نورپردازی فضاهای مسکونی
31 مارس
روشنایی, مقالات روشنایی عمومی

باید ها و نباید ها در طراحی نورپردازی فضاهای مسکونی

 چه اصولی در طراحی نورپردازی فضاهای مسکونی اهمیت دارد؟

امروزه توجه به مسئله روشنایی و نورپردازی فضاهای مسکونی، محل کار، گالری های هنری و یا فضاهای تجاری و رستوران ها می تواند یکی از اصول مهم در طراحی آن فضا می باشد. در این فهرست از بایدها و نبایدها در انتخاب تجهیزات و روشهای روشنایی و طراحی نورپردازی در فضا های مسکونی، به برخی از اصول مهم اشاره می شود که مطمئن شوید روشنایی مورد نظر شما بهترین گزینه برای طراحی فضایتان می باشد.

اصول مهم در طراحی روشنایی:

  • توجه شود هدف های طراحی روشنایی و نورپردازی یک فضای مسکونی تامین حداقل نور محیطی، تاکید بر سوژه ها و المان های ویژه در هر فضا، افزایش حس امنیت و آرامش ساکنین می باشد.
  •  جهت بالا بردن ضریب اطمینان روشنایی یک محیط، فقط به استفاده از یک منبع روشنایی مانند چراغ آویز سقفی اکتفا نکنید. حتی فضاهای کوچک مانند راهرو ورودی نیز بهتر است که حداقل از دو منبع نور متفاوت بهره مند شوند.
  • در طراحی روشنایی فضاهای مسکونی، استفاده از چراغ های دیوار کوب یا آباژورهای ایستاده و رومیزی در طراحی روشنایی فضا یک ضرورت است. سعی شود ترکیبی از نورپردازی تاکیدی، محیطی و دکوراتیو برای تامین روشنایی هر فضایی استفاده کنید.
  • اهمیت نورپردازی تاکیدی جهت یک فعالیت خاص در فضاهایی که کار تخصصی انجام می شود مانند آشپزخانه، اتاق کار و حمام و همچنین جهت متمایز کردن المان های معماری و یا وسایل و تجهیزات ویژه منزل را فراموش نکنید.
  • در یک فضای مسکونی برای طراحی نورپردازی فضای حمام اهمیت ویژه ای قائل شوید. ملاحظات مهمی در نصب روشنایی در حمام وجود دارد که منحصر به این فضا بوده و در سایر فضاها اهمیت ندارد.
  • جهت دست یابی به نورپردازی غیر مستقیم که اهمیت ویزه ای در نورپردازی فضاهای مسکونی دارد، می توانید ترکیبی از آباژورهای رومیزی و آباژورهای ایستاده، دیوارکوب ها و چراغ های روشنایی های بالاتاب استفاده کنید. لازم نیست که از همه آنها در همه فضاها استفاده کنید ولی حداقل برای هر فضایی دو نوع نورپردازی مختلف در نظر بگیرید.
  • فراموش نکنید استفاده از دیمر جهت تنظیم سطح روشنایی چراغ های دکوراتیو می تواند اهمیت بسزایی داشته باشد. اگر امکان داشت برای هر کدام از منابع نوری یک دیمر بگذارید. تنظیم کردن نور می تواند نورپردازی بهتری و خروجی دلپذیرتری داشته باشد.
  • از شید مناسب برای آباژورهای رومیزی و آباژورهای ایستاده استفاده کنید.
  • از چراغ ها و منابع نوری مدرن، پرژکتورهای ریلی با قابلیت جابه جایی و همچنین نورهای مخفی برای فضاهایی که طراحی سنتی دارند استفاده نکنید. این منابع نوری خیلی مدرن و جدید هستند و هارمونی فضاهای سنتی را از بین می برند.
  • در استفاده از لوستر و یا چراغ های آویز مدرن برای فضاها اصولی وجود دارد که بهتر است آنها را رعایت کنید. مهمترین نکته در انتخاب منابغ نوری آویزان، هماهنگی طراح چراغ با فضای پیرامون خود می باشد. توجه شود که بیش از هر نوع نورپردازی دیگری، در استفاده از لوستر باید به تنظیم ارتفاع آن دقت کنید. مثلا می توانید از لوسترها در مکان هایی که انتظار نمی رود از لوستر در آنها استفاده شود، هم استفاده کنید. در خانه های مدرن دیگر لوسترها فقط برای تامین روشنایی اتاق ناهارخوری و نشیمن نیستند.
  • رنگ نورهای استفاده شده در طراحی دارای اهمیت زیادی دارد. استفاده از نورهای خیلی سفید سرد. و یا نورهای خیلی زرد می تواند فضا را برخلاف آنچه انتظار دارید. برای نشیمن و یا استراحت، نامناسب کنند.
  • در یک فضای مسکونی رنگ نور سفید ملایم (حدود 3700 تا نهایتا 4000 کلوین) جهت تامین نور محیطی با تلفیق رنگ نور گرمتر (حدود 2700 تا 3000 کلوین)، جهت منابع نوری دکوراتیو و رنگ نور سفید ملایم و یا گرم بسته به نوع کاربرد، جهت منابع نور تاکیدی، عموما می تواند بهترین گزینه باشد.
  • به سوژه های مورد استفاده برای نورپردازی به چشم یک شئ دکوراتیو نگاه کنید. و با استفاده از نورپردازی تاکیدی، اهمیت این سوژه ها را در فضا نشان دهیم.
  • توجه به این نکته لازم و ضروری است که تجهیزات و منابع نوری استفاده شده در فضاهای مسکونی جهت نورپردازی محیطی، تاکیدی و دکوراتیو مانند چراغ های سقفی و دیواری، حباب های نوری، آباژورهای رومیزی، دیوار کوب ها و … می بایست زمانی که خاموش هستند نیز دارای ظاهری زیبا داشته باشند.
  • طراحی روشنایی و نورپردازی ورودی ساختمان، حیاط ، فضاهای مشاع و یا روف گاردن یک ساختمان مسکونی دارای اهمیت بسیار زیادی در پررنگ کردن زیبایی های ساختمان و ایجاد حس آرامش برای اعضای ساختمان دارد.
نرم افزار طراحی روشنایی دیالوکس
12 فوریه
روشنایی, مقالات روشنایی عمومی

نرم افزار دیالوکس

نرم افزار تخصصی طراحی روشنایی DIAlux (دیالوکس)

نرم‌ افزار دیالوکس یکی از مطرح ترین نرم افزارها در زمینه محاسبات روشنایی و نورپردازی است. با وارد کردن اطلاعات معماری فضا همچون ابعاد اتاق، جنس، رنگ و بافت محیط و مشخص کردن کاربری فضا همچون فضاهای اداری، تجاری و … می‌توان محاسبه روشنایی را با توجه به فاکتورهای نوع چراغ، دامای رنگ چراغ، زاویه پخش نور و بر اساس چیدمان المان های معماری انجام داد. امروزه بسیاری از شرکت‌های تولیدکننده چراغ اطلاعات فنی چراغ‌های خود را بر اساس منحنی پخش نور هر چراغ به صورت فایل‌هایی که پلاگین نامیده می‌شود ارائه می‌دهند. همچنین در سال های گذشته برخی شرکت‌های ایرانی تولیدکننده چراغ، پلاگین‌ چراغ های خود را ارائه داده‌اند و به همین دلیل استفاده از این نرم‌افزار در ایران بسیار رواج پیدا کرده‌است.

ویژگی های دیالوکس

از ویژگی های اصلی این نرم افزار محاسبه میزان لوکس و شدت روشنایی محیط، میزان خیرگی چراغ ها و خروچی 3 بعدی فضای طراحی شده می‌باشد.
نسخه جدید این نرم‌افزار، دیالوکس اوو Dialux evo می‌باشد. این نسخه تفاوت‌هایی با نسخه قدیمی دیالوکس دارد که از آن جمله می‌توان به گرافیک بالا در دیالوک اوو Dialux evo و همچنین طراحی کل ساختمان به صورت یکجا اشاره کرد.
DIALux از نام‌آشناترین نرم‌افزارهای طراحی سیستم روشنایی و نورپردازی فضاهای داخلی و خارجی ساختمان محسوب می‌شود. اساس طراحی‌ها در این نرم‌افزار، بر پایه‌ی روش‌های پیشنهادی مؤسسه‌ی آلمانی استاندارد DIN است.
کمپانی آلمانی DIAL مالک این نرم افزار کاربردی است. دیالوکس تحت حمایت مجموعه‌ی بزرگی از کمپانی‌های تولیدکننده‌ی چراغ، لامپ و ابزارآلات روشنایی قرار دارد. ازاین‌رو شرکت DIAL، آن را به‌صورت رایگان و بدون محدودیت در اختیار کاربران قرار می‌دهد. علاوه بر نسخه‌ی اصلی نرم‌افزار، دسترسی به فایل راهنمای دیالوکس در قالب PDF هم به‌راحتی فراهم است. این راهنما با متن روان و تصاویر ملموس خود، نقش مؤثری در تسلط هرچه بیشتر کاربران در استفاده از این نرم افزار دارد.

شرکت‌های تولیدکننده‌ی لوازم روشنایی این امکان را دارند تا اطلاعات فنی محصولات خود را به‌صورت پلاگین در دیالوکس ارائه دهند. با توجه به این امکان، استفاده از این نرم‌افزار در ایران بسیار گسترش یافته است. شرکت‌های شناخته‌شده‌ای هم‌چون مازی‌نور و … پلاگین‌های محصولاتشان خود در این نرم‌افزار وجود دارند. بنابراین کاربر ایرانی دیالوکس این امکان را دارد تا از تجهیزات نورپردازی این شرکت‌ها، در مدل‌سازی‌های خود بهره ببرد.

دیالوکس چه کاربردهایی دارد؟

نرم‌افزار دیالوکس قادر به نورپردازی اغلب فضاها همچون فضای داخلی ساختمان، نمای خارجی، معابر، فضای سبز و … است. این نرم‌افزار قدرتمند شامل المان‌هایی هم‌چون دیوارهای آجری، شیشه‌ای، در و پنجره، لوازم منزل و … در پیش فرض های خود دارد. با استفاده از این پیش فرض ها کاربر قادر به شبیه سازی مدل‌ 3 بعدی فضا به صورت واقعی تر خواهد بود.

