تفاوت چراغ خروج اضطراری و علامت خروج اضطراری
15 ژوئن
روشنایی, مقالات روشنایی اضطراری (ایمنی)

تفاوت چراغ خروج اضطراری و علامت خروج اضطراری

چراغ و روشنایی اضطراری از الزامات ایمنی ساختمان های مدرن می باشد که برای همه ساختمان ها مورد الزام قرار گرفته است. این نوع سیستم روشنایی در هنگام قطع و خاموشی برق مورد استفاده قرار می گیرند. چراغ های اضطراری توسط باتری های قابل شارژ پشتیبانی می شوند، این باتری ها یا در داخل خود چراغ روشنایی اضطراری و یا به صورت سیستم باتری مرکزی قرار گرفته است.

عملکرد روشنایی اضطراری

روشنایی فرار اضطراری به طور خودکار زمانی فعال می شود که برق قطع شده است و روشنایی کافی برای خروج افراد از ساختمان در دسترس نباشد. خروج ایمن افراد به عنوان یک الزام قانونی است. چراغ های اضطراری به طور کلی به دو دسته اساسی تقسیم می شوند که شامل چراغ های تامین مرکزی و چراغ های اضطراری شارژی می باشند. علامت خروج اضطراری نیز برای راهنمایی افراد به سمت خروجی ها در هنگام قطعی برق به کار می رود.

کاربرد روشنایی اضطراری در ساختمان

در اماکن و ساختمان ها روشنایی اضطراری می باید در زمان وقوع اختلال در شبکه روشنایی اصلی در مدت زمان کوتاهی تأمین شود. این روشنایی می تواند به دو صورت باشد: روشنایی ایمنی و روشنایی جایگزین.

روشنایی اضطراری(ایمنی)

وظیفه این نوع سیستم، تامین روشنایی برای حفظ جان افراد در برابر صدمات احتمالی در زمان وقوع خاموشی (نظیر سقوط یا برخورد با اشیا خطرناک) است. روشنایی اضطراری(ایمنی) خود به دو گروه تقسیم می شود: روشنایی اضطراری (ایمنی) برای راه های فرار و روشنایی اضطراری (ایمنی) برای محیط های خطرناک.

روشنایی راه های فرار

طبق استاندارد، راه های فرار باید در وضعیت های اضطراری به اندازه ای روشن باشند که بدون خطر بتوان از آنها عبور کرد و موانع احتمالی را تشخیص داد. همچنین نحوه دسترسی به کلیدهای اعلام حریق در مسیرهای فرار باید روشن باشد.

روشنایی محیط های خطرناک

محیط های خطرناک، محیط هایی هستند که در صورت وقوع خاموشی، احتمال وقوع خطر برای افراد در آنها وجود دارد. برخی از این محیط ها شامل: نقاط مجاور مخازن حاوی مایعات داغ، حوضچه های پر شده با مواد مذاب، ماشین های دوار، صحنه تئاتر، مسیرهای مسابقه در زمین های ورزشی و غیره می باشند. طبق استاندارد، روشنایی ایمنی در چنین محیط هایی باید به گونه ای تأمین شود که امکان اتمام کار عملیات در دست اجرا و ترک محل را برای فرد فراهم نماید.

کاربرد روشنایی اضطراری در ساختماندر صورتی که در صورت قطع خاموشی، خطراتی برای ادامه حضور در محل وجود نداشته باشد، با داشتن روشنایی جایگزین، می توان برای مدت زمان محدودی در محیط حضور داشت و به فعالیت ادامه داد. روشنایی جایگزین معمولاً به دلایل اقتصادی در نظر گرفته می شود تا با قطع برق فعالیت های کاری (نظیر کار کارمندان در اداره و یا فعالیت کارگران در خط تولید) متوقف نشود. در برخی موارد روشنایی جایگزین می تواند نقش روشنایی اضطراری را نیز ایفا کند. تأخير راه اندازی مدت زمان بین قطع شبکه روشنایی اصلی و راه اندازی روشنایی اضطراری را تأخیر در راه اندازی می نامند. چراغ ایمنی چراغی است که برای تأمین روشنایی اضطراری به کار می رود. این چراغ می تواند دارای منبع انرژی (نظیر یک باتری) باشد و یا از یک منبع مرکزی تغذیه شود.

کاربرد علائم خروج اضطراری یا اگزیت ساین

چراغ علایم خروج یا اگزیت ساین، چراغی است که بر روی آن یک علامت گرافیکی جهت نشان دادن مسیر خروج قرار گرفته است.  این علامت های خروج اضطراری با جهت های مختلف و روشنایی مختصر، مسیر خروج را به ساکنان ساختمان نشان می دهند.  علامت خروج اضطراری به صورتی طراحی می شود که برای همه قابل فهم و قابل درک باشد. اغلب از جهت ها و کلمه Exit برای نشان دادن مسیر خروج در آن استفاده شده است. این نوشته اغلب به همان صورت اصلی و با کلمه Exit نشان داده شده است. در اتحادیه اروپا استفاده از کلمه EXIT به دلیل قابل فهم بودن برای تمام افراد ممنوع است. به همین خاطر تنها از علامت جهت، آدمک و درب استفاده شده است.

کاربرد علائم خروج اضطراری یا اگزیت ساین

کاربرد علائم خروج اضطراری یا اگزیت ساین

استانداردهای رعایت موارد خروج اضطراری
13 آوریل
روشنایی, مقالات روشنایی اضطراری (ایمنی)

استانداردهای مسیر خروج اضطراری

شرایط اضطرار در ساختمان

به محض اینکه در یک ساختمان حادثه ای رخ بدهد، موجی از وحشت و اضطراب تمامی ساکنین ساختمان را فرا می گیرد. تقریبا در این لحظات تمامی افراد به فکر نجات خود و خانواده هایشان هستند. تخلیه جمعیتی باید از مسیر های خروج اضطراری و از درب خروج اضطراری انجام شود تا به محل امن مشخص شده برسند. (مطابق استانداردهای مسیر خروج اضطراری). در چنین مواقعی باید ساختمان ها را در اسرع وقت تخلیه کرد. وجود کوتاه ترین مسیر که بتواند در سریع ترین زمان افراد را به خارج از ساختمان هدایت کند از اهمیت ویژه ای برخوردار است. در این شرایط تقریبا واکنش همه افراد شبیه به هم است. انسان ها به صورت طبیعی تمایل دارند که از خطر به دور باشند. طبیعی ترین واکنش هم فرار است. فرار برای خروج از ساختمانی که در معرض خطر تخریب یا آتش سوزی است.

درب های خروج اضطراری

با توجه به حوادثی که در ساختمان های بزرگ رخ داده است، شرکت های مهندسی برای کاهش تلفات انسانی در شرایط اضطراری دست به بررسی و تعیین استانداردهای مسیر خروج اضطراری جدیدی زدند. یکی از این استانداردها تعیین مسیرها و درب های خروج اضطراری بود. درب خروج اضطراری امروزه به یکی از اجزای اصلی ساختمان ها تبدیل شده است. تقریبا تمامی ساختمان های پرجمعیت و چند طبقه دارای تعداد زیادی درب خروج اضطراری هستند. در این ساختمان ها برای تخلیه سریع نفرات مسیرهای مشخصی از قبل تعیین می شود. این مسیر ها به درب های خروجی منتهی میگردد که درب خروج اضطراری نامیده می شوند.

درب های خروج اضطراری

درب های خروج اضطراری

مقررات و قوانین برای خروج اضطراری

مقررات و استانداردهای مسیر خروج اضطراری وضع شده در ساختمان ها همه سازندگان را مجبور به پیروی از این قانوانین کرد. برای خروج در هنگام اضطرار باید یک مسیر مشخص وجود داشته باشد. این مسیر یا مسیر های اضطراری باید از قبل در ساختمان ایجاد شود. به عنوان مثال در آلمان قوانینی در این زمینه وجود دارد که اعلام می کند. تعیین مسیر خروج اضطراری در ساختمان ها باید در اولویت بالا باشند. این مسیر ها باید با بالاترین استاندارد ها و امنیت های سازه ای ساخته شوند. راه های منتهی به این مسیر ها و درب خروج اضطراری باید با مقاوم ترین حالت ممکن ساخته شوند.

