سیستم ارت و همبندی و تجهیزات الکتریکال
30 دسامبر
مقالات سیستم های الکتریکال

سیستم اتصال زمین و همبندی

سیستم ارت و همبندی (EARTH & BONDING SYSTEM)

زمین از اجزاء اساسی سیستم‌های انتقال قدرت بوده و آشنائی کامل با سیستم اتصال زمین و همبندی در طراحی و اجرای سیستم‌های الکتریکی ضروری می‌باشد. ماهیت زمین و ارتباط آن با سیستمهای برقی از نقطه نظر حفاظت می‌باشد.

عوامل عمده خطر در تأسیسات الکتریکی

1- جریانهای برق گرفتگی

2- دماهای زیاد که ممکن است باعث ایجاد سوختگی‌ها، آتش‌سوزیها و دیگر صدمات شود.

هر دو عامل فوق به نحوی به سیستم اتصال زمین وابسته هستند در زیر اصول اساسی اتصال زمین مورد بررسی قرار می‌گیرد.

حفاظت در برابر تماس غیر مستقیم

طبق مقررات اشخاص و حیوانات اهلی باید در مقابل خطرات احتمالی ناشی از تماس با بدنه‌های هادی به یکی از روشهای زیر حفاظت شوند.

الف) جلوگیری از عبور جریان اتصالی از بدن اشخاص یا حیوانات اهلی

ب) محدود کردن جریان اتصالی که ممکن است از بدن عبور کند به میزانی کمتر از جریان برق گرفتگی

پ) قطع خودکار تغذیه در موقعی که جریان مساوی یا بیشتر از جریان برق گرفتگی باشد.

اهمیت اتصال زمین

اتصال به زمین سیستم‌هایی که به نحوی با جریان برق در ارتباط هستند از اساسی‌ترین اقداماتی است که می‌بایستی مورد توجه قرار گیرد. این اتصال از دو نظر مورد توجه است:

الف) اتصال به زمین یک نقطه از سیستم الکتریکی با عایق بودن آن از زمین، عامل مهمی در حفظ سلامت خود سیستم و عایقبندی آن است.

ب) حفاظت در برابر برق‌گرفتگی (سلامت و ایمنی افراد)

رعایت ایمنی یکی از اصول اساسی سیستم‌های برقی می‌باشد. روش رعایت ایمنی با توجه به نوع سیستم متفاوت است ولی در هر حال همه روشهای ایمنی نوعی اتصال به زمین بدنه‌های هادی تجهیزات الکتریکی را تجویز می‌کنند.

گروه‌بندی سیستم‌های الکتریکی طبق استاندارد IEC

در نامگذاری سیستمها، استاندارد IEC مبنا را زمین قرار داده و گروه‌بندی خود را براساس محوریت زمین انجام داده است. این استاندارد سیستم نیرو را با توجه به جنبه‌های زیر مشخص می‌کند.

الف- نوع و تعداد هادیهای برقدار و حفاظتی یک سیستم (فاز یا فازها، خنثی، حفاظتی یا حفاظتی خنثی)

ب- نحوه اتصال به زمین سیستم نیرو (وصل یا عدم وصل هادی خنثی به زمین)

 پ- وصل بدنه‌های هادی به هادی خنثی و زمین یا وصل مستقیم آنها به زمین برای جلوگیری از برق‌گرفتگی

در این دسته‌بندی علائم اختصاری و حروف زیر بکار می‌روند:
L برای مشخص کردن هادی فاز Line
N برای مشخص کردن هادی خنثی Neutral
PE برای مشخص کردن هادی حفاظتی Protective Earthing
PEN برای مشخص کردن هادی مشترک حفاظتی و خنثی+Neutral Protective Earthing

درسیستم جریان متناوب :
1- هادی فاز L=Line
2-هادی خنثی N=neutral
3- هادی حفاظتی PE=Protective Earthing
4- هادی مشترک حفاظتی/خنثی Protective Earthing+Neutral

تکفاز: دو سیمه L1+PEN, L1+L2, L1+N
سه سیمه L1+N+PE

سه فاز: سه سیمه L1+L2+L3
چهارسیمه (PEN یا PE یا N ) L1+L2+L3+
پنج سیمه L1+L2+L3+N+PE

درسیستم جریان مستقیم : L+ هادی مثبت
L- هادی منفی
M هادی میانی (Mid)

PE هادی حفاظتی (Protective Earth)

نوع رابطه یک سیستم الکتریکی با زمین

نقطه خنثی همه سیستم‌های عادی برق بایستی به زمین وصل باشند و در مورد سیستم (IT) که نسبت به زمین عایق است باید اتصال به زمین وجود داشته باشد تا در صورت وقوع خرابی در سیستم، اتصال به زمین قابل کشف باشد.
در استاندارد IEC وصل بودن یک نقطه از سیستم را با زمین با حرف (Terra)T نشان می‌دهند. و وصل نبودن را با (Isolated) I مشخص می‌کنند. همچنین برای مشخص کردن مقدار مقاومت اتصال به زمین هادی خنثی (یا فاز) از نشانه R_B استفاده می‌شود.
نحوه اتصال به زمین بدنه‌های تجهیزات الکتریکی
برای حفظ ایمنی انسان در برابر خطر برق گرفتگی بدنه‌های هادی تجهیزات برقی باید یا از طریق هادی خنثی یا به‌طور مستقیم به زمین متصل گردد. استاندارد IEC وصل بودن بدنه‌های هادی تجهیزات را به زمین از طریق هادی خنثی با حرف (Netural) N و وصل مستقیم بدنه‌های هادی تجهیزات را به زمین با حرف T نمایش می‌دهد و برای مشخص کردن مقدار مقاومت اتصال به زمین بدنه هادی تجهیزات الکتریکی در سیستم‌های IT و TT از نشانه RA استفاده می‌شود.