از توانایی‌های دیالوکس می‌توان به امکان Import و Export فایل‌های اتوکد با پسوند DWG و فایل‌های ۳DMAX اشاره کرد. در این نرم‌افزار شبیه‌سازی دو و سه ‌بعدی پروژه و اجزای آن پیش از اجرا امکان‌پذیر است.

همچنین کاربر دیالوکس قادر است با وارد کردن پارامترهایی هم‌چون ارتفاع نصب، زاویه پخش نور، دمای رنگ و نوع منابع نوری، روشنایی مورد نیاز محیط را محاسبه کند و پس از محاسبات، این نرم‌افزار تعداد، قدرت و بهترین محل قرار دادن چراغ ها را مشخص می کند.
در محاسبات نرم افزار دیالوکس شدت روشنایی، یکنواختی توزیع نور و میزان خیرگی تا آن‌جاکه موجب آزار و خستگی چشم نشود بر اساس نوع کابری فضا تعیین می‌گردد.

طراحی روشنایی با نرم افزار دیالوکس

مدل‌سازی نورپردازی کل ساختمان در فضای نرم‌افزار

مقایسه‌ی DIALux و DIALux Evo

کمپانی DIAL نرم‌افزار DIALux Evo را از سال ۲۰۱۲ به‌منظور کاهش زمان رندرینگ و افزایش سرعت DIALux منتشر کرد. با وجود حجم بیشتر این نسخه، گرافیک و سرعت بالاترش نسبت به نرم افزار دیالوکس معمولی، از مزایای آن به‌شمار می‌آید.
از نرم افزار دیالوکس‌اوو بیشتر در طراحی مکان‌هایی که نیازمند مدل سازی با جزییات بیشتر هستند استفاده می‌شود. در این نسخه امکان وارد کردن جزییات معماری فضا هم‌چون میزوصندلی، رنگ‌های مختلف، سرامیک و کاشی، کاغذدیواری و … وجود دارد. اعمال این جزییات به طبیعی‌تر شدن مدل‌سازی‌ها کمک شایانی می‌کند.

طراحی یک‌جای کل ساختمان، نورپردازی و روشنایی فضاهای داخلی و خارجی آن هم از دیگر قابلیت‌های این نسخه است. نرم‌افزار دیالوکس نسبت به دیالوکس‌اوو از CPU، RAM و گرافیک سیستم کمتر استفاده می‌کند اما سرعت و دقت کمتری دارد.

طراحی روشنایی ساختمان با دیالوکس

چه سیستمی برای نصب DIALux Evo مورد نیاز است؟

این نرم‌افزار بر سیستم‌عامل‌های ۳۲ و ۶۴ بیتی و بر ویندوزهای ۷، ۸ و ۱۰ قابل‌نصب است.
برای نصب دیالوکس‌اوو به سیستمی با CPU با قابلیت پشتیبانی SSE2، چهار گیگابایت RAM و کارت گرافیک ۱ گیگابایتی نیاز است. در حال حاضر DIALux Evo 8.1 آخرین نسخه‌ی عرضه شده‌ی کمپانی DIAL است که نسخه‌های Desktop، Android و IOS آن در دسترس هستند.

شرکت سانوتک طراح سیستم های روشنایی شامل روشنایی نما، روشنایی فضای آزاد، روشنایی آفیس و دفتر کار، روشنایی خانه و سیستم های روشنایی اضطراری با استفاده از این نرم افزار و سایر نرم افزارهای مرتبط و توسط مهندسین طراح مجرب در این زمینه می باشد.

طراحی روشنایی موزه
05 فوریه
روشنایی, مقالات روشنایی عمومی

نورپردازی موزه و گالری

نورپردازی

قبل ازاینکه بخواهیم راجع به نورپردازی موزه و گالری صحبت کنیم، باید بدانیم که به راستی نورچیست؟ آیا نور فقط همان چیزی است که ما می بینیم و یا اینکه در پس پرتوهای زیبای آن، راز بزرگی نهفته است؟
در اواسط قرن نوزدهم، دانشمندی به نام «جیمز کلارک مکسول» توانست با استفاده از معادلات ریاضی، تصویری یکپارچه از پدیده‌ی الکترومغناطیس بسازد. طبق نظریه مکسول نور ماهیتی الکترومغناطیسی دارد. آن چه مکسول راجع به نور اظهار داشت، آن‌قدر بزرگ بود که آلبرت انشتین درباره‌ی او می‌گوید: « مکسول برای همیشه جهان را تغییر داد».
طبق این نظریه نوری که چشم انسان قادر به دیدن آن است طیف خاصی از امواج الکترومغناطیسی با طول موج بین 380nm تا 780nm است.

موارد زیر شامل گستره کامل امواج الکترومغناطيسي میشوند:

1- موج راديويي
2- امواج مادون قرمز
3- نور مرئي از طیف رنگی قرمز تا بنفش
4-امواج فرابنفش
5- اشعه ايکس
6- اشعه گاما

اما نیوتون پس از تعدادی آزمایش که با نور و آینه انجام داد، فهمید که پرتوهای نور از قوانین هندسی نیز به دقت پیروی می‌کنند. به عنوان مثال وقتی پرتوی نوری را به یک آینه می‌تابانید، دقیقا به جهت عکس بازتاب می‌شود. او اعتقاد داشت که امواج در چنین مسیر‌هایی، مستقیم و قابل پیش‌بینی حرکت نمی‌کنند، پس نور باید بوسیله‌ی ذرات بسیار ریز و بی‌وزن حمل شود. پس نتیجه گرفت که نور، ماهیت ذره‌ای دارد! همچنین انیشتین نیز همانند نیوتون معتقد بود که نور ماهیت ذره‌ای دارد و این ذره ها را فوتون نام نهاد.
به هرحال، فیزیک‌دانان تصمیم گرفتند به دعوای اینکه نور ذره‌ است و یا موج خاتمه دهند، چون نور به خوبی هر دو رفتار را از خود نشان می‌داد. آن‌ها رفتار نور را یک پارادوکس بزرگ می‌دانستند. پس نتیجه گرفتند که نور هم موج است و هم ذره! چشم انسان نیز در حقیقت حسگری است که از بخش مرئی پرتوی الکترومغناطیس استفاده می‌کند تا انسان بتواند جهان پیرامونش را بهتر درک کند.
با توجه به این توضیحات پی میبریم که چرا درکنار اثرات زیبایی‌شناختی نور، باید به بهداشت و ایمنی نور هم توجه نمود.

چراغ روشنایی موزه-اسپات لایت های روشنایی گالری

نورپردازی موزه و گالری

مقوله‌ی نورپردازی عمومی در اکثر جوامع علی الخصوص کشور ایران، با دید غیر تخصصی و سطحی نگریسته شده است. افراد عموما تنها دغدغه روشن بودن محیط را دارند، درحالی که توجه به این نکته ضروری است که مبحث نورپردازی از جنبه های بسیار متنوعی نظیر محیط‌های بهداشتی، هنری، فرهنگی و فنی متناسب با محیط نورپردازی، قابل بررسی است.
در مبحث محیط‌های گالری و موزه، نورپردازی یکی از اصلی ترین المان های تاثیرگذار در محیط است. همچنین درصورت عدم رعایت اصول نورپردازی در گالری و موزه، آسیب های ناشی از نورپردازی نامناسب در این محیط ها به مراتب نسبت به محیط های عمومی و جنرال بیشتر می باشد. در ادامه به بررسی مسائل پیرامون مطالب ذکرشده خواهیم پرداخت.

اصول طراحی نور در موزه و گالری

همانطور که پیش تر اشاره شد، زمانی که صحبت از نور پردازی می شود، اولین نکته ای که به ذهن افراد می رسد، تاریک نماندن قسمتی از محیط است. البته می توان گفت در اکثر محیط ها تا حدودی این امر درست و طبیعی است. اما باید توجه داشت که ابتدا باید اهداف نورپردازی مطابق با کاربری محیط مشخص شود و سپس در ارتباط با مسائل و نکات فنی آن بحث نمود. به طور مثال همانگونه که ذکر شد وجود سایه در نورپردازی محیط های عمومی یک پدیده اغلب منفی است اما در نورپردازی دکوراتیو و علی الخصوص در موزه ها و گالری های هنری استفاده بهینه از سایه اگر نگوییم اصلی ترین پارامتر، می توان گفت یکی از ویژگی ها و پارامتر های اصلی می باشد.

تاثیر نور بر سلامت آثار هنری

در مورد نورپردازی در گالری و موزه ها مهم ترین فاکتور، حفظ و صیانت از مجسمه ها، تابلو ها و اجسام موجود در نمایشگاه است. نور به دلیل داشتن ماهیت موجی و داشتن انرژی در برخورد با اجسام از خود انرژی ساتع می کند و این انرژی در دراز مدت می تواند باعث تغییرات در رنگ و باعث واکنش های شیمیایی در اجسام شود. شاید در نگاه اول به این فکر فرو رویم که تنها اشعه UV است که اثرات مخرب بر اجسام و افراد را دارد، اما وقتی که متوجه شویم نور مرئی نیز می تواند برای اجسام مشکل ساز باشد، مساله جدی تر خواهد شد.

به عنوان مثال، شدت نوری و مدت زمان در معرض تماس، از عواملی هستند که باعث محو شدگی و تغییر رنگ مواد رنگ شده می شوند. اشعه ماورای بنفش منجر به تضعیف، بی رنگ شدن، زرد شدن کاغذ و مواد آلی شده و همچنین خوانایی را کاهش می دهد. آسیب های نورپردازی نا مناسب بر روی اشیا از دونوع فیزیکی و شیمیایی می باشد. البته باید این نکته را مورد توجه قراردهیم که وقتی صحبت از آسیب های نورپردازی می کنیم، همواره فاکتور زمان نورپردازی نقش مهمی در جملات دارند، زیرا آسیب های نورپردازی از جنس آنی نیستند و همواره در طولانی مدت اثرات خود را برجای می گذارند.