امروزه با توجه به استانداردهای مسیر خروج اضطراری و دستورالعمل های مشخص شده. ایمنی افراد در ساختمان ها افزایش چشمگیری یافته است. مسیرها و درب خروج اضطراری که به وسیله علائم و چراغ روشنایی ایمنی (اضطراری) مشخص میگردند، باعث تقویت ایمنی ساختمان ها و نفرات ساکن در آنها شده است.

مقررات و قوانین برای خروج اضطراری

مقررات و قوانین برای خروج اضطراری

مسیرهای خروج اضطراری

در ساختمان های بزرگ به تعداد کافی مسیر خروج اضطراری و درب خروج اضطراری تعبیه شده است. قوانین مربوط به این ساختار در اختیار شهرداری ها و سازمان آتش نشانی است. مسیرهای خروجی ایمن به مردم این اجازه را میدهد که در هنگام ازدحام جمعیت به سرعت به سمت درب های خروج اضطراری بروند.

در سال های اخیر در سازمان ها، مدارس، دانشگاه ها و ادارات به نفرات و کارمندان آموزش های لازم در هنگام خروج اضطراری داده شده است. اما با این حال ممکن است در فروشگاه ها و سالن های سینما و دیگر ساختمان ها که مردم عادی در آنها رفت و آمد می کنند، افرادی باشند که با این آموزش ها آشنایی نداشته باشند. استاندارد های روز اروپا برای این افراد روند خروج اضطراری را راحت کرده است.

با توجه به این قوانین درب خروج اضطراری در ساختمان ها به صورتی نصب و تعبیه می شوند که به سمت بیرون باز شوند. این درب ها از ساختاری واحد تشکیل شده است. تقریبا در تمام دنیا رنگ درب خروج اضطراری قرمز است. (در بعضی کشور ها رنگ های سبز و سفید نیز استفاده می شود). بر روی این درها کلمه خروج به فارسی و معادل انگلیسی آن ( Exit ) نوشته شده است.

مسیرهای خروج اضطراری

مسیرهای خروج اضطراری

در هنگام بروز هر نوع حادثه ای باید بتوانیم با پیروی کردن از علائم خروج ایمنی (اضطراری) و بهره گیری از چراغ های روشنایی ایمنی (اضطراری) به راحتی مسیر خروج اضطراری را بیابیم. با شناسایی درب خروج اضطراری به راحتی از ساختمان ها خارج شویم. مسیر های و درب خروج اضطراری در ساختمان توسط ناظر تاسیسات و ایمنی ساختمان ها به صورت پیوسته بررسی و نظارت می شوند. با انجام این نظارت ها در هنگام بروز حادثه کمترین تلفات را شاهد خواهیم بود .

سیستم روشنایی اضطراری
24 فوریه
روشنایی, مقالات روشنایی اضطراری (ایمنی)

روشنایی اضطراری (روشنایی ایمنی) و سیستم باتری مرکزی

سیستم روشنایی اضطراری (روشنایی ایمنی ) باتری مرکزی چیست؟

سیستم روشنایی اضطراری (روشنایی ایمنی) باتری مرکزی بدان معنی است که منبع تغذیه پشتیبان برای چراغهای اضطراری و علائم خروج به صورت مرکزی و در یک نقطه واحد می باشد. به عبارت دیگر ، هر یک از موارد چراغ اضطراری و علائم خروج نیازی به داشتن باتری مستقل داخلی خود را ندارند. سیستم روشنایی اضطراری (روشنایی ایمنی) باتری مرکزی اغلب به عنوان یک راه حل برای ساختمانها و اماکن بزرگ در نظر گرفته می شود، اما ممکن است در مواردی از یک سیستم روشنایی اضطراری (روشنایی ایمنی) باتری مرکزی کوچک در ساختمان هایی با بیش از بیست عدد چراغ اضطراری و یا علائم خروج نیز استفاده شود.
اجزای تشکیل دهنده سیستم های روشنایی اضطراری باتری مرکزی
سیستم های باتری مرکزی شامل باتری های مرکزی با ولتاژهای 2،6،12 و یا 24 ولت هستند که با ترکیب آنها می توان سطح ولتاژ خروجی سیستم های باتری مرکزی را تا 230 ولت افزایش داد و نوع ولتاژ آنها می تواند به صورت AC و یا DC باشد، همچنین این نوع سیستم ها می تواند با داشتن تجهیزات کنترلی به صورت آدرس پذیر ارائه گردند.

این سیستم متشکل از بانک باتری، تابلو اصلی، تابلوهای کنترلی فرعی و چراغ ها و علائم خروج می باشد. علاوه بر موارد اشاره شده لوازم جانبی و تجهیزات متنوعی برای تکمیل سیستم های روشنایی اضطراری مرکزی از جمله کنترلرهای هوشمند، کنترل کننده های محلی، کنترل کننده های سوئیچ و تجهیزات کنترل از راه دور مرکزی وجود دارد.

چرا سیستم باتری مرکزی؟

روشنایی اضطراری مبتنی بر سیستم باتری مرکزی راهکاری مناسب برای ساختمان های بلند و امکانی با زیر بنای متوسطه به بزرگ می باشد.
یک سیستم باتری مرکزی نسبت به چراغ ها روشنایی اضطراری و علائم خروج باتری دار، دارای چندین مزیت است. اولا، به دلیل اینکه در خود چراغ ها باتری وجود ندارد، نگهداری و سرویس دهی به چراغ ها آسانتر می باشد که این مزیت زمانی مشخص می گردد که تعداد چراغ ها در ساختمان زیاد باشد و عمر طبیعی باتری ها به پایان می رسد، در آن زمان برخلاف چراغهای اضطراری و علائم خروج با باتری داخلی که باید تعویض باتری های یک به یک و در محل هر لامپ انجام گردد، در سیستم های باتری مرکزی، تعویض باتری ها در یک مکان واحد انجام میشود.

مزیت های سیستم باتری مرکزی

با استفاده از سیستم های روشنایی اضطراری باتری مرکزی آدرس پذیر، روش های مختلفی برای نظارت مرکزی بر کل سیستم روشنایی اضطراری (روشنایی ایمنی) نیز وجود دارد. در صورت استفاده از سیستم آدرس پذیر، مانیتورینگ مرکزی چراغهای اضطراری و علائم خروج قابلیت کنترل بر هر مدار روشنایی و چراغ را بصورت جداگانه ممکن می سازد.
به طور کلی می توان مزیت های سیستم روشنایی اضطراری ( روشنایی ایمنی ) را به شرح زیر بیان کرد:

  • تعمیر و نگهداری بسیار آسانتر چراغها در ساختمان ها و مکان های بلند مرتبه با تعداد چراغ بالای 150 عدد
  • تعویض باتری بسیار سریعتر آسان است
  • بالا بردن عمر باتری ها در صورت استفاده از باتری های Free maintenance ( عمر مفید بیش از 10 سال )
  • کنترل عملکرد چراغ ها به صورت یکپارچه و مرکزی
  • نظارت بر صحت عملکرد چراغ ها در سیستم های آدرس پذیر (تعداد چراغ ها بالاتر از 500 عدد)
  • دریافت اطلاعات و گزارش های دوره ای از سیستم
  • امکان تست چراغ ها به صورت مرکزی
  • امکان روشن شدن بخشی از چراغ ها در فضایی که تعذیه اصلی روشنایی از بین رفته باشد.
  • تامین سطح بالایی از روشنایی
    همچنین هزینه این سیستم در ساختمان هایی با تعداد بالا نسبت به نصب چراغ های باتری دار مقرون به صرفه می باشد.