انواع سیستمها از نظر ایمنی

الف) سیستم TN

این سیستم دارای نقطه‌ای است که مستقیماً به زمین وصل است (نقطه خنثی) و کلیه بدنه‌های هادی تأسیسات الکتریکی از طریق هادی حفاظتی (PE) به این نقطه متصل می‌شوند.
بسته به نحوه استفاده از هادی خنثی (N) و هادی حفاظتی (PE) این سیستم به 3 دسته زیر تقسیم می‌شود.
1- سیستم TN-S

سیستم TN-S با هادیهای مجزای حفاظتی و خنثی در سرتاسر سیستم

2- سیستم TN-C-S

سیستم TN-C-S

در بخشی از سیستم TN-C-S از یک هادی مشترک به عنوان هادی حفاظتی – خنثی استفاده می‌شود.

3- سسیستم TN-C

در سرتاسر سیستم TN-C از یک هادی مشترک به عنوان هادی حفاظتی – خنثی استفاده می‌شود.

نکته: از سه گونه‌ای که برای سیستم TN ذکر شد نوع TN-C-S متداولترین آنها است.

ب- سیستم TT

در این سیستم یک نقطه از سیستم مستقیماً به زمین وصل است. و بدنه‌های هادی مستقلاً و مستقیماً به زمین وصل می‌باشند.

سیستم TT جز در موارد خاصی که شرایط محل برای استقرار آن مناسب باشد و یا وسایل حفاظتی مخصوص (کلیدهای جریان باقی مانده RCCB یا RCD) بهره‌برداری از آن را ممکن کند قابل استفاده نیست و در کشور ما استفاده از آن تنها با اجازه مقامات صلاحیت‌دار مجاز می‌باشد.

پ- سیستم IT

این سیستم کلاً از زمین مجزا است و بدنه‌های هادی مستقیماً به زمین وصلند.

سیستم IT به علت لزوم استفاده از وسایل حفاظتی مخصوص در آن جز در مواردی که ضرورت ایجاب کند به صورت گسترده مورد استفاده قرار نمی‌گیرد. موارد استفاده این سیستم در اتاق‌های عمل و خطوط زنجیره‌ای تولید می‌باشد.
نکته: از سه سیستم ذکر شده، سیستم TN متداولترین سیستم می‌باشد و دلیل آن سادگی و کم خرجی نسبت به دو نوع دیگر می‌باشد. در این سیستم از فیوز که ارزانترین وسیله حفاظتی است به عنوان عامل ایجاد ایمنی در برابر اتصال کوتاه فاز به بدنه‌های هادی تجهیزات و در نتیجه برق گرفتگی استفاده می‌شود.
گروه بندی سیستم های الکتریکی براساس IEC-TC64
شناسایی نوع رابطه یک سیستم الکتریکی با زمین و نحوه اتصال به زمین بدنه‌های الکتریکی براساس IEC :

سه سیستم به صورت IT, TT, TN مطرح است که متداولترین آنها سیستم TN می‌باشد (به خاطر سادگی و کم خرجی) چون عامل اصلی ایجاد ایمنی در مقابل اتصال کوتاه فاز به بدنه‌های هادی تجهیزات می‌باشد.

زیر سیستمهای TN :

لزوم اجرای سیستم TNCS برابر مقررات مبحث 13

در سیستم TNCS مدار در سیستم تک فاز در کلیه قسمت‌های ساختمان باید 3 سیمه و در مدارات سه فازه در کلیه قسمت‌ها بایستی 5 سیمه باشد. رعایت این موضوع و اجرای صحیح سیم‌کشی در شبکه‌های کامپیوتری و بیمارستان‌ها که وجود نویز باعث اختلال در کارکرد سیستم‌ها می‌شود (به جز اتاق‌های عمل که از سیستم IT استفاده می‌گردد) بسیار مهم و ضروری است.

سیستم زمین

اصلاً زمین کردن یعنی چه؟
چرا بدنه‌های هادی تجهیزات را زمین می‌کنیم؟
چرا بدنه‌های تجهیزات را عمداً به برق وصل می‌کنیم؟
اتصال زمین از دو جهت مهم است :
حفظ سلامت خود سیستم (صرف‌نظر از خواست‌های ایمنی)
حفظ سلامت و ایمنی افرادی که از سیستم برق استفاده می‌کنند.(مهم‌تر)
اتصال به زمین از نظر کار صحیح و سالم سیستم دو هدف را دنبال می‌کند :
ایجاد شرایطی که در آن سیستم از نظر فنی درست عمل کند
(برقراری مسیری از طریق زمین به منبع تغذیه و کشف اتصال به زمین با استفاده از رله‌های حساس)
ایجاد شرایطی که در آن عایقبندی سیستم سالم بماند.