چراغ اسپات لایت روشنایی موزه و روشنایی گالری

منابع نوری

به طور کلی دونوع منبع نور طبیعی و غیر طبیعی وجود دارد، استفاده از نور طبیعی خورشید برای محیط های عمومی بسیار ایده‌‌آل است. این درحالی است که برای نورپردازی گالری ها و موزه ها اثرات بسیار مخرب وجبران ناپذیری را به دنبال دارد. زیرا که نور طبیعی خورشید دارای شدت نور بسیار بالایی است.  میزان اشعه UV خورشید بسیار بالاتر نسبت به سایر منابع مصنوعی است. این اتفاق باعث ایجاد محو شدگی سریع و گسترده و تخریب های شیمیایی در سطح بالا می شود.
انواع مختلف نور مصنوعی برای نورپردازی داخلی انواع محیط ها ازجمله گالری ها و موزه ها به شرح ذیل می باشد:

  • لامپ های رشته ای
  • لامپ های هالوژن کوارتز- تنگستن
  • لامپ های فلورسنت پر شده از بخار جیوه
  • لامپ های متال هالاید
  • لامپ های LED

در میان منابع مصنوعی بالا همانطور که احتمالا می دانید، LED ها امروزه طرفداران زیادی به نسبت دیگر منابع دارند. زیرا که این منابع نوری در مقایسه با منابع قدیمی که مضراتی همچون: عمر مفیدکم، اشعه UV بالا، مخاطرات پوستی، مصرف انرژی بالا و… را دارا نیستند و با اختلاف بسیار زیادی در پارامترهای کارایی از هم گروهیان خود پیشی گرفته اند.
LED ها، نیمه هادی‏هایی هستند که می‏توانند طیف های خاصی از نور را منتشر کنند که این به جنس نیمه هادی استفاده شده بستگی دارد. LED ها اشعه ماورای بنفش یا مادون قرمز را منتشر نکرده و همچنین ایجاد گرما نمی کنند. آنها می توانند در مقایسه با دیگر منابع نوری با حداقل انرژی، نور تولید کنند و عمر طولانی داشته باشند.

از آنجائیکه اشعه ماورای بنفش از مخرب ترین اشعه ها است. در قدم اول نکته حائز اهمیت، حذف این پرتو است. چه با استفاده از منبع نور مناسب و چه با استفاده از فیلتر های مناسب می باشد. این فیلتر‌ها طول موج اشعه ماورای بنفش را تغییر داده و همچنین قادرند مقادیر زیادی از آن را مسدود کنند. این فیلترها هم به صورت شفاف و یا رنگی موجود بوده و در بسیاری از موارد در برابر حرارت نور خورشید، مانند عایق عمل می‏کنند.
لایه‌ی اوزون نقش فیلترینگ این اشعه را برای نورخورشید ایفا می‌کند. برخی از منابع نوری فلورسنت اشعه UV کمتری نسبت به سایر منابع تولید می‏کنند. برخی شرکت های تولید کننده، این میزان را بر روی محصول خود با واحد میکروویو برلومن درج می کنند. در هر صورت بهتر است که در این منابع نیز از فیلتر استفاده شود. اما پس از حذف اشعه UV مساله تمام نشده و کاهش اثرات منفی نور مرئی نیز نیازمند اتخاذ استراتژی های متفاوتی است.

نورپردازی سالن نمایش اشیاء

در مبحث نورپردازی سالن های نمایشگاه و موزه های هنری، نکته حائز اهمیت در انتخاب نوع و چگونگی نصب تجهیزات نورپردازی، اطلاع از درجه اهمیت و حساسیت اجسامی که قصد نورپردازی آنها را داریم می باشد. زیرا مطابق با آن طراح نورپرداز با آزادی عمل‌ بیشتر می‌تواند اقدام به طراحی نماید. به همین دلیل برای نورپردازی این گونه محیط ها نمی توان به یک قاعده واحد در همه‌ی محیط ها رسید، زیرا هر گاه صحبت از هنر است، مقوله‌ی خلاقیت باعث انعطاف پذیر شدن موضوع می گردد. در هرصورت برخی قواعد کلی نورپردازی سالن های نمایشگاهی و موزه های هنری به شرح زیر می باشد:

  • استفاده از درجه روشنایی کم (در حدود 100 لوکس) و استفاده از سایه روشن و کنتراست نور (در مورد اجناس حساس، مانند نقاشی با آبرنگ و عکس های رنگی)
  •  اجناس بدون رنگ و سیاه سفید، نسخه های خطی با جوهر نوشته شده، امکان تماس با شدت نور تا 250 لوکس را دارا می‌باشند.
    استفاده از منابع نور با قابلیت کم و زیاد شدن نور(Dimmable)
  • حساسیت در مورد اجسامی که از جنس چوب، کاغذ، چرم، بافت و به طورکلی ارگانیک اند و یا بسیار شکننده می باشند، بالا می باشد و بهتر است در معرض دائم نمایش قرار نگیرند.
  • ایجاد برنامه زمان بندی نمایش و کاهش مدت زمان در معرض نور قرار گرفتن اجسام حساس
  • توجه به فاکتور مهم زمان در بررسی آسیب ها: زیرا تخریب نور به صورت آنی نیست، ازجنس جمع شونده و برگشت ناپذیراست!
  • حتی الامکان، سیستم نورپردازی جنرال محیط از سیستم نورپردازی اجسام جدا باشد، به طور مثال در هنگام نظافت سالن که جزء زمان نمایشگاه محسوب نمی شود، ترتیبی اتخاذ شود تا نور به اجسام حساس نتابد.
  • حفظ زیبایی فضای نمایشگاه با توجه به ملاحضات نورپردازی
  • نورپردازی غیر مستقیم و ملایم همراه با فیلترهای مناسب بر روی اجسام حساس و استفاده از اصل تطابق چشم ( هرچه محیط اطراف نور کمتری داشته باشد، چشم انسان برای دیدن جسمی خاص، به نورکمتری نیاز دارد)
  • آگاهی رساندن علت نورپردازی ملایم به بازدیدکنندگان
  • نصب علامت های ورودی، خروجی و راهنمای مناسب به بازدیدکنندگان
  • قرار دادن اجناس حساس به نور در جعبه های مخصوص
  • خاموش کردن چراغ ها زمانی که فعالیتی انجام نمی شو و. یا بکارگیری سنسورهای حساس به حرکت
    پوشاندن پنجره ها با پرده
    و بسیاری ملاحظات دیگر که بنا بر اقتضای شرایط محیطی قابل اعمال است…

دپارتمان روشنایی شرکت سامان نوین تکفام علاوه بر فعالیت در حوزه نورپردازی فضاهای هنری در حوزه‌های روشنایی عمومی و اضطراری و همچنین نورپردازی داینامیک و دکوراتیو به صورت تخصصی مشغول به فعالیت می باشد که در این راستا در جهت بهبود دانش فنی خود از تجربیات و اطلاعات شرکت های بزرگ و معتبر در سطح دنیا بهره می برد. با عنايت به اين امر، شرکت سامان نوین تکفام امکان مهندسي ، تامين و اجراي سيستم‌هاي روشنايي را در هر سطحي از پروژه‌ها دارا مي باشد.

طراحی روشنایی خانه سالمندان
04 ژانویه
مقالات روشنایی عمومی

روشنایی محیط افراد مسن باید چگونه باشد؟

تاثیر روشنایی و نورپردازی محیط برای افراد مسن:

طبق تحقیقات صورت گرفته در یک موسسه سوئدی، تاثیر مستقیم کیفیت روشنایی محیط بر کیفیت زندگی افراد مسن مورد بررسی قرارد گرفته و تاثیرات آن طبق موارد زیر اعلام شده است:

  • افزایش میزان اشتها به صرف غذا
  • بهبود سلامت جسمانی و سطح عمومی سلامت
  • افزایش اعتماد به نفس
  • بهبود خلق و خو افراد
  • کاهش عصبانیت و احساس تنهایی

پردازش بصری تصویر

سیستم بینایی انسان بر اساس یک سیستم پردازش تصویر با همکاری چشم ها، شبکه عصبی و مغز به صورت خودکار عمل می کند. چشم ها بر اساس نور بازتابیده شده از محیط تصویری از فضای پیرامون فرد را بر روی شبکیه چشم ایجاد کرده و این تصویر بر اساس سیگنال های عصبی به مغز انسان انتقال می یابد. در مغز انسان تجزیه و تحلیل های لازم و پرداز تصویر بر روی اطلاعات ارسالی انجام میشود سپس دستورات لازم توسط مغز به سایر اندام های بدن ارسال خواهد شد.

مشکلات و بیماری های شایع سیستم بینایی در افراد سالمند

مطابق تحقیقات صورت گرفته قبل از 80 سالگی، بیشتر بیماری های سیستم بینایی انسان قبل از شبکیه چشم اتفاق می افتد، که شامل برخی از موارد زیر می باشد:

  • متراکم و مات شدن عدسی چشم که موجب کدر دیده شدن تصاویر می گردد
  • کوچک شدن و کاهش واکنش پذیر مردمک چشم
  • کاهش خاصیت الاستیکی عدسی

بیماری های فوق بر روی سیستم پردازش تصویر انسان تاثیرهای زیادی می گذارد به گونه ای که مطابق تحقیقات صورت گرفته در سن 50 سالگی به طور متوسط میزان نور در شبکیه چشم انسان نصف این میزان در 20 سالگی می باشد. در نتیجه در نور پردازی می بایستی به این نکته توجه کرد که افراد مسن نیاز به داشتن حدود 25 تا 50 درصد میزان نور بیشتر به نسبت افراد جوان کمتر از 25 سال هستند . همچنین در افراد سالمند میزان تطبیق پذیری چشم در سطوح مختلف روشنایی کاهش می یابد.