سیستم روشنایی اضطراری

طراحی سیستم روشنایی اضطراری ( روشنایی ایمنی ) باتری مرکزی

هنگامی که تصمیم گرفته می شود که سیستم باتری مرکزی مناسب ترین سیستم روشنایی اضطراری برای یک ساختمان خاص می باشد، طراح می بایست به موارد زیر توجه کند:

  • طراحی روشنایی
  • انتخاب نوع سیستم
  • انتخاب نوع سیستم کنترلی و نحوه عملکرد آن
  • نوع باتری
  • محاسبه تعداد باتری
  • انتخاب نوع کابل های ارتباطی و نحوه کابل کشی
  • تهویه اتاق باتری
  • طراحی اتاق مانیتورینگ

سیستم باتری مرکزی
در زمان طراحی سیستم روشنایی اضطراری باتری مرکزی آدرس پذیر می بایست به این نکته دقت نمود. که تعداد چراغ ها موجود در هر مدار الکتریکی نباید از 20 عدد (تعداد چراغها در هر خط بسته به وندور می تواند بیشتر و یا کمتر باشد.) و یا مجمع کل توان مصرفی هر خط از مقدار 815 ولت آمپر تجاوز کند.
در هر فضای واحد مانند طبقات یک ساختمان می توان سرخط های این سیستم را به تابلوهای فرعی منتقل کرد. تمامی تابلوهای فرعی می بایست توسط رایز اصلی ساختمان به تابلوی اصلی که از یک سمت توسط سیستم برق شهر و از سوی دیگر توسط بانک باتری تعذیه می شود، اتصال یابند.
نکته بسیار مهم در طراحی این سیستم استفاده از کابل های مقاوم در برابر حریق جهت کلیه کابل کشی ها می باشد. بدلیل جدا بودن محل تغذیه این سیستم از محل نصب چراغ ها، می بایست اطمینان از برقراری ارتباط در شرایط بحران وجود داشته باشد.

سیستم اعلام و اطفا حریق
28 ژانویه
مقالات سیستم های الکتریکال

سیستم اعلام حریق و اطفاء حریق

اصولاً هدف از بكار بردن سیستم اعلام حریق ، اطلاع از شروع آتش‌سوزي و در نتيجه جلوگيري از توسعه و پيشرفت آن مي‌باشد. بنابراين سيستم اعلام حریق جزء مهمي از سيستم حفاظت در برابر آتش محسوب شده و بايستي مورد بررسي و مطالعه قرار گيرد. سيستم اعلام حريق عبارتست از مجموعه‌اي از دتكتورها، شستي‌ها، آژیرها و مركز اعلام حريق كه توسط سيم‌كشي مناسب به يكديگر متصل گرديده و وقوع آتش را در مرحله اول به ساكنين ساختمان و در مراحل بعدي به مسئولين مربوطه اطلاع مي‌دهد.

طبق مقررات ملي ساختماني ايران مبحث 13 در ساختمان‌هاي مسكوني بيش از 4 طبقه، ساختمان‌هاي اداري، تجاري و مراكز اجتماع مانند سالن‌ها، سينماها، مساجد و … پيش‌بيني سيستم اعلام حريق الزامي است.

معرفی سیستم اعلام حریق

کاربرد سیستم اعلام حریق و هدف از اجرای آن، دو مورد زیر می‌باشد:

حفظ جان انسان‌ها (Life  Protection)

برای حفظ جان انسان‌ها، لازم است آلارم صوتی با شدت صوت (دسی بل – DB) کافی در فضا پخش گردیده، به  طوری که  کلیه افرادی که در معرض  خطر آتش هستند، با اطمینان کامل از وقوع  آتش مطلع شده و ضمناً زمان کافی برای تخلیه  ساختمان و خروج از منطقه خطر را داشته باشند. برای حصول این مقصود، علاوه بر کافی بودن شدت صوتی، بایستی راه‌های خروج اضطراری (پله‌های فرار) قابل مشاهده بوده و بدون مانع، رسیدن افراد به پله‌های مذکور میسر باشد. در صورتی که پله‌های فرار به طور مستقیم قابل مشاهده نباشد، بایستی علائم الکتریکی (با منبع تغذیه بدون وقفه) در فواصل معین  نصب گردند تا به کمک آنها، افراد بتوانند خود را سریعاً  و از کوتاه‌ترین مسیر مطمئن به راه‌های خروج اضطراری برسانند.

حفظ ساختمان و اشیاء موجود در آن

در این سیستم، نقش اصلی به عهده دتکتورهای اتوماتیک (شامل حرارتی، دودی و … ) می‌باشد و متناسب با اهمیت بخش‌های مختلف، تعداد و نوع دتکتورها متفاوت خواهد بود (در ادامه گزارش،  راجع به این دتکتورها، بحث خواهد شد).

انواع مدارهای اعلام حریق

مدارهای اعلام را در یک دسته‌بندی کلی می‌توان به دو گروه دستی محلی (Local-Manual)  و اتوماتیک مرکزی (Automatic-Central)  تقسیم نمود.

مدار دستی همگانی یا محلی

با توجه به پیشرفت‌های حاصله در فن‌آوری سیستم­های اعلام حریق، در حال حاضر، از مدارهای دستی برای کشف و اعلام آتش، استفاده نمی‌شود.

سیستم اتوماتیک مرکزی

این سیستم، علاوه بر شستی و زنگ، دارای دتکتورهای اتوماتیک مختلف و همچنین یک سیستم کنترل مرکزی می‌باشد که علاوه بر اعلام  دستی، امکان اعلام اتوماتیک آتش (در اثر احساس حرارت، دود و …) همچنین اعلام طبقه، قسمت و یا حتی اتاقی که آتش‌سوزی از آن محل شروع شده است، وجود دارد.  (Addressable)در واقع یک سیستم هوشمند (Inteligent) به کمک میکروپروسسور، کلیه فضاهای مورد نظر را به صورت دائمی کنترل و حفاظت می‌نماید. این سیستم نقش مهمی در جلوگیری از وقوع و توسعه آتش دارد.

منطقه‌بندي ساختمان

در مورد ساختمان‌های بزرگ، جهت سهولت پیدا کردن محل وقوع آتش و جلوگیری از سرایت آتش به سایر قسمت‌ها، بایستی ساختمان را “منطقه‌بندی” (ZONING)  نمود.

در مورد منطقه‌بندی ساختمان بایستی عوامل زیر مورد توجه قرار گیرد.
سهولت شناسايی منطقه
قابلیت دسترسی (Accessibility)
ابعاد فضا
دیوارها
امکان تمرکز نیروها در منطقه مورد نظر
مقررات زیر بایستی در مورد منطقه‌بندی ساختمان، رعایت گردد.
منطقه مورد نظر نبایستی از دیوارها و سایر عوامل جداکننده، فراتر رود.
مساحت منطقه نبایستی از 2000 مترمربع بیشتر شود.
هر منطقه بایستی فقط یک طبقه را در برگیرد، مگر در حالات زیر :
در مواقعی که مساحت بنا کمتر از 300 مترمربع باشد.
راه‌پله‌ها، نورگیرها، شفت‌های آسانسور و سایر ارتباطات عمودی.
فاصله هر فرد تا نزدیکترین شسی اعلام یا پله فرار، بیشتر از 30 متر نباشد.

همان‌طور که در بحث سیستم آدرس‌ پذیر (Addressable)  خواهیم دید، این منطقه‌بندی از نظر الکتریکی، فقط برای سیستم‌های متعارف (Conventional) صادق می‌باشد ولی از نظر معماری، در مورد هر دو سیستم آدرس پذیری و متعارف بایستی در نظر گرفته شود. البته مورد “د” (فاصله تا نزدیک‌ترین  شستی اعلام) بایستی در هر دو سیستم ملحوظ گردد.

تجهیزات اصلی سیستم اعلام حریق
شستی اعلام

شستی اعلام با پاسخ زمانی کمتر از 1 ثانیه، در راهروها و درهای خروجی، قسمت‌های ورودی و محل جتماعات نصب شده که با شکسته شدن شینه مخصوص، پیامی به مرکز کنترل اعلام حریق ارسال و از آن پس، عملیات برنامه‌ریزی شده، به اجرا درخواهد آمد.

محل نصب شستی (Call  Point) بایستی دارای چه مشخصاتی باشد؟
حداکثر فاصله برای رسیدن به شستی، از 30 متر بیشتر نباشد.
شستی در ارتفاع 40/1 متری از زمین و در نقطه‌ای کاملاً روشن و قابل دسترس و حتی‌الامکان در محل تقاطع نصب شود.
شستی بایستی به صورت روکار یا نیمه توکار نصب گردد، به طوری که از فاصله دور قابل مشاهده باشد .