شرایط از بین رفتن عایق‌ها :

حرارت زیاد
بالا رفتن بیش از حد ولتاژ و اثر آن به مدت طولانی
ترکیب حالت 1 و 2

حفاظت در برابر برق‌گرفتگی

(مقررات و دستورالعمل‌های تدوین شده برای استفاده بی خطر از برق براساس IEC)
دو خطر عمده در استفاده از برق
1- برق گرفتگی (تماما مربوط به تاسیسات و تجهیزات استفاده کننده از برق)
2- آتش سوزی (قبل از تبدیل انرژی برق یا بعد از تبدیل)
حفاظت در برابر آتش سوزی ناشی از تجهیزات برق مدنظر است و معمولاٌ روش های جلوگیری از این آتش سوزی ، حفاظت خود اجزای سیستم را نیز تامین می کند .
کلاٌ خطرهای ناشی از برق دو نوع می باشد :

خطرهای مستقیم: برق‌گرفتگی و آتش سوزی در اثر وجود نقص در سیستم
خطرهای غیر مستقیم: خطرهای ناشی از آتش‌سوزی بعد از تبدیل برق (حرارت- روشنایی- مکانیکی)

همبندی اصلی برای هم ولتاژ کردن

مهمترین روشی است که برای پیشگیری از برق‌گرفتگی در یک ساختمان وجود دارد. اگر اسکلت هادی ساختمان (اسکلت فلزی یا میلگرد‌های بتنی) و بدنه‌های هادی بیگانه (انواع لوله‌کشیها و نظایر آن) و بدنه‌های هادی تجهیزات الکتریکی ساختمان‌ها (هادی حفاظتی PE و هادی اصلی زمین E) با یک هادی که دارای سطح مقطعی بزرگ است (کم مقاومت) به همدیگر وصل شوند. بین اجزای ذکر شده در بالا حتی اگر جریان‌های زیاد برقرار شده باشند. اختلاف پتانسیل قابل ملاحظه‌ای وجود نخواهد داشت تا باعث برق‌گرفتگی شود. همبندی حوزه هم‌ولتاژ در حجم ساختمان به‌وجود می‌آورد که بزرگی آن بستگی به وسعت ساختمان دارد.
به عبارت دیگر، هدف از ایجاد همبندی اصلی برای هم‌ولتاژ کردن جلوگیری از تشکیل ولتاژهای خطرناک است بین اجزای مختلفی که ممکن است به وسیله یک نفر به‌طور همزمان لمس شوند. در اینجا هم نباید نقش زمین فراموش شود. بنابراین برای اینکه همبندی موثر باشد، باید پتانسیل اجزای همبندی شده خیلی نزدیک به پتانسیل زمین باشد. نتیجه وارد کردن هادی‌های بیگانه و اجزای فلزی ساختمان در همبندی، همین است.
ممکن است که در بعضی از شرایط اتصالی، ولتاژ نقطه اصلی همبندی برای هم‌ولتاژ کردن نسبت به جرم کلی زمین از حد مجاز بالاتر رود (مانند حالتی که یکی از فازها از طریق یک قسمت هادی بیگانه که در همبندی منبع اصلی شرکت ندارد با زمین اتصال کوتاه شود) اما چون در داخل حوزه همبندی شده همه ولتاژها به علت وجود همبندی با هم برابر یا نسبت به هم خیلی کم تفاوت دارند، فردی که در داخل حوزه قرار دارد دچار برق گرفتگی نخواهد شد. برق‌زدگی در اثر تماس همزمان بدن با دو نقطه‌ای که دارای پتانسیل‌های مختلف‌اند بروز می‌کند و یک پتانسیل هیچگاه سبب برق‌زدگی نمی‌شود.

نکته‌ای ابتدایی که اغلب به فراموشی سپرده می‌شود.

در ساختمان‌های کوچک تک واحدی، داشتن یک حوزه هم‌ولتاژ کافی خواهد بود، در حالی که در ساختمان‌های بزرگ ممکن است لازم شود چند حوزه هم‌ولتاژ تشکیل گردد. اگر چند ساختمان از یک منبع تغذیه کنند، در محل ورود سرویس به هرکدام از ساختمان‌ها باید یک سیستم هم‌ولتاژ کننده به وجود آید و بنابراین هر ساختمان دارای یک حوزه هم‌ولتاژ مستقل خواهد بود. اگر ساختمان وسیعی چند نقطه ورودی سرویس داشته باشد، حوزه هم‌ولتاژ کننده باید در هر یک از این نقاط به وجود آید. در این گونه ساختمان‌ها مخصوصاً در انواع بلند مرتبه، ترمینال‌های اصلی اتصال به زمین را با یک هادی که هادی حفاظتی اصلی (MPE) است به همدیگر وصل می‌کنند.
علاوه بر ایمنی در برابر برق‌گرفتگی، همبندی سیستم‌های الکترونیک را در برابر تداخل امواج الکترومغناطیسی (EMI) حفاظت می‌نماید. برای همین همبندی بسیار مهم می‌باشد و در ساختمانهای بزرگ ایجاد همبندی علاوه بر نقطه ورود سرویس به ساختمان، در نقاط اضافی مانند تابلوهای برق تغذیه کننده لوازم فنی، بسیار مفید خواهد بود.