نورپردازی محیط برای افراد سالمند

در نور پردازی در محیط هایی که افراد سالمند در آن زندگی می کنند می بایستی به نکات زیر توجه شود:

  • افزایش میزان سطح روشنایی
  • استفاده از منابع نور با CRI بالای 80 درصد
  • کنترل میزان نور طبیعی
  • ایجاد کنتراست مناسب در محیط
  • نور پردازی مسیرها و نیز فضاهای خاص مانند زیر پله ها، کنار تخت خواب، دور آینه در دستشویی و …
  • کاهش خیرگی در محیط و چراغ
  • انتخاب چراغ با طراحی مناسب جهت ایجاد فضای دلپزیر و مناسب برای این افراد
    جهت کاهش میزان خیرگی محیط و چراغ می توان به صورت زیر عمل کرد:
  • استفاده از دیفیوز و نیز تنظیم جهت چراغ
  • استفاده از کفپوش مات در محیط
  • استفاده از آنتی رفلکتور در در صفحه نمایش
  • فیلتر نور مستقیم ورودی از پنجره ها
  • استفاده از نور پردازی غیر مستقیم
  • پرهیز از استفاده از چراغهای دارای فلیکر

طراحی روشنایی خانه سالمندان

سطح روشنایی

مطابق توصیه انجمن نور پردازی شما آمریکا IESNA، میزان نور مناسب برای این گروه های سنی مختلف شامل موارد زیر می باشد:
افراد 30 تا 40 سال

  • نور عمومی : 50 لوکس
  • محوطه غذا خوری: 50 لوکس
  • مطالعه: 300 لوکس
  • آشپزخانه : 100 لوکس
    افراد 60 سال به بالا
  • نور عموی : 300 لوکس
  • نور متوسط در محیط غذا خوری: 500 لوکس
  • جهت مطالعه: 750 لوکس
  • در آشپزخانه: 300 لوکس به طور متوسط و در سطوح کاری 500 لوکس

نور پردازی با توجه به جنبه روانشناختی و سلامت انسانها

میزان سطح نور و روشنایی محیط به طور کلی بر روی ترشح ملاتونین و نیز ریتم کاری ساعت بدن تاثیر می گذارد. ملاتونین بر روی افزایش سطح سراتونین در بدن تاثیر می گذارد، که این امر بر موارد زیر تاثیر گذار هست:

  • افزایش میزان ناخرسندی و غم
  • اختلال در خواب
  • اختلال در سیستم ایمنی بدن
  • ایجاد انواع بیماری های مختلف منجمله سرطان

ترشح ملاتونین با در معرض نور قرار گرفتن به شدت کاهش می یابد و با قرار گرفتن در محیط با سطح روشنایی 550 لوکس این کاهش ترشح 90 درصد و نیز در محیط های با سطح روشنایی 100 لوکس این میزان کاهش 50 درصد می باشد.
روشنایی وسلامت افراد مسن
مشابه گوش که دارای دو عملکرد شنیداری و نیز بالانس نمود بدن می باشد.

چشم و امواج نور

چشم نیز در دریافت امواج نور دو نقش زیر را دنبال می کنند:

  • نقش دیداری و شکل دادن تصویر که توسط سلول های مخروطی و لوله ای در چشم صورت می پذیرد
  • تنظیم رفتارها و روانشناسی، که به طور طبیعی توسط سلول گانگلیون شبکیه که یک نوع نورون در نزدیکی سطح داخلی (لایه سلولیگانگلیون) از شبکیه چشم صورت می گیرد.

روشنایی خانه سالمندان

مطابق تحقیقات بین 40 تا 70 درصد افراد بالای 65 سال دارای اختلال در خواب می باشند، که این امر عموما به دلیل کاهش میزان فعالیت، تغییر در ساعت کاری بدن،گذراندن بیشتر وقت در محیط های داخل خانه و در نتیجه عدم دسترسی به نور روز می باشد. خواب ناکافی و نامناسب موجب کاهش ملاتونین و همچنین کاهش ملاتونین موجب اختلال در خواب می باشد که این امر موجب یک چرخه معیوب در سیستم خواب می شود. با در معرض نور طبیعی قرار گرفتن و نیز تنظیم مناسب میزان روشنایی در ساعات شبانه روز می توان به کاهش اختلالات خواب در افراد سالمند کمک نمود. رعایت موارد مذکور تاثیر زیادی در سلامت بینایی و کاهش علائم بیماری های بینایی در افراد مسن می گردد.

سیستم ارت و همبندی و تجهیزات الکتریکال
30 دسامبر
مقالات سیستم های الکتریکال

سیستم اتصال زمین و همبندی

سیستم ارت و همبندی (EARTH & BONDING SYSTEM)

زمین از اجزاء اساسی سیستم‌های انتقال قدرت بوده و آشنائی کامل با سیستم اتصال زمین و همبندی در طراحی و اجرای سیستم‌های الکتریکی ضروری می‌باشد. ماهیت زمین و ارتباط آن با سیستمهای برقی از نقطه نظر حفاظت می‌باشد.

عوامل عمده خطر در تأسیسات الکتریکی

1- جریانهای برق گرفتگی

2- دماهای زیاد که ممکن است باعث ایجاد سوختگی‌ها، آتش‌سوزیها و دیگر صدمات شود.

هر دو عامل فوق به نحوی به سیستم اتصال زمین وابسته هستند در زیر اصول اساسی اتصال زمین مورد بررسی قرار می‌گیرد.

حفاظت در برابر تماس غیر مستقیم

طبق مقررات اشخاص و حیوانات اهلی باید در مقابل خطرات احتمالی ناشی از تماس با بدنه‌های هادی به یکی از روشهای زیر حفاظت شوند.

الف) جلوگیری از عبور جریان اتصالی از بدن اشخاص یا حیوانات اهلی

ب) محدود کردن جریان اتصالی که ممکن است از بدن عبور کند به میزانی کمتر از جریان برق گرفتگی

پ) قطع خودکار تغذیه در موقعی که جریان مساوی یا بیشتر از جریان برق گرفتگی باشد.

اهمیت اتصال زمین

اتصال به زمین سیستم‌هایی که به نحوی با جریان برق در ارتباط هستند از اساسی‌ترین اقداماتی است که می‌بایستی مورد توجه قرار گیرد. این اتصال از دو نظر مورد توجه است:

الف) اتصال به زمین یک نقطه از سیستم الکتریکی با عایق بودن آن از زمین، عامل مهمی در حفظ سلامت خود سیستم و عایقبندی آن است.

ب) حفاظت در برابر برق‌گرفتگی (سلامت و ایمنی افراد)

رعایت ایمنی یکی از اصول اساسی سیستم‌های برقی می‌باشد. روش رعایت ایمنی با توجه به نوع سیستم متفاوت است ولی در هر حال همه روشهای ایمنی نوعی اتصال به زمین بدنه‌های هادی تجهیزات الکتریکی را تجویز می‌کنند.

گروه‌بندی سیستم‌های الکتریکی طبق استاندارد IEC

در نامگذاری سیستمها، استاندارد IEC مبنا را زمین قرار داده و گروه‌بندی خود را براساس محوریت زمین انجام داده است. این استاندارد سیستم نیرو را با توجه به جنبه‌های زیر مشخص می‌کند.

الف- نوع و تعداد هادیهای برقدار و حفاظتی یک سیستم (فاز یا فازها، خنثی، حفاظتی یا حفاظتی خنثی)

ب- نحوه اتصال به زمین سیستم نیرو (وصل یا عدم وصل هادی خنثی به زمین)

 پ- وصل بدنه‌های هادی به هادی خنثی و زمین یا وصل مستقیم آنها به زمین برای جلوگیری از برق‌گرفتگی

در این دسته‌بندی علائم اختصاری و حروف زیر بکار می‌روند:
L برای مشخص کردن هادی فاز Line
N برای مشخص کردن هادی خنثی Neutral
PE برای مشخص کردن هادی حفاظتی Protective Earthing
PEN برای مشخص کردن هادی مشترک حفاظتی و خنثی+Neutral Protective Earthing

درسیستم جریان متناوب :
1- هادی فاز L=Line
2-هادی خنثی N=neutral
3- هادی حفاظتی PE=Protective Earthing
4- هادی مشترک حفاظتی/خنثی Protective Earthing+Neutral

تکفاز: دو سیمه L1+PEN, L1+L2, L1+N
سه سیمه L1+N+PE

سه فاز: سه سیمه L1+L2+L3
چهارسیمه (PEN یا PE یا N ) L1+L2+L3+
پنج سیمه L1+L2+L3+N+PE

درسیستم جریان مستقیم : L+ هادی مثبت
L- هادی منفی
M هادی میانی (Mid)

PE هادی حفاظتی (Protective Earth)

نوع رابطه یک سیستم الکتریکی با زمین

نقطه خنثی همه سیستم‌های عادی برق بایستی به زمین وصل باشند و در مورد سیستم (IT) که نسبت به زمین عایق است باید اتصال به زمین وجود داشته باشد تا در صورت وقوع خرابی در سیستم، اتصال به زمین قابل کشف باشد.
در استاندارد IEC وصل بودن یک نقطه از سیستم را با زمین با حرف (Terra)T نشان می‌دهند. و وصل نبودن را با (Isolated) I مشخص می‌کنند. همچنین برای مشخص کردن مقدار مقاومت اتصال به زمین هادی خنثی (یا فاز) از نشانه R_B استفاده می‌شود.
نحوه اتصال به زمین بدنه‌های تجهیزات الکتریکی
برای حفظ ایمنی انسان در برابر خطر برق گرفتگی بدنه‌های هادی تجهیزات برقی باید یا از طریق هادی خنثی یا به‌طور مستقیم به زمین متصل گردد. استاندارد IEC وصل بودن بدنه‌های هادی تجهیزات را به زمین از طریق هادی خنثی با حرف (Netural) N و وصل مستقیم بدنه‌های هادی تجهیزات را به زمین با حرف T نمایش می‌دهد و برای مشخص کردن مقدار مقاومت اتصال به زمین بدنه هادی تجهیزات الکتریکی در سیستم‌های IT و TT از نشانه RA استفاده می‌شود.

انواع سیستمها از نظر ایمنی

الف) سیستم TN

این سیستم دارای نقطه‌ای است که مستقیماً به زمین وصل است (نقطه خنثی) و کلیه بدنه‌های هادی تأسیسات الکتریکی از طریق هادی حفاظتی (PE) به این نقطه متصل می‌شوند.
بسته به نحوه استفاده از هادی خنثی (N) و هادی حفاظتی (PE) این سیستم به 3 دسته زیر تقسیم می‌شود.
1- سیستم TN-S

سیستم TN-S با هادیهای مجزای حفاظتی و خنثی در سرتاسر سیستم

2- سیستم TN-C-S

سیستم TN-C-S

در بخشی از سیستم TN-C-S از یک هادی مشترک به عنوان هادی حفاظتی – خنثی استفاده می‌شود.