آژیر اعلام حریق

آژیر اعلام حریق طبق استاندارد  BS  5839  بایستی مشخصات زیر را دارا باشد:

ردیف فرکانس : 500 تا 10000  هرتز
حداقل سطح صوت : 65 دسی‌بل یا 5 دسی‌بل بیشتر ازحداکثر همهمه (Noise)  موجود در فضا (هرکدام بیشتر باشد).
در اتاق‌های خواب : حداقل 75  دسی‌بل در محل تختخواب.
صدای زنگ به فضاهای زیر نفوذ نمی‌نماید:
بیش از 3 پارتیشن
دیوارهايی که بازشو ندارند (Opening)
فضاهای بزرگ (زنگ‌های نصب شده در راهرو مجاور، برای فضاهای بزرگ کافی نمی باشد).
درفضاهايی که معمولاً همهمه زیاد است و یا صدای بلند زنگ موجب ناراحتی شدید افراد خواهد شد، لازم است لامپ مخصوص  (BEACON)  در کنار زنگ نصب گردد.

انواع آلارم دهنده‌ها

بیزر (Buzzer) : با صدای ضعیف.
زنگ (Bell) : با صدای متوسط.
Electronic Sounder : باتنوع زیاد در سطح صوت، فرکانس و تن صدا (Tone).
سیرن (SIREN) : با صدای بسیار زیاد و مناسب برای فواصل دور.
ملاک های انتخاب آلارم‌دهنده‌ مناسب
همهمه موجود در فضا (که بایستی ضعیف‌تر از آلارم باشد).
آلارم‌دهنده‌هايی که برای کاربری‌هايی غیر از اعلام حریق پیش‌بینی شده است (بررسی امکان تداخل آلارم‌ها).
آلارم برای اطلاع چند منطقه در نظر گرفته شده است.
در مورد زنگ‌های معمولی، شدت صوت بستگی به قطر زنگ دارد. قطرهای مرسوم 6 و 8 اینچ می‌باشد که برای فضاهای شلوغ و مساحت زیاد از زنگ بزرگ (قطر 8 اینچ) استفاده خواهد شد.
آژیر اعلام خطر که از نوع الکترومکانیکی با بدنه یکپارچه به رنگ قرمز و با برد صدای حداقل 1 کیلومتر انتخاب و در محوطه مجتمع نصب می‌گردد.

دتکتورهای اعلام حریق

انواع دتکتور که وقوع آتش را احساس و آن را  به مرکز اعلام می نماید به شرح زیر است:

دتکتورهای حرارت (Heat  Detector)

دتکتورهای حرارتی که خود به دو نوع حساس در مقابل مطلق افزایش درجه حرارت (Fixed  Temp) و حساس در مقابل سرعت افزایش درجه حرارت (Rate  Of  Rise) تقسیم می‌گردد.

از دتکتور حرارتی نوع دوم برای فضاهای تأسیساتی و بعضی از انبارها استفاده خواهیم نمود.

دتکتورهای دودی

این نوع دتکتورها برای نظارت دائمی  طراحی شده و وقوع آتش‌سوزی‌هایی را که دارای عکس‌العمل‌های حرارتی کند بوده ولی همراه با دود است، خبر می‌دهد.

سیستم کنترل دود را می‌توان با دتکتورهای حرارتی هم ترکیب نمود تا سیستم کاملاً مطمئنی حاصل گردد. (Optical/Heat Detector)  در مورد دتکتور نوع یونیزاسیون مقدار بسیار کم ماده رادیواکتیو فضای داخل محفظه را یونیزه می‌نماید.

با توجه به احتمال خطرات ناشی از تشعشع مواد رادیواکتیو، کاربرد دتکتور نوع یونیزاسیون توصیه نمی‌گردد.

بنابراین از دتکتور نوع نوری برای حفاظت اکثر فضاهای ساختمان استفاده خواهد شد.

دتکتور گاز (Gas  Detector)

این دتکتورها نشت گاز را احساس و به مرکز اعلام و بوسیله مدارهای مربوط باعث بکار انداختن وسایل مختلف از قبیل آژیر، سیستم آتش نشانی و همچنین قطع هودها و هواکش‌ها و هوارسان‌های  مورد نظر می‌شود.

انتخاب نوع دتکتور برای فضاهای مختلف

در بحث قبلی، نوع عملکرد هر کدام از دتکتورها مشخص گردید. بدیهی است بعضی از آنها عملکرد خاصی داشته و فقط در فضای معینی قابل استفاده  می‌باشند (مثلاً دتکتور گاز). در مورد دو نوع دتکتور اصلی یعنی حرارتی و دودی، کاربری آنها کاملاً متفاوت و متنوع بوده و بایستی  با شناختی که از فضاهای مختلف ساختمان داریم، نوع دتکتور مناسب را تعیین نمايیم.

دتکتور مناسب برای فضاهای مختلف به شرح جدول ذیل است :

نوع مکان نوع دتکتور مناسب
واحدهای مسکونی دتکتور دودی ، گاز شهری و حرارتی برای آشپزخانه
راهروها دتکتور دودی
اتاق آسانسور دتکتور دودی
انتظار و اطلاعات دتکتور دودی
انبارها دتکتور دودی
اتاق‌های برق دتکتور دودی
موتورخانه تاسیسات دتکتور حرارتی+ دودی+گاز شهری
اتاق های هوارسان دتکتور دودی
پارکینگ دتکتور حرارتی ( افزایشی )
اتاق دیزل ژنراتور دتکتور حرارتی ( افزایشی )
اتاق اداری، اتاق کنفرانس، سالن اجتماعات دتکتور دودی
لابی، اتاق انتظار دتکتور دودی
اتاق خواب، اتاق غذاخوری، پذیرایی دتکتور دودی
فروشگاه، انبار، بارانداز دتکتور دودی
مدرسه، کتابخانه دتکتور دودی
درمانگاه، اتاق بستری، اتاق عمل دتکتور دودی
آزمایشگاه، رادیولوژی دتکتور دودی
سالن ورزشی دتکتور دودی
مرکز کامپیوتر، مرکز تلفن دتکتور دودی
کارگاه و کارخانه دتکتور دودی
پلکان دتکتور دودی
چاه آسانسور و داکت دتکتور دودی

سطح پوشش دتکتورهای مختلف
دتکتورهای حرارتی

سطح پوشش دتکتورها تابع شکل فضا و به خصوص ارتفاع نصب آنها می‌باشد سازندگان مختلف هم ارقام متفاوتی را اعلام می‌نمایند. این رقم از حداقل 40 مترمربع تا حداکثر 60 مترمربع در نوسان می‌باشد. به عنوان یک رقم متوسط، سطح تحت پوشش 50 مترمربع را مبنا قرار خواهیم داد.

دتکتورهای دودی

طراحی دتکتورهای دودی با دو شیوه متفاوت صورت می‌گیرد:

نصب دتکتور در بالاترین ارتفاع و درست روی دستگاه مورد نظر که بایستی تحت حفاظت قرار گیرد.
نصب دتکتورها با فاصله کاملاً یکنواخت، به طوری که کل فضا را به صورت یکنواخت تحت پوشش قرا ر دهد.

در این مورد هم سازندگان مختلف، سطح قابل پوشش را متفاوت اعلام می‌نمایند.

طبق استاندارد  BS  5839  PART-1  حداکثر سطح قابل پوشش توسط دتکتور دودی در ارتفاع معمولی 80 مترمربع می‌باشد.

از آنجا که دود سریعاً به بالاترین نقطه فضا رسیده و از منافذ موجود خارج می‌گردد، بایستی دتکتور دودی هم در بالاترین ارتفاع نصب شود.