همه همبندی‌های هم‌ولتاژ کننده باید موارد زیر را شامل شوند:

– هادی حفاظتی (PE)
– لوله‌کشی‌های فلزی آب
– لوله‌کشی‌ها و سیستم‌های خنک کننده
– سیستم‌های تهویه
– اجزای فلزی سازه‌های ساختمان (اسکلت فلزی و یا میلگردهای بتن مسلح)
– هرگونه لوله‌کشی‌های فلزی دیگر
– ساختمان‌هایی که باید از TN-S استفاده کنند برای مثال عبارتند از ساختمان‌های مربوط به تأسیسات فنی مخابرات، ساختمان‌های دارای شبکه‌های رایانه و بیمارستان‌ها و ساختمان‌های مشابه آنها در مورد بیمارستان‌ها یادآور می‌شود که امروزه هم در زمینه‌های تشخیص و هم درمان، از وسایل الکترونیکی حساس نسبت به امواج الکترومغناطیسی استفاده می‌شود (CT-SCAN, MRI) و بسیاری تجهیزات حساس دیگر)
– بدیهی است که مطالب گفته درباره مزایای سیستم TN-S نسبت به سیستم TN-C فقط در هنگام سالم بودن کلیه مدارها صحیح خواهد بود و ما اگر به هر دلیل در یکی از مدارها اتصالی بروز کند تا قطع خودکار اتصالی (به مدت بسیار کوتاه) یا اگر در سیستم نشتی قابل ملاحظه‌ای وجود داشته باشد، (به طور دائم) تداخل امواج الکترومغناطیسی (EMI) وجود خواهد داشت.
یادآوری می‌شود که هم‌بندی، علاوه‌ بر تأمین ایمنی، سیستم‌های الکترونیکی را در برابر آثار امواج الکترومغناطیسی حفاظت می‌نماید. برای همین در آستانه قرن 21 که یکی از مشخصه‌های آن ورود الکترونیک و ارتباطات به همه انواع ساختمان‌ها است، عمل هم‌بندی بسیار مهم‌تر به ‌شمار خواهد آمد و در ساختمان‌های بزرگ ایجاد هم‌بندی علاوه بر نقطه ورود سرویس‌ها به ساختمان، در نقاط اضافی مانند تابلوهای برق تغذیه کننده لوازم فنی، لازم خواهد بود.
به‌طور کلی برای جلوگیری از (Electro- magnetic interference)-EMI یا تداخل امواج الکترومغناطیسی، که ممکن است به طور عمده در اثر جریان‌های برگشتی هادی خنثی از چند مسیر به وجود آیند، لازم است از سیستم‌هایی که دارای سازگاری و هم‌خوانی بسیار خوبی از نظر اثر امواج الکترو مغناطیسی هستند، استفاده شود.

تشکیل شبکه اصلی اتصال زمین

برای تشکیل شبکه اصلی اتصال زمین باید شماری الکترود مخصوص اتصال زمین، که تعداد آن بر حسب مقاومت الکتریکی زمین متفاوت خواهد بود، محاسبه و در اطراف ساختمان یا در منطقه‌ای که برای این منظور در نظر گرفته می‌شود، به ترتیبی که فاصله بین هر الکترود و الکترود بعدی از دو برابر طول الکترود کمتر نباشد نصب شود، سپس کلیه الکترودها به وسیله سیم یا شمش مسی به یکدیگر متصل شود.

مقاومت الکتریکی شبکه اصلی اتصال زمین

مقاومت الکتریکی شبکه اصلی اتصال زمین در نقطه ورود به ساختمان، پس از نصب، و همچنین در اندازه‌گیریهای سالانه، باید حداکثر دو اهم یا کمتر باشد.

نوع و شمار الکترودهای اتصال زمین

انتخاب نوع و شمار الکترودهای اتصال زمین به نوع زمین بستگی دارد، لذا با توجه به نوع زمین از انواع الکترودهای زیر می‌توان استفاده کرد:
– در مورد زمینهای نرم و شور، ممکن است لوله سیاه آب به قطر چهار اینچ و طول دو تا سه متر، یا میله مسی با مغز فولادی مخصوص اتصال زمین، به تعداد لازم، به کار برد.
– برای زمینهای نیم سخت و سخت، می‌توان به تعداد لازم، از میله مسی با مغز فولادی مخصوص اتصال زمین، یا چاه اتصال زمینی استفاده کرد، که در آن صفحه مسی، با ابعاد و ضخامت لازم، همراه با خاک زغال، نمک و یا نمک سنگ، در عمق مرطوب چاه نصب می‌شود.
– برای زمینهای بسیار سخت و صخره‌ای، باید یک شبکه بافته شده از مفتول مسی، در مساحتی به وسعت حدود 600 مترمربع یا بیشتر، در عمق هفتاد تا هشتاد سانتیمتری زمین، ایجاد و دفن شود.