3- سسیستم TN-C

در سرتاسر سیستم TN-C از یک هادی مشترک به عنوان هادی حفاظتی – خنثی استفاده می‌شود.

نکته: از سه گونه‌ای که برای سیستم TN ذکر شد نوع TN-C-S متداولترین آنها است.

ب- سیستم TT

در این سیستم یک نقطه از سیستم مستقیماً به زمین وصل است. و بدنه‌های هادی مستقلاً و مستقیماً به زمین وصل می‌باشند.

سیستم TT جز در موارد خاصی که شرایط محل برای استقرار آن مناسب باشد و یا وسایل حفاظتی مخصوص (کلیدهای جریان باقی مانده RCCB یا RCD) بهره‌برداری از آن را ممکن کند قابل استفاده نیست و در کشور ما استفاده از آن تنها با اجازه مقامات صلاحیت‌دار مجاز می‌باشد.

پ- سیستم IT

این سیستم کلاً از زمین مجزا است و بدنه‌های هادی مستقیماً به زمین وصلند.

سیستم IT به علت لزوم استفاده از وسایل حفاظتی مخصوص در آن جز در مواردی که ضرورت ایجاب کند به صورت گسترده مورد استفاده قرار نمی‌گیرد. موارد استفاده این سیستم در اتاق‌های عمل و خطوط زنجیره‌ای تولید می‌باشد.
نکته: از سه سیستم ذکر شده، سیستم TN متداولترین سیستم می‌باشد و دلیل آن سادگی و کم خرجی نسبت به دو نوع دیگر می‌باشد. در این سیستم از فیوز که ارزانترین وسیله حفاظتی است به عنوان عامل ایجاد ایمنی در برابر اتصال کوتاه فاز به بدنه‌های هادی تجهیزات و در نتیجه برق گرفتگی استفاده می‌شود.
گروه بندی سیستم های الکتریکی براساس IEC-TC64
شناسایی نوع رابطه یک سیستم الکتریکی با زمین و نحوه اتصال به زمین بدنه‌های الکتریکی براساس IEC :

سه سیستم به صورت IT, TT, TN مطرح است که متداولترین آنها سیستم TN می‌باشد (به خاطر سادگی و کم خرجی) چون عامل اصلی ایجاد ایمنی در مقابل اتصال کوتاه فاز به بدنه‌های هادی تجهیزات می‌باشد.

زیر سیستمهای TN :

لزوم اجرای سیستم TNCS برابر مقررات مبحث 13

در سیستم TNCS مدار در سیستم تک فاز در کلیه قسمت‌های ساختمان باید 3 سیمه و در مدارات سه فازه در کلیه قسمت‌ها بایستی 5 سیمه باشد. رعایت این موضوع و اجرای صحیح سیم‌کشی در شبکه‌های کامپیوتری و بیمارستان‌ها که وجود نویز باعث اختلال در کارکرد سیستم‌ها می‌شود (به جز اتاق‌های عمل که از سیستم IT استفاده می‌گردد) بسیار مهم و ضروری است.

سیستم زمین

اصلاً زمین کردن یعنی چه؟
چرا بدنه‌های هادی تجهیزات را زمین می‌کنیم؟
چرا بدنه‌های تجهیزات را عمداً به برق وصل می‌کنیم؟
اتصال زمین از دو جهت مهم است :
حفظ سلامت خود سیستم (صرف‌نظر از خواست‌های ایمنی)
حفظ سلامت و ایمنی افرادی که از سیستم برق استفاده می‌کنند.(مهم‌تر)
اتصال به زمین از نظر کار صحیح و سالم سیستم دو هدف را دنبال می‌کند :
ایجاد شرایطی که در آن سیستم از نظر فنی درست عمل کند
(برقراری مسیری از طریق زمین به منبع تغذیه و کشف اتصال به زمین با استفاده از رله‌های حساس)
ایجاد شرایطی که در آن عایقبندی سیستم سالم بماند.

شرایط از بین رفتن عایق‌ها :

حرارت زیاد
بالا رفتن بیش از حد ولتاژ و اثر آن به مدت طولانی
ترکیب حالت 1 و 2

حفاظت در برابر برق‌گرفتگی

(مقررات و دستورالعمل‌های تدوین شده برای استفاده بی خطر از برق براساس IEC)
دو خطر عمده در استفاده از برق
1- برق گرفتگی (تماما مربوط به تاسیسات و تجهیزات استفاده کننده از برق)
2- آتش سوزی (قبل از تبدیل انرژی برق یا بعد از تبدیل)
حفاظت در برابر آتش سوزی ناشی از تجهیزات برق مدنظر است و معمولاٌ روش های جلوگیری از این آتش سوزی ، حفاظت خود اجزای سیستم را نیز تامین می کند .
کلاٌ خطرهای ناشی از برق دو نوع می باشد :

خطرهای مستقیم: برق‌گرفتگی و آتش سوزی در اثر وجود نقص در سیستم
خطرهای غیر مستقیم: خطرهای ناشی از آتش‌سوزی بعد از تبدیل برق (حرارت- روشنایی- مکانیکی)

همبندی اصلی برای هم ولتاژ کردن

مهمترین روشی است که برای پیشگیری از برق‌گرفتگی در یک ساختمان وجود دارد. اگر اسکلت هادی ساختمان (اسکلت فلزی یا میلگرد‌های بتنی) و بدنه‌های هادی بیگانه (انواع لوله‌کشیها و نظایر آن) و بدنه‌های هادی تجهیزات الکتریکی ساختمان‌ها (هادی حفاظتی PE و هادی اصلی زمین E) با یک هادی که دارای سطح مقطعی بزرگ است (کم مقاومت) به همدیگر وصل شوند. بین اجزای ذکر شده در بالا حتی اگر جریان‌های زیاد برقرار شده باشند. اختلاف پتانسیل قابل ملاحظه‌ای وجود نخواهد داشت تا باعث برق‌گرفتگی شود. همبندی حوزه هم‌ولتاژ در حجم ساختمان به‌وجود می‌آورد که بزرگی آن بستگی به وسعت ساختمان دارد.
به عبارت دیگر، هدف از ایجاد همبندی اصلی برای هم‌ولتاژ کردن جلوگیری از تشکیل ولتاژهای خطرناک است بین اجزای مختلفی که ممکن است به وسیله یک نفر به‌طور همزمان لمس شوند. در اینجا هم نباید نقش زمین فراموش شود. بنابراین برای اینکه همبندی موثر باشد، باید پتانسیل اجزای همبندی شده خیلی نزدیک به پتانسیل زمین باشد. نتیجه وارد کردن هادی‌های بیگانه و اجزای فلزی ساختمان در همبندی، همین است.
ممکن است که در بعضی از شرایط اتصالی، ولتاژ نقطه اصلی همبندی برای هم‌ولتاژ کردن نسبت به جرم کلی زمین از حد مجاز بالاتر رود (مانند حالتی که یکی از فازها از طریق یک قسمت هادی بیگانه که در همبندی منبع اصلی شرکت ندارد با زمین اتصال کوتاه شود) اما چون در داخل حوزه همبندی شده همه ولتاژها به علت وجود همبندی با هم برابر یا نسبت به هم خیلی کم تفاوت دارند، فردی که در داخل حوزه قرار دارد دچار برق گرفتگی نخواهد شد. برق‌زدگی در اثر تماس همزمان بدن با دو نقطه‌ای که دارای پتانسیل‌های مختلف‌اند بروز می‌کند و یک پتانسیل هیچگاه سبب برق‌زدگی نمی‌شود.

نکته‌ای ابتدایی که اغلب به فراموشی سپرده می‌شود.

در ساختمان‌های کوچک تک واحدی، داشتن یک حوزه هم‌ولتاژ کافی خواهد بود، در حالی که در ساختمان‌های بزرگ ممکن است لازم شود چند حوزه هم‌ولتاژ تشکیل گردد. اگر چند ساختمان از یک منبع تغذیه کنند، در محل ورود سرویس به هرکدام از ساختمان‌ها باید یک سیستم هم‌ولتاژ کننده به وجود آید و بنابراین هر ساختمان دارای یک حوزه هم‌ولتاژ مستقل خواهد بود. اگر ساختمان وسیعی چند نقطه ورودی سرویس داشته باشد، حوزه هم‌ولتاژ کننده باید در هر یک از این نقاط به وجود آید. در این گونه ساختمان‌ها مخصوصاً در انواع بلند مرتبه، ترمینال‌های اصلی اتصال به زمین را با یک هادی که هادی حفاظتی اصلی (MPE) است به همدیگر وصل می‌کنند.
علاوه بر ایمنی در برابر برق‌گرفتگی، همبندی سیستم‌های الکترونیک را در برابر تداخل امواج الکترومغناطیسی (EMI) حفاظت می‌نماید. برای همین همبندی بسیار مهم می‌باشد و در ساختمانهای بزرگ ایجاد همبندی علاوه بر نقطه ورود سرویس به ساختمان، در نقاط اضافی مانند تابلوهای برق تغذیه کننده لوازم فنی، بسیار مفید خواهد بود.