مشخصات عمومی سیستم اعلام حریق

مراکز سیستم اعلام حریق باید از نوع تحت مراقبت دائم باشد، به گونه‌ای که عملکرد یکی از دتکتورها (کشف حریق) سبب بر هم خوردن تعادل مدار و در نتیجه اعلام حریق در آن مدار شود. قطع شدن یا بروز اتصالی در هر مدار باید به نحوی مطلوب ثبت و اعلام شود. بروز خرابی، از هر نوع، در یک مدار (زون) نباید سبب از کار افتادن سایر مدارها یا کل سیستم شود هر مرکز باید به وسائل تأمین نیروی ایمنی مخصوص به خود (باطری) با کلیه لوازم و متعلقات مربوط، مانند دستگاه شارژ کننده و غیره، مجهز باشد تا سیستم در همه احوال آماده به کار باشد.
مرکز سیستم اعلام حریق باید در محلی که خارج از دسترس عموم است نصب شود و به طور شبانه‌روزی تحت مراقبت افراد کارآزموده باشد.
کلیه مدارهای سیستم اعلام حریق باید مستقل از سایر سیستم‌ها (غیر از سیستم حفاظتی) کشیده شود و فقط در مواردی که بین مرکز اعلام حریق و ایستگاه آتش‌نشانی ارتباط وجود دارد، می‌توان از مدارهای سیستم  تلفن برای این منظور استفاده کرد. کلیه  مقررات شرکت تلفن در این مورد باید رعایت شود.
زنگ‌های اعلام حریق باید در محل‌هايی نصب شوند که هنگام بروز حریق، صدای آنها از دورترین نقطه ساختمان قابل شنیدن باشد.

انواع سیستم اعلام حریق

سیستم اعلام حریق به دو دسته زیر تقسیم  می‌گردند:

سیستم‌های اعلام حریق معمولی (Conventional)

در این سیستم، ساختمان به چند منطقه آتش تقسیم می‌شود. هر منطقه (ZONE)  که مشتمل بر دتکتورها، شستی‌ها و زنگ‌ها می‌باشد، دارای مدار اعلام حریق مستقل است. به محض شروع  آتش در یک منطقه از ساختمان، به صورت دستی یا اتوماتیک ابتدا زنگ‌های همان منطقه به صدا در می‌آید و در صورتی که سیگنال توسط اپراتور یا نگهبان قطع نشود، زنگ سایر منطقه‌ها هم به صدا درخواهد آمد. همزمان با این عمل، به مرکز آتش‌نشانی منطقه هم تلفن زده می‌شود. معمولاً در این سیستم، هر یک از دتکتورها به صورت یک کنتاکت باز بوده که در صورت وقوع حریق کنتاکت مربوطه بسته شده و در اثر افت ولتاژ منتجه سیستم مرکزی وقوع حریق را زون مربوطه اعلام می‌کند.

همانطور که ملاحظه می‌شود، در سیستم معمولی (Conventional)، مرکز اعلام حریق، منطقه‌ای را که آتش‌سوزی در آن شروع شده است، معین می‌نماید. بدیهی است، یافتن محل دقیق یا اتاق معینی از آن منطقه که آتش شروع گردیده مشکل و وقت‌گیر می‌باشد. این سیستم برای ساختمان‌های مرتفع، مناسب نیست. (البته با استفاده از لامپ نشان‌دهنده راه دور می‌توان، تا حدودی این نقص را برطرف نمود.)

سیستم اعلام حریق آدرس‌پذیر (Addressable)

در این سیستم تمام عناصر بکار گرفته شده از قبیل دتکتورها، شستی‌ها، آژیرها و تکرارکننده‌ها توسط یک کد (Code)  یا آدرس (Address)  مشخص می‌شوند و مرکز کنترل، اتاق یا محل مورد نظر را با همان کد یا آدرس شناسايی می‌نماید.

ملاحظه می‌شود که در این سیستم، نقطه‌ای که آتش‌سوزی از آنجا شروع گردیده، بسیار سریع  شناسايی شده و در نتیجه، اقدامات لازم با سرعت کافی انجام خواهد شد.

با توجه به مطالب فوق، سیستم آدرس‌پذیر (Addressable) کیفیت فنی بسیار بالاتری دارد، مشخصات بیشتر این سیستم به شرح ذیل می­باشد:

مشخصات سیستم اعلام حریق آدرس ­پذیر (Addressable)

در این سیستم، تمامی عناصر روی یک یا چند حلقه (Loop)، بسته به تعداد عناصر، قرار خواهد گرفت. تعداد عناصر قابل قبول در یک حلقه در سیستم های مختلف متفاوت است ولی به طور کلی می‌توان گفت که حداکثر ظرفیت هر حلقه حدود 128 عنصر می‌باشد.

در این سیستم دتکتورها در زمان‌های خاص (کسری از ثانیه) شرایط محیطی را (حرارت، نور، غلظت دود و …) به مرکز کنترل ارسال می‌کنند که در صورت بروز تغییرات محیطی در زمان مشخص، وقوع حریق اعلام می‌شود و از آنجايی که هر دتکتور دارای آدرس مشخصی است محل وقوع حریق دقیقاً تعیین می‌شود. بنابراین از اتلاف وقت به منظور جستجو در یک زون و یافتن محل دقیق وقوع حریق که در سیستم‌های (Conventional) الزامی است، جلوگیری به عمل می‌آید. علاوه بر این می‌توان با استفاده از مدارهای واسط (Interface) عناصر حفاظتی از قبیل تجهیزات اطفاء حریق، سنسورهای باز شدن درهای ایمنی، سنسورهای لرزه و هم‌چنین دتکتورهای از نوع  (Conventional) را به سیستم کنترل مرکزی ارتباط داد و به این ترتیب  یک سیستم ایمنی (Security  System) با کنترل مرکزی ایجاد کرد.

باتوجه به اینکه در این سیستم منطقه‌بندی به صورتی که در سیستم‌های Conventional مطرح است، وجود نداشته و تمامی عناصر بر روی یک حلقه یا چند حلقه توسط یک یا چند مدار 2 سیمه (BUS)  به مرکز کنترل مرتبط  می‌شوند، لذا به میزان قابل توجهی از حجم سیم‌کشی کاسته خواهد شد.

سیستم اعلام حریق آدرس پذیر دارای چه اجزایی می­باشد

سیستم مرکزی

تجهیزات کنترل و نشانگر که با استفاده از نرم‌افزارهای کامپیوتری و بهره‌گیری از سیستم‌های میکروپروسسوری عمل کرده و با هریک از عناصر موجود در هر لوپ با یک کد (Code)  مشخص ارتباط برقرار می‌کند و به این ترتیب  اطلاعات لازم را از دتکتورها دریافت کرده و فرمان‌های لازم را به آژیرها و مدارهای واسط (جهت اطفاء حریق،  بستن بعضی از درها، یا خاموش کردن سیستم‌های تهویه وتعویض هوا) ارسال می‌کند.

شستی، زنگ و دتکتورها

این نوع عناصر، تفاوت کیفی با سیستم اعلام حریق معمولی ندارند، جز آنکه  پایه‌های مربوطه از نوع آدرس‌دهی می‌باشد.

مدار واسط

سیستم‌های اعلام حریق علاوه بر صدور فرمان هشدار جهت تخلیه ساختمان و آگاه نمودن مسؤلین ساختمان برای انجام اقدامات مرتبط با اطفاء حریق، می‌بایست به صورت همزمان و به طور اتوماتیک فرمان‌های موازی دیگری نیز صادر نمایند. برخی از این فرامین که همگی به منظور حفظ ایمنی عمومی ساختمان و افراد حاضر درآن است عبارتند از :

فعال نمودن سیستم اطفاء حریق (در صورت وجود و بسترسازی لازم)
انتقال آسانسورها به طبقه اصلی و توقف در آنجا
توقف دستگاه‌های هوارسان در محدوده وقوع حریق (در صورت وجود)
بستن درهای ضد حریق (در صورت وجود)
روشن کردن هواکش‌های تخلیه دود راه‌پله‌های فرار
روشن کردن دمنده‌های فشار مثبت راه‌پله‌های فرار

در عمل، متناسب با تأسیسات موجود در هر ساختمان، ممکن است بعضی از فرامین فوق غیر ضروری بوده ولی در عوض موارد دیگری مورد نیاز باشد.