نصب الکترودهای اتصال زمین

الکترودهای اتصال زمین باید در زمین بکر و در عمق مرطوب زمین کوبیده یا دفن شود به گونه‌ای که خشک شدن یا یخ‌زدگی در فصل‌های مختلف سال اثر قابل ملاحظه‌ای بر میزان مقاومت آن نداشته باشد. حداقل عمق الکترودها در زمین بکر نباید از مقادیر زیر کمتر باشد:

  • الکترودهای کوبیده یا دفن شده به صورت قایم: 2 متر
  •  لبه بالایی الکترود صفحه‌ای از سطح زمین: 5/1 متر
  •  الکترودهای افقی تسمه‌ای یا هادی مسی: 7/0 متر
الزامات
  •  الکترودهای نوع میله مسی با مغز فولادی و یا لوله‌ای قابل کوبیدن در زمین، باید به کمک کلاهک مخصوص مستقیماً در زمین کوبیده شود. در این گونه موارد، در صورت نیاز به ازدیاد طول الکترود در زمین، باید میله‌ها با لوله‌های بعدی به کمک بوشن به یکدیگر متصل و سپس در زمین کوبیده شود.
  • برای نصب الکترودهای نوع لوله‌ای ساده، لوله‌ای پرسی، و یا صفحه مسی تخت و مشبک باید، چاهی با عمق لازم تا رسیدن به رطوبت طبیعی زمین حفر و سپس ته آن تا ارتفاع 15 الی 20 سانتی‌متر با مخلوطی از نمک سنگ خرد و سرند شده و خاکه زغال انباشته و تسطیح شود، آنگاه الکترود درون چاه قرار داده شده و در اطراف و روی آن تا ارتفاع حدود دو متر با لایه‌هایی از نمک مزبور و خاکه زغال هر یک به ضخامت 15 سانتی‌متر انباشته و فشرده گردد و سپس ارتفاع باقیمانده چاه نیز با خاک سرند شده لایه به لایه خاکریزی، فشرده و پر شود.
  •  چاه حفر شده برای سیستم اتصال زمین باید ویژه نصب الکترود اتصال زمین بوده و برای هیچ منظور دیگری مورد استفاده قرار نگیرد و به همین ترتیب نیز استفاده از دیگر چاهها (مانند آب، فاضلاب و غیره) برای نصب الکترود اتصال زمین مجاز نخواهد بود.
    در مواردی که برای اتصال هادی زمین به صفحه مسی از کابلشو مسی پرسی (با پرس هیدرولیک) استفاده می‌شود، کابلشو باید به وسیله دو عدد پیچ مسی همراه با مهره‌های اصلی و قفل کننده به صفحه مسی محکم شود و در صورتی که اتصالات به وسیله جوش اکسیژن (لحیم سخت) صورت می‌گیرد باید دقت لازم مبذول گردد تا هادی به کابلشو و نیز کابلشو به صفحه مسی در تمامی سطح تماس به یکدیگر جوشکاری شود و صرفاً به جوشکاری پیرامون کابلشو اکتفا نشود.
سطح مقطع هادیهای اتصال زمین

سطح مقطع سیمها یا شمش مسی شبکه اصلی اتصال زمین (از الکترود به الکترود، و از الکترود به بدنه نرانسفورماتورها و تابلوی اصلی توزیع برق)، و سیم‌های اتصال زمین انشعابی فرعی (از تابلوی اصلی به تابلوهای فرعی، و از تابلوهای فرعی به وسایل و دستگاهها)، به قدرت ترانسفورماتور، قدرت تابلوهای فرعی، و دستگاهها بستگی دارد ولی، در هر صورت، سطح مقطع آنها نباید از سطح مقطع سیم نول کابل مربوط، یعنی یک دوم سطح مقطع سیم فاز کابل مربوط، کمتر باشد.
در مواردی که سیم اتصال زمین جزء کابل، و یا سیم فاز و نول در یک لوله نبوده، و به طور مجزا کشیده شده باشد، از لحاظ مقاومت مکانیکی، حداقل سطح مقطع سیم نباید از 16 میلی‌متر مربع کمتر باشد.

سطح مقطع هادی وصل کننده الکترود زمین و ترمینال اصلی اتصال زمین در صورتی که در برابر خوردگی و زنگزدگی حفاظت نشده باشد باید حداقل 25 میلی‌متر مربع در نظر گرفته شود.

جعبه اتصال آزمون

برای تسهیل در امر آزمون اندازه‌گیری میزان مقاومت الکتریکی هر الکترود اتصال زمین باید یک جعبه اتصال آزمون جداگانه برای هر یک از آنها پیش‌بینی و نصب شود تا پس از نصب سیستم یا در زمان بهره‌برداری، میزان مقاومت آن نسبت به جرم کلی زمین اندازه‌گیری و کنترل شود.
جعبه اتصال آزمون باید در روی سطح نزدیکترین دیوار به الکترود مربوط و در ارتفاع 5/1 متر از کف تمام شده زمین نصب شود.
گرفتن هرگونه انشعاب از هادیهای اتصالی بین الکترود و جعبه اتصال آزمون به هیچ‌وجه مجاز نمی باشد. کلیه انشعابات و تشکیل حلقه شبکه سیستم اتصال زمین و مانند آن باید پس از جعبه اتصال آزمون انجام شود.