همه همبندی‌های هم‌ولتاژ کننده باید موارد زیر را شامل شوند:

– هادی حفاظتی (PE)
– لوله‌کشی‌های فلزی آب
– لوله‌کشی‌ها و سیستم‌های خنک کننده
– سیستم‌های تهویه
– اجزای فلزی سازه‌های ساختمان (اسکلت فلزی و یا میلگردهای بتن مسلح)
– هرگونه لوله‌کشی‌های فلزی دیگر
– ساختمان‌هایی که باید از TN-S استفاده کنند برای مثال عبارتند از ساختمان‌های مربوط به تأسیسات فنی مخابرات، ساختمان‌های دارای شبکه‌های رایانه و بیمارستان‌ها و ساختمان‌های مشابه آنها در مورد بیمارستان‌ها یادآور می‌شود که امروزه هم در زمینه‌های تشخیص و هم درمان، از وسایل الکترونیکی حساس نسبت به امواج الکترومغناطیسی استفاده می‌شود (CT-SCAN, MRI) و بسیاری تجهیزات حساس دیگر)
– بدیهی است که مطالب گفته درباره مزایای سیستم TN-S نسبت به سیستم TN-C فقط در هنگام سالم بودن کلیه مدارها صحیح خواهد بود و ما اگر به هر دلیل در یکی از مدارها اتصالی بروز کند تا قطع خودکار اتصالی (به مدت بسیار کوتاه) یا اگر در سیستم نشتی قابل ملاحظه‌ای وجود داشته باشد، (به طور دائم) تداخل امواج الکترومغناطیسی (EMI) وجود خواهد داشت.
یادآوری می‌شود که هم‌بندی، علاوه‌ بر تأمین ایمنی، سیستم‌های الکترونیکی را در برابر آثار امواج الکترومغناطیسی حفاظت می‌نماید. برای همین در آستانه قرن 21 که یکی از مشخصه‌های آن ورود الکترونیک و ارتباطات به همه انواع ساختمان‌ها است، عمل هم‌بندی بسیار مهم‌تر به ‌شمار خواهد آمد و در ساختمان‌های بزرگ ایجاد هم‌بندی علاوه بر نقطه ورود سرویس‌ها به ساختمان، در نقاط اضافی مانند تابلوهای برق تغذیه کننده لوازم فنی، لازم خواهد بود.
به‌طور کلی برای جلوگیری از (Electro- magnetic interference)-EMI یا تداخل امواج الکترومغناطیسی، که ممکن است به طور عمده در اثر جریان‌های برگشتی هادی خنثی از چند مسیر به وجود آیند، لازم است از سیستم‌هایی که دارای سازگاری و هم‌خوانی بسیار خوبی از نظر اثر امواج الکترو مغناطیسی هستند، استفاده شود.

تشکیل شبکه اصلی اتصال زمین

برای تشکیل شبکه اصلی اتصال زمین باید شماری الکترود مخصوص اتصال زمین، که تعداد آن بر حسب مقاومت الکتریکی زمین متفاوت خواهد بود، محاسبه و در اطراف ساختمان یا در منطقه‌ای که برای این منظور در نظر گرفته می‌شود، به ترتیبی که فاصله بین هر الکترود و الکترود بعدی از دو برابر طول الکترود کمتر نباشد نصب شود، سپس کلیه الکترودها به وسیله سیم یا شمش مسی به یکدیگر متصل شود.

مقاومت الکتریکی شبکه اصلی اتصال زمین

مقاومت الکتریکی شبکه اصلی اتصال زمین در نقطه ورود به ساختمان، پس از نصب، و همچنین در اندازه‌گیریهای سالانه، باید حداکثر دو اهم یا کمتر باشد.

نوع و شمار الکترودهای اتصال زمین

انتخاب نوع و شمار الکترودهای اتصال زمین به نوع زمین بستگی دارد، لذا با توجه به نوع زمین از انواع الکترودهای زیر می‌توان استفاده کرد:
– در مورد زمینهای نرم و شور، ممکن است لوله سیاه آب به قطر چهار اینچ و طول دو تا سه متر، یا میله مسی با مغز فولادی مخصوص اتصال زمین، به تعداد لازم، به کار برد.
– برای زمینهای نیم سخت و سخت، می‌توان به تعداد لازم، از میله مسی با مغز فولادی مخصوص اتصال زمین، یا چاه اتصال زمینی استفاده کرد، که در آن صفحه مسی، با ابعاد و ضخامت لازم، همراه با خاک زغال، نمک و یا نمک سنگ، در عمق مرطوب چاه نصب می‌شود.
– برای زمینهای بسیار سخت و صخره‌ای، باید یک شبکه بافته شده از مفتول مسی، در مساحتی به وسعت حدود 600 مترمربع یا بیشتر، در عمق هفتاد تا هشتاد سانتیمتری زمین، ایجاد و دفن شود.

نصب الکترودهای اتصال زمین

الکترودهای اتصال زمین باید در زمین بکر و در عمق مرطوب زمین کوبیده یا دفن شود به گونه‌ای که خشک شدن یا یخ‌زدگی در فصل‌های مختلف سال اثر قابل ملاحظه‌ای بر میزان مقاومت آن نداشته باشد. حداقل عمق الکترودها در زمین بکر نباید از مقادیر زیر کمتر باشد:

  • الکترودهای کوبیده یا دفن شده به صورت قایم: 2 متر
  •  لبه بالایی الکترود صفحه‌ای از سطح زمین: 5/1 متر
  •  الکترودهای افقی تسمه‌ای یا هادی مسی: 7/0 متر
الزامات
  •  الکترودهای نوع میله مسی با مغز فولادی و یا لوله‌ای قابل کوبیدن در زمین، باید به کمک کلاهک مخصوص مستقیماً در زمین کوبیده شود. در این گونه موارد، در صورت نیاز به ازدیاد طول الکترود در زمین، باید میله‌ها با لوله‌های بعدی به کمک بوشن به یکدیگر متصل و سپس در زمین کوبیده شود.
  • برای نصب الکترودهای نوع لوله‌ای ساده، لوله‌ای پرسی، و یا صفحه مسی تخت و مشبک باید، چاهی با عمق لازم تا رسیدن به رطوبت طبیعی زمین حفر و سپس ته آن تا ارتفاع 15 الی 20 سانتی‌متر با مخلوطی از نمک سنگ خرد و سرند شده و خاکه زغال انباشته و تسطیح شود، آنگاه الکترود درون چاه قرار داده شده و در اطراف و روی آن تا ارتفاع حدود دو متر با لایه‌هایی از نمک مزبور و خاکه زغال هر یک به ضخامت 15 سانتی‌متر انباشته و فشرده گردد و سپس ارتفاع باقیمانده چاه نیز با خاک سرند شده لایه به لایه خاکریزی، فشرده و پر شود.
  •  چاه حفر شده برای سیستم اتصال زمین باید ویژه نصب الکترود اتصال زمین بوده و برای هیچ منظور دیگری مورد استفاده قرار نگیرد و به همین ترتیب نیز استفاده از دیگر چاهها (مانند آب، فاضلاب و غیره) برای نصب الکترود اتصال زمین مجاز نخواهد بود.
    در مواردی که برای اتصال هادی زمین به صفحه مسی از کابلشو مسی پرسی (با پرس هیدرولیک) استفاده می‌شود، کابلشو باید به وسیله دو عدد پیچ مسی همراه با مهره‌های اصلی و قفل کننده به صفحه مسی محکم شود و در صورتی که اتصالات به وسیله جوش اکسیژن (لحیم سخت) صورت می‌گیرد باید دقت لازم مبذول گردد تا هادی به کابلشو و نیز کابلشو به صفحه مسی در تمامی سطح تماس به یکدیگر جوشکاری شود و صرفاً به جوشکاری پیرامون کابلشو اکتفا نشود.
سطح مقطع هادیهای اتصال زمین

سطح مقطع سیمها یا شمش مسی شبکه اصلی اتصال زمین (از الکترود به الکترود، و از الکترود به بدنه نرانسفورماتورها و تابلوی اصلی توزیع برق)، و سیم‌های اتصال زمین انشعابی فرعی (از تابلوی اصلی به تابلوهای فرعی، و از تابلوهای فرعی به وسایل و دستگاهها)، به قدرت ترانسفورماتور، قدرت تابلوهای فرعی، و دستگاهها بستگی دارد ولی، در هر صورت، سطح مقطع آنها نباید از سطح مقطع سیم نول کابل مربوط، یعنی یک دوم سطح مقطع سیم فاز کابل مربوط، کمتر باشد.
در مواردی که سیم اتصال زمین جزء کابل، و یا سیم فاز و نول در یک لوله نبوده، و به طور مجزا کشیده شده باشد، از لحاظ مقاومت مکانیکی، حداقل سطح مقطع سیم نباید از 16 میلی‌متر مربع کمتر باشد.

سطح مقطع هادی وصل کننده الکترود زمین و ترمینال اصلی اتصال زمین در صورتی که در برابر خوردگی و زنگزدگی حفاظت نشده باشد باید حداقل 25 میلی‌متر مربع در نظر گرفته شود.

جعبه اتصال آزمون

برای تسهیل در امر آزمون اندازه‌گیری میزان مقاومت الکتریکی هر الکترود اتصال زمین باید یک جعبه اتصال آزمون جداگانه برای هر یک از آنها پیش‌بینی و نصب شود تا پس از نصب سیستم یا در زمان بهره‌برداری، میزان مقاومت آن نسبت به جرم کلی زمین اندازه‌گیری و کنترل شود.
جعبه اتصال آزمون باید در روی سطح نزدیکترین دیوار به الکترود مربوط و در ارتفاع 5/1 متر از کف تمام شده زمین نصب شود.
گرفتن هرگونه انشعاب از هادیهای اتصالی بین الکترود و جعبه اتصال آزمون به هیچ‌وجه مجاز نمی باشد. کلیه انشعابات و تشکیل حلقه شبکه سیستم اتصال زمین و مانند آن باید پس از جعبه اتصال آزمون انجام شود.

آزمون سیستم اتصال زمین

برای حصول اطمینان از عدم تجاوز میزان مقاومت الکترودها نسبت به جرم کلی زمین از حداکثر مجاز، مقاومت الکتریکی تمامی الکترودها باید پس از نصب با دستگاه‌های اندازه‌گیری مخصوص و به وسیله افراد کار آزموده دقیقاً اندازه‌گیری شود.
به منظور حصول اطمینان از ممتد و متصل بودن کابلهای شبکه سیستم اتصال زمین و نیز کنترل میزان مقاومت مجاز کل آن، به تمامی شبکه سیستم مزبور باید پس از اتمام عملیات نصب به وسیله دستگاه‌های ویژه به دقت مورد آزمون و اندازه‌گیری مقاومت قرار گیرد.