      درطراحی سیستم‌های کشف و اعلام حریق آدرس‌پذیر، در هر نقطه‌ای از طرح که ایجاب نماید، می‌توان با وارد نمودن یک ماژول فصل مشترک در داخل حلقه آدرس‌پذیر
(Interface I/O Module)، یک فرمان به خارج از حلقه صادر نمود. این فرمان می‌تواند جهت فعال‌سازی سیستم اطفاء حریق، انتقال آسانسورها، توقف هوارسان یا هر نیاز متناسب دیگری به کارگرفته شود.

ایزولاتور (Isolators)

در سیستم‌های قابل آدرس‌دهی به منظور  حفاظت حلقه در مقابل اتصال کوتاه، حلقه را به چند گروه سنسور تقسیم‌بندی و بین گروه‌های مختلف ایرولاتور قرار می‌دهند که در صورت بروز اتصال کوتاه در یک گروه دتکتور، ایزولاتورهای مربوطه عمل کرده و دتکتورها را از حلقه جدا کرده به نحوي که اخلالی در عملکرد بقیه عناصر بوجود نیاید. توصیه می‌شود که هر گروه حداکثر شامل 25 عدد  دتکتور باشد.

لوپ ‌بندی ساختمان

مبنای تعیین تعداد لوپ های اعلام حریق و حفاظتی ساختمان ، به شرح زیر می‌باشد:

حداکثر تعداد عناصر روی یک لوپ

همانطور که در قسمت قبل گفته شد، تعداد عناصری را که می‌توان بر روی یک حلقه (اعم از دتکتورها، شستی، زنگ، سنسورهای امنیتی و غیره) متصل نمود، با توجه به مشخصات دستگاه سازندگان مختلف، متفاوت می‌باشد.

هرگاه به طور متوسط، یک حلقه را متشکل از 4 گروه و هر گروه را شامل حداکثر 25 دتکتور (به اضافه شستی، زنگ و …) در نظر بگیریم، تعداد دتکتورهای روی هر حلقه حداکثر 100 عدد خواهد شد. (این  عدد به عنوان یک رقم میانگین تلقی می‌شود که برای سازندگان معتبر از قبیل  GENT ، رقم حداقل را تشکیل خواهد داد که طبیعتاً باعث بالا رفتن ضریب اطمینان سیستم خواهد شد).حداکثر طول حلقه (لوپ)

حداکثر طول مجاز برای لوپ اعلام حریق و حفاظتی، در مورد سازندگان مختلف متفاوت می‌باشد. مثلاً  GENT  آن را  1000 متر ولی  KIDDE  FEWALL  حداکثر 3000 متر اعلام می‌نماید. در این مورد هم برای رعایت احتیاط، رقم 1500 متر را مبنا قرار می‌دهیم.

کاربری فضاهای مختلف

باتوجه به متفاوت بودن کاربری‌ها، مستقل نمودن لوپ مربوط به هر نوع کاربری، ترجیح خواهند داشت.

مرکز اصلی اعلام حریق و حفاظتی

مرکز اصلی اعلام حریق معمولاً در طبقه همکف اتاق نگهبانی یا لابی من مستقر می‌گردد. این مرکز شامل پانل نشان‌دهنده وضعیت و آدرس دتکتورها و سایر عناصر، مونیتور، مدارات تست عناصر مختلف، میکروپروسسور اصلی، منبع تغذیه، آلارم صوتی و نوری و همچنین امکان ارتباط تلفنی با مسئولین آتش‌نشانی و غیره، خواهد بود.

تجهیزات اصلی سیستم اعلام حریق

شستی اعلام
شستی اعلام با پاسخ زمانی کمتر از 1 ثانیه، در راهروها و درهای خروجی، قسمت‌های ورودی و محل جتماعات نصب شده که با شکسته شدن شینه مخصوص، پیامی به مرکز کنترل اعلام حریق ارسال و از آن پس، عملیات برنامه‌ریزی شده، به اجرا درخواهد آمد.

محل نصب شستی (Call Point) بایستی دارای چه مشخصاتی باشد؟
حداکثر فاصله برای رسیدن به شستی نباید بیشتر از 30 متر باشد.
شستی در ارتفاع 40/1 متری از زمین و در نقطه‌ای کاملاً روشن و قابل دسترس و حتی‌الامکان در محل تقاطع نصب شود.
شستی بایستی به صورت روکار یا نیمه توکار نصب گردد، به طوری که از فاصله دور قابل مشاهده باشد .

خروج اضطراری و اگزیت ساین و مقررات خروجی های اضطراری
17 نوامبر
روشنایی, مقالات روشنایی اضطراری (ایمنی)

مقررات و اصول طراحی سیستم علائم خروج و چراغهای اضطراری

علامتگذاری راههای خروجی

طبق مقررات ملی ساختمان به منظور هدایت صحیح افراد از ساختمان در زمان های حادثه، می بایست کلیه خروجی های ساختمان توسط علائم و تابلو خروج اضطراری استاندارد به صورت کاملا واضح و آشکار مشخص گردند. تا کلیه افراد حاضر در ساختمان نسبت به راههایی خروجی غیر از راهی که از آن به ساختمان وارد شده اند آگاه گردند. نوع ،طراحی و نصب این علائم و تابلوها دارای قوانین می باشد که در ادامه به برخی از این مقررات اشاره می گردد:

  • در تمامی مکان می بایست از روشن شدن تابلو خروج اضطراری نصب شده بر فراز درب های خروج به محض اعلام خطر اطمینان حاصل شود.
  • اگر امکان قرار دادن چراغ خروج اضطراری بر فراز درب وجود ندارد. می بایست چراغ خروج اضطراری در محلی نصب گردد که به وضوح قابل رویت و کمترین امکان کثیف و یا پنهان شدن در پشت موانع را دارد .
  • اگر خروجی در معرض دید نباشد و یا کسی را که در حال گریختن است دچار تردید نماید. نصب چراغ های خروج اضطراری مکمل به همراه جهت نما ها به تعداد لازم و در مکانهای مناسب در طول مسیر خروج الزامی است.
  • علائم خروج اضطراری می بایست دارای نورپردازی داخلی باشد. دارای حروف سفید رنگ بر اساس ضخامت قلم حداقل 20 میلیمتر در روی زمینه شفاف سبز رنگ ، حاوی کلمات ” خروج اضطراری” یا ” راه پله اضطراری ” باشند. در نزدیکی درب یا پنجره ای که به خروجی اضطراری هدایت می شوند نصب گردند.
  • در صورتیکه از همه نقاط خروجی، تابلو خروج اضطراری دیده نشود. می بایست تابلوهای خروج اضطراری دیگری به صورت جهت نما، با نور پردازی داخلی یا خارجی با حروف سفید بر اساس ضخامت قلم حداقل 10 میلیمتر، با زمینه سبز در راهروها یا گذرگاه ها نصب شود.
  • در راه پله ها چراغ های اضطراری باید در داخل محوطه پلکان و متصل به سیستم برق اضطراری باشند. و حداقل یک چراغ سفید رنگ در هر پاگرد طبقه و یک چراغ های خروج اضطراری از داخل نور پردازی شده بر روی درب خروج ، راهنما به سمت خارج یا خیابان نصب شود. ضمناً باید چراغ سفید رنگ دیگری نیز در پاگرد وسط طبقات ( که می تواند متصل به سیستم برق اضطراری نباشد ) قرار داشته باشد.
  • روشنایی چراغ های اضطراری راه پله ها نباید از 40 وات کمتر باشد . چراغ های کنار هر پله می تواند 10 وات باشد سایر چراغ های اضطراری نباید ضعیف تر از 25 وات باشند.
  • در هر تغییر مسیر راهروها و گذرگاه های خروج یا تقاطع آنها با راهروهای عمومی ، پله ها ، باید یک چراغ سفید متصل به سیستم برق اضطراری نصب گردد.
  • این چراغ باید در بالای هر علامت راهنما، هر در گاهی و راه فرار از حریق در بیرون ساختمان نیز نصب شود. مگر در صورتی که مسئول آن ، نورپردازی موجود خیابان را برای روشنایی آن کافی بداند.
  • هر راهرو عمومی ، گذرگاه خروج اضطراری و راه فرار از حریق ، باید حداقل یک چراغ اضطراری سفید رنگ برای هر 24 متر طول راهرو یا بخش های وابسته آن ، داشته باشد و باید روشنایی عمومی که به سیستم چراغ های اضطراری متصل نمی گردد ، تکمیل کننده آن باشد . در صورتیکه تعداد چراغ ها از یک چراغ اضطراری و یک چراغ عادی کمتر نباشد می توان از چراغ اضطراری برای تامین نور عمومی نیز استفاده کرد.
  • تابلو خروج اضطراری باید در محل خروج ها، یا محل قرارگیری خروجی های حریق در راهروهای عمومی نصب گردد. مگر در مواردی که آن خروجی ها محل اتصال به اتاق یا فضاهای دیگری باشد که دارای اتصال مستقیم به راهرو هستند.
  • چراغ خروج اضطراری باید در محل همه درب ها و پنجره هایی که بعنوان خروج به راه پله ، سطوح شیبدار ، خروجی های افقی راهروها ، پلکانهای خارجی یا گذرگاه ها استفاده می شوند تعبیه شود. در شرایط خاصی که مسئول آن بخاطر عدم استفاده از کاربری در ساعات شب اجازه می دهد ( مثل بانک ها یا کاربری های عادی دیگر ) این علائم تصویری می تواند فاقد روشنایی داخلی باشند.
  • تمام دسترسهای خروج باید با علامتهای تایید شده که سمت و جهت دستیابی به خروج را با پیکان نشان می دهد مشخص شوند. مگر آنکه خروج و مسیر دسترسی به آن به آسانی و فوریت ، قابل دیدن باشد. تعداد و موقعیت این علائم باید به گونه ای انتخاب شود که فاصله هیچ نقطه ای از دسترس خروج تا نزدیکترین علامت قابل مشاهده ، از 30 متر بیشتر نشود.
  • تمام خروجهای هر بنا، به استثناء درهای اصلی واقع در جداره های بیرونی، باید با علامتهای تایید شده مشخص شوند. علامت هر خروج باید در موقعیتی نصب شود که از تمام جهات دسترسی به آن خروجی به آسانی دیده شود.
  • علائم خروجی باید موقعیتی مناسب و رنگ و طرحی متضاد با تزئینات و نازک کاریهای داخلی و سایر علائم و نشانه ها داشته باشند تا با آسانی دیده شوند. هیچ نوع تزئینات ، مبلمان ، تجهیزات و تاسیسات نباید مانع دیده شدن علائم خروج شود.
همچنین استفاده از انواع نور پردازی ، نمایش تصویر و یا شیئی که روشنایی آن بیشتر از روشنایی علائم خروج بوده یا در مسیر رویت علائم خروج توجه را به فرد جلب کند، مجاز نخواهد بود.
  • تابلو خروج باید ساده و قابل فهم برای همگان بوده و کلمه “خروج” را بطور ساده خوانا و آشکار نشان دهند.
  • هر راه عبور یا راه پله ای که خروج نبوده و به دسترس خروج نیز منجر نمی شود ، اما به دلیل موقعیت خود ممکن است با یک خروج یا دسترس خروج اشتباه گرفته شود ، باید با علامتی تایید شده که عبارت ” خروج نیست ” بر آن نوشته شده ، مشخص گردد.
  • علائم خروج باید بوسیله یک منبع نور قابل اطمینان ، از روشنایی مناسب برخوردار باشد. علائم خروج می توانند از درون روشن یا از بیرون نورپردازی شوند . اما در همه حال و در هریک از دو حالت روشنایی عادی و اضطراری بنا ، باید به خوبی دیده شوند.
  • شدت روشنایی علائم چه از بیرون و چه از داخل نور پردازی می شوند نباید کمتر از 54 لوکس باشد.
  • در تمام مواردی که در این مقررات ، پیوستگی روشنایی راههای خروج تصریح شده ، چراغ های خروج اضطراری باید بطور پیوسته روشن باشند ، مگر در مواردی که همزمان با فعال شدن شبکه حریق ، روشنایی علائم خروج بصورت چشمک زن در می آیند.
  • همچنین در تمام مواردی که در این مقررات ، ضرورت استفاده از تسهیلات روشنایی اضطراری اعلام شده ، علائم خروج باید به شبکه روشنایی اضطراری متصل باشند.

مقررات علائم خروج اضطراری

الزامات

  • روشنایی راههای خروجی باید به گونه ای طراحی و تنظیم شود که در مواقعی از شبانه روز که بنا مورد تصرف است. روشنایی به طور مداوم و پیوسته بر قرار باشد و متصرفان بتوانند راه را به درستی تشخیص داده و مسیر خروج را به راحتی طی کنند.
  • شدت روشنایی کف راههای خروج نباید کمتر از 10 لوکس باشد . در تصرفهای تجمعی ، در حین اجرای تئاتر یا نمایش فیلم و اسلاید ، دسترس خروج استثناً می تواند به حداقل 2 لوکس کاهش داده شود.
  • تعداد و موقعیت منابع روشنایی و طرح نور پردازی باید به گونه ای باشد که با خارج شدن یک چراغ یا منبع روشنایی از مدار، هیچ قسمت از راه خروج در تاریکی فرو نرود.
  • برق مورد نیاز برای روشنایی مسیرهای خروج باید از منبع مداوم و مطمئن تامین شود. در مواردی که حفظ تداوم روشنایی مسیرهای خروج به تعویض منبع تامین برق بستگی یابد ، این تعویض باید طوری پیش بینی شود که وقفه محسوس در روشنایی راههای خروج ایجاد نگردد. چنانچه از ژنراتور های اضطراری استفاده می شود ، شبکه باید بطور خودکار عمل نموده و وقفه ایجاد شده در روشنایی ، از 10 ثانیه بیشتر نشود.
  • ژنراتورها برق اضطراری باید بتواند به مدت حداقل 5/1 ساعت ، شدت روشنایی مقرر شده را تامین کنند. پس از گذشت این زمان ، شدت روشنایی می تواند به 6 لوکس افت کند.
  • سیستم روشنایی اضطراری ( روشنایی ایمنی ) باید از نوع عملکرد پیوسته یا از نوع عملکرد خودکار بدون واسطه و خود تکرار انتخاب شود.
  • در مواردیکه برای روشنایی اضطراری ( روشنایی ایمنی ) راههای خروج ، از نیروی باطری کمک گرفته شود. نحوه طراحی سیستم ، نوع باطریها و چگونگی شارژ شدن آنها باید به تایید مقام قانونی مسئول برسد.

بایدها تابلو خروج

به منظور هدایت صحیح افراد ، خروجی های مختلف ساختمان باید توسط علائم و تابلو ها کامل واضح و آشکار گردند تا مردم بدانند راههایی غیر از راهی که ار آن وارد شده اند نیز برای خروج وجود دارد .

باید از روشن شدن چراغ ها و علائم نورانی نصب شده بر فراز درب های خروج به محض اعلام خطر اطمینان حاصل شود.

اگر امکان قرار دادن علامت نورانی بر فراز درب وجود ندارد. باید در محلی که به وضوح قابل رویت بوده و کمتر امکان کثیف و یا پنهان شدن در پشت موانع را دارد ، نصب گردد.

اگر خروجی در معرض دید نباشد و یا کسی را که در حال گریختن است دچار تردید نماید. نصب علائم مکمل خروج اضطراری به همراه جهت نما ها به تعداد لازم و در مکانهای مناسب در طول مسیر خروج الزامی است.

علائم نورانی خروج باید دارای نورپردازی داخلی و دارای حروف سفید رنگ بر اساس ضخامت قلم حداقل 20 میلیمتر در روی زمینه شفاف سبز رنگ ، حاوی کلمات ” خروج اضطراری” یا ” راه پله اضطراری ” باشند و در نزدیکی درب یا پنجره ای که به خروجی اضطراری هدایت می شوند نصب گردند.