آزمون سیستم اتصال زمین

برای حصول اطمینان از عدم تجاوز میزان مقاومت الکترودها نسبت به جرم کلی زمین از حداکثر مجاز، مقاومت الکتریکی تمامی الکترودها باید پس از نصب با دستگاه‌های اندازه‌گیری مخصوص و به وسیله افراد کار آزموده دقیقاً اندازه‌گیری شود.
به منظور حصول اطمینان از ممتد و متصل بودن کابلهای شبکه سیستم اتصال زمین و نیز کنترل میزان مقاومت مجاز کل آن، به تمامی شبکه سیستم مزبور باید پس از اتمام عملیات نصب به وسیله دستگاه‌های ویژه به دقت مورد آزمون و اندازه‌گیری مقاومت قرار گیرد.

شناسنامه سیستم اتصال زمین

هر الکترود یا سیستم اتصال زمین باید دارای شناسنامه‌ای حاوی مشخصات کامل آن باشد. این مشخصات شامل نوع و جنس الکترود یا الکترودها و ابعاد لازم، تاریخ احداث، محل استقرار، جنس خاک، مقدار مقاومت اندازه‌گیری شده اولیه و دوره‌های متعاقب، و دیگر اطلاعات ضروری می باشد. در اندازه‌گیریهای دوره‌ای علاوه بر میزان مقاومت و تاریخ باید ساعت اندازه‌گیری، دمای هوا (درجه سلسیوس)، رطوبت نسبی، مقدار بارندگی در 48 ساعت گذشته به میلی‌متر نیز ثبت شود. این شناسنامه باید در اختیار فرد یا افراد و یا تشکیلات بهره‌بردار از سیستم بوده و برای بازرسی در دسترس باشد.
سطح مقطع سیم اتصال زمین پریزهای برق که با سیم‌های فاز و نول در یک لوله قرار می‌گیرد، باید مساوی سطح مقطع سیمهای فاز و نول مربوط باشد.

تهیه کننده و گردآوری: مهندس محمد عابدین

نورپردازی و طراحی روشنایی محل کار و اداره
03 دسامبر
روشنایی, مقالات روشنایی عمومی

روشنایی محل کار

مفاهیم روشنایی محل کار

تعریف محیط کاری برای اهداف مختلف نورپردازی روشنایی محل کار، همانگونه که در استاندارد EN 12464 آمده است، افق های جدیدی را در مقوله ی روشنایی ایجاد کرده است. امروزه تعداد و کیفیت روشنایی و چراغ برای هر محیطی مشخص شده است. این امر موجب افزایش بهره وری روشنایی در هر محیط با توجه به نیاز های کاربر از روشنایی محیط می شود. در نتیجه باعث افزایش کیفیت روشنایی میگردد که نه لزوما همراه با افزایش هزینه آن است.

همانطور که در تصویر فوق مشاهده می کنید، روشنایی محل کار به صورت یکنواخت می باشد و در نقطه ای سایه وجود ندارد. در این روش نورپردازی بر روی نقطه ای فوکوس و تمرکز روشنایی وجود ندارد.

در این تصویر مشاهده می شود که در بالای میز کار، چراغ های روشنایی سقفی باعث روشنایی هرچه بیشتر میز کار به نسبت سایر نقاط شده است که این امر موجب داینامیک تر شدن محیط می شود. همچنین نورپردازی بر روی دیوارها باعث باز ترشدن محیط و بزرگتر جلوه کردن آن می شود.

ویژگی های روشنایی رضایت بخش عبارتند از:

نور کافی باشد.
نور از نظر توزیع فرکانس مطلوب باشد.
درخشندگی سطوح سبب خیرگی نشود.
سایه های مزاحم موجود نباشد.
تامين نور كافي و مناسب در محل كار موجب مي‌شود كه:

ميل و رغبت به كار در كارگر افزايش يابد.
دقت عمل در كار بيشتر شود.
راندمان و نتيجه كار افزوده گردد.
سلامت چشم و قدرت بينايي كارگر محفوظ مانده و خستگي اعصاب كمتر شود.
كار، بهتر،‌ راحت تر و دقيق‌تر انجام شود.
ميزان حوادث حين كار كاهش یابد.

منابع نور:

براي روشنايي كارگاهها از دو منبع نور طبيعي و نور مصنوعي مي‌توان استفاده نمود.

در حالت کلی به دلایل زیر استفاده از روشنایی مصنوعی بر طبیعی برتری دارد:

-میزان نور طبیعی دایم در حال تغییر است.

-استفاده درست از نور طبیعی بستگی به طرز و محل نصب پنجره دارد.

-شدت و ضعف نور طبیعی قابل کنترل نیست.

روشنايي طبيعي:

نور خورشید سالم‌ترين و ارزان‌ترين وسيله روشنايي و يكي از منابع مهم تامين انرژي نوراني مي‌باشد.

به منظور استفاده بهتر و صحيح‌تر از روشنايي روز بايستي به نكات زير توجه نمود:

در سطوح مساوی، پنجره های بلند از پنجره های عریض بهتر است.
فاصله بین میز کار و پنجره نباید از فاصله دو برابر ارتفاع پنجره ها تجاوز کند.
در صورتي كه كارگاه يا محل كار بزرگ باشد و پنجره‌هاي آن براي رساندن نور به همه قسمتها كافي نباشد بايد در قسمتهايي از سقف از پوشش شيشه‌اي استفاده شود.
براي جلوگيري از تابش مستقيم نور خورشيد در تابستان بهتر است بالاي پنجره‌ها سايبان داشته باشد.
براي استفاده بيشتر از نور آفتاب بايد سقف كارگاه و ديگر سطوح منعكس كننده نور به رنگ روشن بوده تا نور را بهتر منعكس كند.
پنجره ها باید به نحوی نصب گردند که شیشه ها از ایجاد خیرگی و تابش نور مستقیم به چشم ها جلوگیری کند.
براي اينكه نور كافي به محل كار برسد بايستي با توجه به نوع كار، تابش نور و آفتابي بودن محل، مجموع سطوح پنجره ها و يا سقف شيشه‌اي كارگاه متناسب با مساحت كف كارگاه باشد. موثرترین مساحت سطح شیشه نسبت به کف گارگاه مطابق جدول شماره 1 می باشد.