شناسنامه سیستم اتصال زمین

هر الکترود یا سیستم اتصال زمین باید دارای شناسنامه‌ای حاوی مشخصات کامل آن باشد. این مشخصات شامل نوع و جنس الکترود یا الکترودها و ابعاد لازم، تاریخ احداث، محل استقرار، جنس خاک، مقدار مقاومت اندازه‌گیری شده اولیه و دوره‌های متعاقب، و دیگر اطلاعات ضروری می باشد. در اندازه‌گیریهای دوره‌ای علاوه بر میزان مقاومت و تاریخ باید ساعت اندازه‌گیری، دمای هوا (درجه سلسیوس)، رطوبت نسبی، مقدار بارندگی در 48 ساعت گذشته به میلی‌متر نیز ثبت شود. این شناسنامه باید در اختیار فرد یا افراد و یا تشکیلات بهره‌بردار از سیستم بوده و برای بازرسی در دسترس باشد.
سطح مقطع سیم اتصال زمین پریزهای برق که با سیم‌های فاز و نول در یک لوله قرار می‌گیرد، باید مساوی سطح مقطع سیمهای فاز و نول مربوط باشد.

تهیه کننده و گردآوری: مهندس محمد عابدین

نورپردازی و انواع نور
02 دسامبر
روشنایی, مقالات روشنایی عمومی

نورپردازی و انواع آن

انواع نورپردازی

 نورپردازی مستقیم

در این روش، منابع نور به صورت مستقیم به سطوح و اجسام در فضا تابانده می‌شوند. این نوع نورپردازی باعث ایجاد سایه‌های واضح و تأثیرات قوی نور و سایه می‌شود. این روش بیشتر در فضاهایی که نیاز به نور قوی و مستقیم دارند، مانند فضاهای کاری، رستوران‌ها یا فضاهای بازرگانی، مورد استفاده قرار می‌گیرد.

ویژگیها:

  • نور به صورت مستقیم از چراغ به سطح کار می تابد.
  • کم کردن خیرگی دراین حالت مهم است.
  • سقف ممکن است کمی تاریک به نظر برسد.
  • طرح محیط کار نباید اجازه ایجاد هرگونه سایه ای را بدهد.
  • بهره وری انرژی بالا برای محیط های کار

نورپردازی غیر مستقیم

در این حالت، نور به سطوح به صورت غیر مستقیم و از طریق سطوح دیگر یا اجسام منتشر می‌شود. این روش باعث ایجاد نوری نرمتر و ملایمتر با توزیع یکنواخت نور در فضا می‌شود. نورپزداری غیر مستقیم معمولاً در فضاهایی که نیاز به ایجاد یک محیط آرام و دلنشین دارند، مانند اتاقهای خواب یا فضاهای استراحت، مورد استفاده قرار می‌گیرد.

ویژگیها:

  • نور به صورت مستقیم به دیوار و سقف می تابد، ولی برای محیط کار به صورت غیر مستقیم است.
  • اثرات نور به صورت یکنواخت به علت عدم وجود سایه پخش می شود.
  • ارتفاع اتاق بیشتر به نظر می آید.
  • نور بدون خیرگی
  • انواع چیدمان اتاق کار ممکن است.
  • بهره وری انرژی پایین به نسبت سایر روش ها

ترکیبی

  • ترکیبی از نورپردازی مستقیم بر روی سطح کار وغیر مستقیم بر دیوار وسقف
  • زیبایی محیط کار
  • یکی از پرطرفدارترین روش ها
  • درجه کنتراست نور خوب
  • انواع چیدمان اتاق درحالتی که سهم نورپردازی غیرمستقیم بالای %60 باشد، ممکن است.
  • ترکیب مناسبی از بهره وری انرژی خوب و زیبایی نور پردازی

ملایم

  • مزایای نور پردازی ترکیبی در سقف ودیوار قابل مشاهده است.
  • امکان انواع چینش های محیط کار و عدم محدودیت ناحیه دید
  • عدم خیرگی، پذیرش عمومی بالا
  • تداعی روشنایی طبیعی در فضا
  • ترکیب مناسب بهره الکتریکی-کیفیت روشنایی

رنگ های نور و انواع مختلف رنگ در نور
01 دسامبر
روشنایی, مقالات روشنایی عمومی

رنگ نور

رنگ نور

رنگ نور به ویژگی‌های نور مرئی مرتبط است و متفاوت از دیدگاه طول موج‌های مختلف است. نور مرئی توسط چشم انسان در بازه‌ی خاصی از طول موج‌ها رؤیت می‌شود و این بازه را “طیف نوری” یا “طیف مرئی” می‌نامند.

رنگهای مختلف نور در طیف مرئی به ترتیب افقی (از چپ به راست) به شرح زیر هستند:

  1. بنفش (Violet)
  2. آبی (Blue)
  3. سبز (Green)
  4. زرد (Yellow)
  5. نارنجی (Orange)
  6. قرمز (Red)

هر رنگ نور با یک طول موج خاص در طیف مرئی مرتبط است. بنابراین، طول موج برای هر رنگ نور می‌تواند به عنوان ویژگی تعیین کننده باشد. به عنوان مثال، نور با طول موج کمتر (مثل بنفش) دارای انرژی بیشتری است، در حالی که نور با طول موج بیشتر (مثل قرمز) انرژی کمتری دارد.

در علم اپتیک، ترکیب مختلف این رنگها منجر به تولید رنگهای دیگر می‌شود. به عنوان مثال، اگر تمام رنگهای طیف را باهم ترکیب کنید، نور سفید تولید می‌شود. از این ویژگی در دیگر فناوری‌ها مانند تلویزیون، نمایشگرها و تکنولوژی نمایش رنگی استفاده می‌شود

رنگ نور مشخصه ایست که در تصمیم گیری برای خرید چراغ، پارامتر بسیار مهمی است. در جدول زیر می توانید جدول مربوطه را مشاهده نمایید.

نماد دمای رنگ نمود ظاهری نام فنی
ww(Warm White) تا 3300 کلوین محدوده قرمز نور گرم(Warm)
nw(intermediate White) از 3300 تا 5300 کلوین سفید رنگ بی رنگ(neutral)
tw(Cool White) از5300 کلوین به بالا آبی رنگ سرد(Cool)

پس علاوه بر اینکه رنگ اتاق و محیط می تواند جو و فضا را عوض کند، رنگ نور مورد استفاده در محیط نیز این قابلیت را دارد.

نمود رنگ (Colour Rendering)

توانایی نور برای نشان دادن رنگ واقعی جسمی است که به آن می تابد را نمود رنگ می نامند. این توانایی در 8 آزمایش مختلف (R1 to R8) مشخص می شود. نمود رنگ مرجع، منبع نور خورشید می باشد و بهترین نمود رنگ (CRI) 100 می باشد. اگر CRI منبع نوری 90 باشد بسیار خوب می باشد و اگر بالای 80 باشد خوب تلقی می شود. CRI های زیر 80 نباید برای مکان های کاری مورد استفاده قرار بگیرد.

رنگ های تست (R9 to R14) همچنین در مواقع خاص استفاده می شوند. این رنگ ها به صورت اشباع شده و یا پر رنگ موجود می باشند که در دسته بندی جداگانه ای نسبت به رنگ های معمول قرار می گیرند.

پارامترهای نور و روشنایی
01 دسامبر
روشنایی, مقالات روشنایی عمومی

پارامترهای کیفی روشنایی

پارامترهای کیفی روشنایی

روشنایی یکی از خصوصیات مهم نور است و برخی از پارامترهای کیفی مرتبط با آن عبارتند از:

  1. شدت روشنایی (Luminous Intensity): شدت روشنایی نمایانگر مقدار نوری است که یک منبع نور در یک جهت خاص تابانده می‌کند. واحد این پارامتر کندلا (candela) است.
  2. روشنایی (Illuminance): روشنایی نشان‌دهنده توان نوری است که به یک واحد مساحت (مترمربع) تابیده می‌شود. واحد این پارامتر لوکس (lux) است.
  3. روشنایی نسبی (Luminance): این پارامتر به نسبت روشنایی یک منبع نور به سطحی خاص اشاره دارد. واحد آن نیت (nit) است.
  4. توان نوری (Luminous Flux): توان نوری مقدار کل نوری است که یک منبع نور در یک زمان مشخص تولید می‌کند. واحد این پارامتر لومن (lumen) است.
  5. کارایی لامپ (Lamp Efficacy): این پارامتر نسبت توان نوری یک لامپ به توان برق مصرفی آن را نشان می‌دهد. به عبارت دیگر، بر اساس لومن بر وات (lumen per watt) اندازه گرفته می‌شود.

پارامترها ی کیفی روشنایی به طور کلی در توصیف و اندازه‌گیری خصوصیات نور و روشنایی به کار می‌روند و در طراحی نورپردازی، انتخاب منابع نور و بهینه‌سازی مصرف انرژی مورد استفاده قرار می‌گیرند.

نور مستقیم- پارامترهای کیفیت سنتی و جدید
مشخصه های سنتی
– سطح روشنایی مطلوب
– پخش نور هارمونیک و هماهنگ
– خیرگی کم
– پرهیز از بازتاب آزاردهنده
– طراحی زیبا
– رنگ نور مناسب
– تشخیص رنگ مناسب
مشخصه های جدید
– تغییر حالت نورپردازی
– کنترل شخصی
– بازدهی انرژی
– ادغام نور طبیعی
– نور به عنوان عنصر مهم در طراحی داخلی و دکوراتیو
روشنایی – اصطلاحات متداول
مقدار کمینه روشنایی Ēm
این مقدار نباید از حدی پایین تر رود که از محدوده بینایی انسان خارج شود.
محدوده قابل دید
شدت روشنایی محیط های مختلف با یکدیگر متفاوت می باشد. سطح کار می تواند افقی، عمودی و یا سطح شیب دار باشد.
مناطق اطراف محدوده بصری
در این مناطق احتمالا باید شدت روشنایی کمتری نسبت به محدوده اصلی داشته باشند (به طور مثال 300 تا 500 lx)
پارامتر تعمیرات و نگهداری ( Maintenance factor)
این پارامتر عامل نفوذ گرد وخاک به لامپ و سالخوردگی آن را در مقدار روشنایی لامپ دخیل می داند. برنامه زمان بندی و نحوه تعمیرو نگه داری لامپ ( شامل تمیز نمودن و تعمیرات لامپ و اتصالات) باید مشخص شود.

یکنواختی (Uniformity Uo)

 

به عبارتی، اختلاف روشنایی بین نقاط مختلف نباید از حد Uo کمتر شود، UO = Emin/Ē.