در صورتیکه از همه نقاط خروجی، علامت خروج اضطراری دیده نشود. باید علائم نورانی دیگری به صورت جهت نما، با نور پردازی داخلی یا خارجی با حروف سفید بر اساس ضخامت قلم حداقل 10 میلیمتر، بر زمینه سبز در راهروها یا گذرگاه ها نصب شود.

الزامات راه پله

در راه پله ها چراغ های اضطراری باید در داخل محوطه پلکان و متصل به سیستم برق اضطراری باشند. و حداقل یک چراغ سفید رنگ در هر پاگرد طبقه و یک علامت نورانی خروج اضطراری از داخل نور پردازی شده بر روی درب خروج ، راهنما به سمت خارج یا خیابان نصب شود. ضمناً باید چراغ سفید رنگ دیگری نیز در پاگرد وسط طبقات ( که می تواند متصل به سیستم برق اضطراری نباشد ) قرار داشته باشد.
روشنایی چراغ های اضطراری راه پله ها نباید از 40 وات کمتر باشد . چراغ های کنار هر پله می تواند 10 وات باشد سایر چراغ های اضطراری نباید ضعیف تر از 25 وات باشند.
در هر تغییر مسیر راهروها و گذرگاه های خروج یا تقاطع آنها با راهروهای عمومی، پله ها، باید یک چراغ سفید متصل به سیستم برق اضطراری نصب گردد.
این چراغ باید در بالای هر علامت راهنما، هر در گاهی و راه فرار از حریق در بیرون ساختمان نیز نصب شود. مگر در صورتی که مسئول آن، نورپردازی موجود خیابان را برای روشنایی آن کافی بداند.

الزامات راهروها

هر راهرو عمومی، گذرگاه خروج اضطراری و راه فرار از حریق، باید حداقل یک چراغ اضطراری سفید رنگ برای هر 24 مترطول راهرو یا بخش های وابسته آن، داشته باشد. و باید روشنایی عمومی که به سیستم چراغ های اضطراری متصل نمی گردد ، تکمیل کننده آن باشد . در صورتیکه تعداد چراغ ها از یک چراغ اضطراری و یک چراغ عادی کمتر نباشد می توان از چراغ اضطراری برای تامین نور عمومی نیز استفاده کرد.

الزامات محل خروج و درب خروج

علامت نورانی خروج اضطراری باید در محل خروج ها، یا محل قرارگیری خروجی های حریق در راهروهای عمومی نصب گردد. مگر در مواردی که آن خروجی ها محل اتصال به اتاق یا فضاهای دیگری باشد که دارای اتصال مستقیم به راهرو هستند.
علامت نورانی خروج اضطراری باید در محل همه درب ها و پنجره هایی که بعنوان خروج به راه پله، سطوح شیبدار، خروجی های افقی راهروها، پلکانهای خارجی یا گذرگاه ها استفاده می شوند تعبیه شود. در شرایط خاصی که مسئول آن بخاطر عدم استفاده از کاربری در ساعات شب اجازه می دهد ( مثل بانک ها یا کاربری های عادی دیگر ) این علائم تصویری می تواند فاقد روشنایی داخلی باشند.
تمام دسترسهای خروج باید با علامتهای تایید شده که سمت و جهت دستیابی به خروج را با پیکان نشان می دهد مشخص شوند. مگر آنکه خروج و مسیر دسترسی به آن به آسانی و فوریت ، قابل دیدن باشد. تعداد و موقعیت این علائم باید به گونه ای انتخاب شود که فاصله هیچ نقطه ای از دسترس خروج تا نزدیکترین علامت قابل مشاهده ، از 30 متر بیشتر نشود.
تمام خروجهای هر بنا، به استثناء درهای اصلی واقع در جداره های بیرونی، باید با علامتهای تایید شده مشخص شوند. علامت هر خروج باید در موقعیتی نصب شود که از تمام جهات دسترسی به آن خروجی به آسانی دیده شود.

الزامات ساختار تابلو خروج

علائم خروجی باید موقعیتی مناسب و رنگ و طرحی متضاد با تزئینات و نازک کاریهای داخلی و سایر علائم و نشانه ها داشته باشند. تا با آسانی دیده شوند. هیچ نوع تزئینات ، مبلمان ، تجهیزات و تاسیسات نباید مانع دیده شدن علائم خروج شود . همچنین استفاده از انواع نور پردازی، نمایش تصویر و یا شیئی که روشنایی آن بیشتر از روشنایی علائم خروج بوده یا در مسیر رویت علائم خروج توجه را به فرد جلب کند، مجاز نخواهد بود.
علائم خروج اضطراری باید ساده و قابل فهم برای همگان بوده و کلمه “خروج” را بطور ساده خوانا و آشکار نشان دهند.
هر راه عبور یا راه پله ای که خروج نبوده و به دسترس خروج نیز منجر نمی شود. اما به دلیل موقعیت خود ممکن است با یک خروج یا دسترس خروج اشتباه گرفته شود. باید با علامتی تایید شده که عبارت ” خروج نیست ” بر آن نوشته شده ، مشخص گردد.
علائم خروج باید بوسیله یک منبع نور قابل اطمینان ، از روشنایی مناسب برخوردار باشد. تابلو خروج می توانند از درون روشن یا از بیرون نورپردازی شوند . اما در همه حال و در هریک از دو حالت روشنایی عادی و اضطراری بنا ، باید به خوبی دیده شوند.

شدت روشنایی تابلو خروج اضطراری چه از بیرون و چه از داخل نور پردازی می شوند نباید کمتر از 54 لوکس باشد.

در تمام مواردی که در این مقررات ، پیوستگی روشنایی راههای خروج تصریح شده، علائم خروج باید بطور پیوسته روشن باشند. مگر در مواردی که همزمان با فعال شدن شبکه حریق ، روشنایی تابلو خروج بصورت چشمک زن در می آیند. همچنین در تمام مواردی که در این مقررات ، ضرورت استفاده از تسهیلات روشنایی اضطراری اعلام شده ، علائم خروج باید به شبکه روشنایی اضطراری متصل باشند.

روشنایی راههای خروج

روشنایی راههای خروجی باید به گونه ای طراحی و تنظیم شود که در مواقعی از شبانه روز که بنا مورد تصرف است. تامین روشنایی به طور مداوم و پیوسته بر قرار باشد. و متصرفان بتوانند راه را به درستی تشخیص داده و مسیر خروج را به راحتی طی کنند.
خروج نباید کمتر از 10 لوکس باشد . در تصرفهای تجمعی، در حین اجرای تئاتر یا نمایش فیلم و اسلاید، شدت روشنایی کف راههای دسترس خروج استثناً می تواند به حداقل 2 لوکس کاهش داده شود.
تعداد و موقعیت منابع روشنایی و طرح نور پردازی باید به گونه ای باشد. که با خارج شدن یک چراغ یا منبع روشنایی از مدار، هیچ قسمت از راه خروج در تاریکی فرو نرود.
برق مورد نیاز برای روشنایی مسیرهای خروج باید از منبع مداوم و مطمئن تامین شود. در مواردی که حفظ تداوم روشنایی مسیرهای خروج به تعویض منبع تامین برق بستگی یابد. این تعویض باید طوری پیش بینی شود که وقفه محسوس در روشنایی راههای خروج ایجاد نگردد. چنانچه از ژنراتور های اضطراری استفاده می شود ، شبکه باید بطور خودکار عمل نموده و وقفه ایجاد شده در روشنایی ، از 10 ثانیه بیشتر نشود.
ژنراتورها برق اضطراری باید بتواند به مدت حداقل 1.5 ساعت ، شدت روشنایی مقرر شده را تامین کنند. پس از گذشت این زمان ، شدت روشنایی می تواند به 6 لوکس افت کند.
سیستم روشنایی اضطراری باید از نوع عملکرد پیوسته یا از نوع عملکرد خودکار بدون واسطه و خود تکرار انتخاب شود.
در مواردیکه برای روشنایی اضطراری راههای خروج، از نیروی باطری کمک گرفته شود. نحوه طراحی سیستم، نوع باطریها و چگونگی شارژ شدن آنها باید به تایید مقام قانونی مسئول برسد.