جدول 1 – موثرترین مساحت سطح شیشه نسبت به کف گارگاه بر حسب نوع کار

نوع کار

مساحت

کارهای ظریف

3/1  تا 5/1

کارهای معمولی

5/1 تا 7/1

انبار ها و راهروها

10/1

روشنایی مصنوعی:

در طرح نور مصنوعي براي روشنایی محل كار اين نكات بايد مورد توجه قرار گيرد:

نور حاصله از منابع روشنايي بايد تا حدامكان به روشنايي روز نزديك باشد.
سقف و قسمت بالايي ديوارها معمولاً به منظور افزايش راندمان روشنايي وارده از پنجره ها به رنگ روشن و قسمت پايين ديوارها براي ايجاد شرايط آسايش به رنگ تيره رنگ آميزي ميشوند.
مقدار نور حاصله از منابع روشنايي بايد ثابت و به اندازه كافي بوده و بر كليه سطوح محيط كار به طور يكنواخت توزيع شود تا از بوجود آمدن سايه و زواياي تاريك جلوگيري شود.
تعمير و سرويس به موقع منابع روشنايي
تميز و پاك نمودن نورگيرها به طور مرتب
در مورد ميزان نور براي كارگاههاي مختلف جدول شماره 2 مي‌تواند راهنماي مناسبي باشد:

جدول 2 – میزان روشنایی مطلوب بر حسب نوع کار

محل كار

ميزان روشنايي مطلوب بر حسب لوكس

كارهاي بزرگ

80 – 100

كارهاي ظريف

150 – 250

كارهاي بسيار ظريف

500 – 1000

 

نورپردازی و انواع نور
02 دسامبر
روشنایی, مقالات روشنایی عمومی

نورپردازی و انواع آن

انواع نورپردازی

 نورپردازی مستقیم

در این روش، منابع نور به صورت مستقیم به سطوح و اجسام در فضا تابانده می‌شوند. این نوع نورپردازی باعث ایجاد سایه‌های واضح و تأثیرات قوی نور و سایه می‌شود. این روش بیشتر در فضاهایی که نیاز به نور قوی و مستقیم دارند، مانند فضاهای کاری، رستوران‌ها یا فضاهای بازرگانی، مورد استفاده قرار می‌گیرد.

ویژگیها:

  • نور به صورت مستقیم از چراغ به سطح کار می تابد.
  • کم کردن خیرگی دراین حالت مهم است.
  • سقف ممکن است کمی تاریک به نظر برسد.
  • طرح محیط کار نباید اجازه ایجاد هرگونه سایه ای را بدهد.
  • بهره وری انرژی بالا برای محیط های کار

نورپردازی غیر مستقیم

در این حالت، نور به سطوح به صورت غیر مستقیم و از طریق سطوح دیگر یا اجسام منتشر می‌شود. این روش باعث ایجاد نوری نرمتر و ملایمتر با توزیع یکنواخت نور در فضا می‌شود. نورپزداری غیر مستقیم معمولاً در فضاهایی که نیاز به ایجاد یک محیط آرام و دلنشین دارند، مانند اتاقهای خواب یا فضاهای استراحت، مورد استفاده قرار می‌گیرد.

ویژگیها:

  • نور به صورت مستقیم به دیوار و سقف می تابد، ولی برای محیط کار به صورت غیر مستقیم است.
  • اثرات نور به صورت یکنواخت به علت عدم وجود سایه پخش می شود.
  • ارتفاع اتاق بیشتر به نظر می آید.
  • نور بدون خیرگی
  • انواع چیدمان اتاق کار ممکن است.
  • بهره وری انرژی پایین به نسبت سایر روش ها

ترکیبی

  • ترکیبی از نورپردازی مستقیم بر روی سطح کار وغیر مستقیم بر دیوار وسقف
  • زیبایی محیط کار
  • یکی از پرطرفدارترین روش ها
  • درجه کنتراست نور خوب
  • انواع چیدمان اتاق درحالتی که سهم نورپردازی غیرمستقیم بالای %60 باشد، ممکن است.
  • ترکیب مناسبی از بهره وری انرژی خوب و زیبایی نور پردازی

ملایم

  • مزایای نور پردازی ترکیبی در سقف ودیوار قابل مشاهده است.
  • امکان انواع چینش های محیط کار و عدم محدودیت ناحیه دید
  • عدم خیرگی، پذیرش عمومی بالا
  • تداعی روشنایی طبیعی در فضا
  • ترکیب مناسب بهره الکتریکی-کیفیت روشنایی

رنگ های نور و انواع مختلف رنگ در نور
01 دسامبر
روشنایی, مقالات روشنایی عمومی

رنگ نور

رنگ نور

رنگ نور به ویژگی‌های نور مرئی مرتبط است و متفاوت از دیدگاه طول موج‌های مختلف است. نور مرئی توسط چشم انسان در بازه‌ی خاصی از طول موج‌ها رؤیت می‌شود و این بازه را “طیف نوری” یا “طیف مرئی” می‌نامند.