ضریب بازتاب

ضریب بازتاب برای اتاق و اجزای تشکیل دهنده آن تعریف می شود و نشان دهنده میزان پتانسیل درخشندگی محیط در اثر بازتاب نور می باشد. از جدول ضریب بازتاب می توان برای تعیین این مقدار برای یک اتاق خاص استفاده نمود.

خیرگی

1. تابش مستقیم

پارامترهای کیفی روشنایی

• ویژگی ها
– نور بدون کنترل بر روی خیرگی
– سطح بسیار درخشنده
• تاثیر
– عدم تمرکز
– اشتباهات مکرر دیداری
– خستگی چشم
• راه حل
– استفاده از چراغ های با شدت روشنایی کم
– استفاده از پوشش با ماهیت پراکندگی(دیفیوز) کردن نور

2. تابش غیر مستقیم

پارامترهای کیفی روشنایی• ویژگی ها
– سطوح با قابلیت بازتاب
– تنظیم اشتباه نور پردازی
– موقعیت کاری اشتباه
• تاثیر
– عدم تمرکز
– اشتباه مکرر دیداری
– خستگی چشم
• راه حل
– نورپردازی مطابق با طراحی خاص
– نور پردازی غیر مستقیم
– استفاده در مکان های با سطوح مات

ارزیابی خیرگی

کمیت خیرگی در انواع اتاق ها با پارامتر UGR که در استاندار EN 12464-1 مشخص شده است، سنجیده و مشخص می شود.
UGR چیست؟
UGR مخفف کلمه (Unified Glare Rating) به معنای درجه خیرگی استاندارد، برای ارزیابی (روانشناختی)خیرگی استفاده می شود. کمیت UGR با استفاده از فرمولی محاسبه می گردد. این کمیت برای تمامی چراغ ها تعریف می شود. مقادیر UGR با استفاده از جدول CIE 117 تعیین می شود.

مقادیر UGR را میتوان در چند دسته بندی کلاس بندی نمود. اما بدین معنی نیست که کدام کلاس از بقیه بهتر است، بلکه بستگی به محل کار دارد.

مقادیر UGR

حدود UGR که نباید از این مقادیرتجاوزکند:

  • محیط های رسم فنی 16 UGR ≤
  • محیط های مطالعه، نوشتن، تمرین، جلسه و مکان های کامپیوتری 19 UGR ≤
  • صنایع دستی و سبک 22 UGR ≤
  • صنایع سنگین 25 UGR ≤
  • فضاهای باز، نظیر محیط راه آهن 28 UGR ≤
    حدود UGR در استاندارد EN 12464برای انواع فعالیت ها و محیط های کاری مشخص شده است.

پارامتر UGR با استفاده از درخشندگی دیوار و سقف ها (1) و پارامترهای مربوط به تمامی لامپ های محیط (2) محاسبه می گردد.

پارامترهای کیفی روشنایی

منحنی روشنایی، متوسط روشنایی چراغ را از زاویه 45 درجه تا 85 درجه مشخص می کند. استاندارد جدید اروپایی مقدار ماکزیمم UGR مجاز برای محیط های اداری را 19 تعیین کرده است که معادل روشنایی 500 لوکس در کلاس 1 می باشد. محدوده ی مجاز استفاده شده در این روش از استاندارد DIN 5035 برای مشخص نمودن خیرگی استفاده شده است.
مقدار روشنایی سقف و دیوار
سقف و دیوار خاموش، احساس ناخوشایندی را به بیننده به دست می دهد. سطوح روشن، فضای اتاق را به خوشایند می کند. استاندارد EN 12464 برای سطوح سقف مینیمم 30 و یا 50 لوکس و برای سطوح دیوار حداقل 75 لوکس روشنایی را لازم می داند. البته این مقادیر برای مکان هایی مانند اداره جات، کلاس های درس و بیمارستان هاست.

روشنایی فضایی

برای افزایش تشخیص پذیری و دید بهتر افراد در محیط ها، از مدل استوانه ای برای شبیه سازی افراد استفاده می شود. بنابراین در راستای ĒZ ، روشنایی باید از 150 لوکس برای ارتباط بهتر بیشتر باشد. شبیه سازی بین دو مدل استوانه ای و افقی دارای نسبتی بین .3 و .6 می باشد.

پارامترهای کیفی روشنایی

نور و انواع نور
01 دسامبر
روشنایی, مقالات روشنایی عمومی

نور چیست؟

تعریف

نور یک پدیده فیزیکی است که نتیجه‌ی تابش فوتون‌ها (ذرات نوری) است.این پدیده فیزیکی می‌تواند به صورت موجی یا ذراتی (فوتون) حرکت کند. این پدیده مهم در اکثر جوانب زندگی روزمره و علوم مختلف مانند فیزیک، شیمی، بیولوژی، و فناوری اطلاعات نقش بسزایی دارد.

نور می‌تواند از منابع مختلفی مانند خورشید، لامپ‌های الکتریکی، یا دیگر منابع نوری به وجود آید. این امواج نوری در طول موج مختلف قرار گرفته و امواج مرئی در بخش مشخصی از طیف آن قرار دارند که برای چشم انسان قابل رؤیت است.

این مولفه در علوم فیزیک به عنوان یک رسانه‌ی انرژی نیز مورد مطالعه قرار می‌گیرد. این انرژی می‌تواند به صورت امواج الکترومغناطیسی (مانند امواج نوری) یا ذرات (فوتون‌ها) حمل شود. امواج نوری می‌توانند به انواع مختلفی از مواد برخورد کرده و در نتیجه، اثراتی نظیر انعکاس، شکست، جذب و پراکندگی ایجاد کنند.

در زمینه‌های مختلف علمی و فنی، نور به عنوان یک ابزار قدرتمند برای مطالعه و تحقیقات به کار می‌رود و در تکنولوژی‌های مختلف از جمله لیزر، اپتیک، ارتباطات نوری و دوربین‌ها استفاده

نور طیفی خاصی از امواج الکترومغناطیسی با طول موج بین 380 تا 780 نانومتر است که چشم انسان قادر به دیدن آن است.

اثر ملانوپیک

مردمک چشم انسان دارای سلول های حساس به نور می باشد. میزان ملاتونین در شب 10 برابر آن در روز است.ملاتونین هورمون مسئول خواب می باشد.سرکوب هورمون  ملاتونین در صبح به بیدار ماندن ما در طول شبانه روز کمک می کند.بنابراین می توان این گونه گفت که نور باعث پیدایش ریتم شبانه روزی می باشد.

محدوده ی بینایی چشم انسان

ادراک نسبی از طیف های نور و اثر ملانوپیک

نور نور چیست؟

این مولفه به طور خلاصه سه اثر مثبت بر روی انسان دارد:

برای کاربرد های دیداری
روشنایی محیط زندگی و کار مطابق با استانداردها
روشنایی آرامش بخش همراه با احساس راحتی
برای کاربرد های احساسی
نورپردازی هنری
طراحی صحنه و افکت های زیبا
اثرات بیولوژیکی آن

تنظیم ریتم شبانه روزی

آرامش بخشی ویا تحریک

پارامترهای اساسی در روشنایی

شار نوری – شدت نور- روشنایی- شدت روشنایی

نور چیست

Ω: زاویه کمانی که نور به آن می تابد.
A: مساحتی که نور به آن می تابد.
П : 3.14
AL.CosЄ : محدوده قابل دید منبع نور
Ƥ : میزان بازتاب محیط

نور

شار نوری

این پارامتر نشان دهنده میزان نور تابیده شده از منبع می باشد. در اینجا یک کمیت دیگر به نام بهره الکتریکی نور نیز تعریف می شود که عبارت است از میزان شار نوری خروجی به توان الکتریکی ورودی، با واحد (lm/w) ؛که این کمیت را می توان هم برای منبع و هم چراغ تعریف نمود. این پارامتر تعیین کننده بازدهی چراغ و صرفه اقتصادی آن نیز می باشد.
نماد: Ф Phi ؛ واحد: lm Lumen

شدت نوری

شدت نوری نشان دهنده میزان نور تابیده شده در یک جهت خاص می باشد. این پارامتر مشخصه ی بسیار خوبی برای المان هایی نظیر رفلکتور که نور را به صورت مستقیم بازتاب می کنند، می باشد. این پارامتر با منحنی LDC (Luminous intensity Distribution Curve) نشان داده می شود.
نماد: I واحد: CD Candela

شدت روشنایی

شدت روشنایی به مقدار انرژی نوری است که به ازای هر واحد سطح در یک نقطه خاص از یک منبع نور تابیده می‌شود. این مقدار توسط واحد SI به نام کندلا بر متر مربع (cd/m²) اندازه گرفته می‌شود. یک کندلا بر متر مربع معادل یک واحد شدت روشنایی است.

رابطه‌ی شدت روشنایی (I) با توان نوری (P) و مساحت سطح (A) به صورت زیر است:

در این رابطه:

  • نمایانگر شدت روشنایی است (به واحد کندلا بر متر مربع)
  • توان نوری است (به واحد وات یا جول بر ثانیه)
  • مساحت سطحی است که نور بر روی آن تابیده می‌شود (به واحد متر مربع)

شدت روشنایی مفید است تا نور تولید شده توسط یک منبع به چه میزان در یک نقطه خاص تراکم دارد. این مفهوم مهم در زمینه‌هایی مانند فضای عمومی، نمایشگاه‌ها، برقراری روشنایی مطلوب در فضاهای کاری یا مسکونی و سایر کاربردهای نورپردازی مورد استفاده قرار می‌گیرد.

از سوی دیگر شار نوری تابیده شده بر واحد سطح را شدت روشنایی می نامیم. روشنایی نسبی مناسب برای محیط ها با انواع استانداردها به طور مثال طبق استانداردEN 12464 مشخص شده اند.
Illuminance:E(lx)=(luminous flux (lm))/(area (m2))
نماد : E واحد: lx Lux

روشنایی

روشنایی از پارامترهای پایه ای نور می باشد که توسط چشم انسان قابل درک است. این پارامتر از سویی به روشنایی ساتع شده از منبع نور بستگی دارد و از طرفی دیگر به درجه ی بازتابش سطح و رنگ آن بستگی دارد.

نماد: L واحد: cd/m2