رنگهای مختلف نور در طیف مرئی به ترتیب افقی (از چپ به راست) به شرح زیر هستند:

  1. بنفش (Violet)
  2. آبی (Blue)
  3. سبز (Green)
  4. زرد (Yellow)
  5. نارنجی (Orange)
  6. قرمز (Red)

هر رنگ نور با یک طول موج خاص در طیف مرئی مرتبط است. بنابراین، طول موج برای هر رنگ نور می‌تواند به عنوان ویژگی تعیین کننده باشد. به عنوان مثال، نور با طول موج کمتر (مثل بنفش) دارای انرژی بیشتری است، در حالی که نور با طول موج بیشتر (مثل قرمز) انرژی کمتری دارد.

در علم اپتیک، ترکیب مختلف این رنگها منجر به تولید رنگهای دیگر می‌شود. به عنوان مثال، اگر تمام رنگهای طیف را باهم ترکیب کنید، نور سفید تولید می‌شود. از این ویژگی در دیگر فناوری‌ها مانند تلویزیون، نمایشگرها و تکنولوژی نمایش رنگی استفاده می‌شود

رنگ نور مشخصه ایست که در تصمیم گیری برای خرید چراغ، پارامتر بسیار مهمی است. در جدول زیر می توانید جدول مربوطه را مشاهده نمایید.

نماد دمای رنگ نمود ظاهری نام فنی
ww(Warm White) تا 3300 کلوین محدوده قرمز نور گرم(Warm)
nw(intermediate White) از 3300 تا 5300 کلوین سفید رنگ بی رنگ(neutral)
tw(Cool White) از5300 کلوین به بالا آبی رنگ سرد(Cool)

پس علاوه بر اینکه رنگ اتاق و محیط می تواند جو و فضا را عوض کند، رنگ نور مورد استفاده در محیط نیز این قابلیت را دارد.

نمود رنگ (Colour Rendering)

توانایی نور برای نشان دادن رنگ واقعی جسمی است که به آن می تابد را نمود رنگ می نامند. این توانایی در 8 آزمایش مختلف (R1 to R8) مشخص می شود. نمود رنگ مرجع، منبع نور خورشید می باشد و بهترین نمود رنگ (CRI) 100 می باشد. اگر CRI منبع نوری 90 باشد بسیار خوب می باشد و اگر بالای 80 باشد خوب تلقی می شود. CRI های زیر 80 نباید برای مکان های کاری مورد استفاده قرار بگیرد.

رنگ های تست (R9 to R14) همچنین در مواقع خاص استفاده می شوند. این رنگ ها به صورت اشباع شده و یا پر رنگ موجود می باشند که در دسته بندی جداگانه ای نسبت به رنگ های معمول قرار می گیرند.

پارامترهای نور و روشنایی
01 دسامبر
روشنایی, مقالات روشنایی عمومی

پارامترهای کیفی روشنایی

پارامترهای کیفی روشنایی

روشنایی یکی از خصوصیات مهم نور است و برخی از پارامترهای کیفی مرتبط با آن عبارتند از:

  1. شدت روشنایی (Luminous Intensity): شدت روشنایی نمایانگر مقدار نوری است که یک منبع نور در یک جهت خاص تابانده می‌کند. واحد این پارامتر کندلا (candela) است.
  2. روشنایی (Illuminance): روشنایی نشان‌دهنده توان نوری است که به یک واحد مساحت (مترمربع) تابیده می‌شود. واحد این پارامتر لوکس (lux) است.
  3. روشنایی نسبی (Luminance): این پارامتر به نسبت روشنایی یک منبع نور به سطحی خاص اشاره دارد. واحد آن نیت (nit) است.
  4. توان نوری (Luminous Flux): توان نوری مقدار کل نوری است که یک منبع نور در یک زمان مشخص تولید می‌کند. واحد این پارامتر لومن (lumen) است.
  5. کارایی لامپ (Lamp Efficacy): این پارامتر نسبت توان نوری یک لامپ به توان برق مصرفی آن را نشان می‌دهد. به عبارت دیگر، بر اساس لومن بر وات (lumen per watt) اندازه گرفته می‌شود.

پارامترها ی کیفی روشنایی به طور کلی در توصیف و اندازه‌گیری خصوصیات نور و روشنایی به کار می‌روند و در طراحی نورپردازی، انتخاب منابع نور و بهینه‌سازی مصرف انرژی مورد استفاده قرار می‌گیرند.

نور مستقیم- پارامترهای کیفیت سنتی و جدید
مشخصه های سنتی
– سطح روشنایی مطلوب
– پخش نور هارمونیک و هماهنگ
– خیرگی کم
– پرهیز از بازتاب آزاردهنده
– طراحی زیبا
– رنگ نور مناسب
– تشخیص رنگ مناسب
مشخصه های جدید
– تغییر حالت نورپردازی
– کنترل شخصی
– بازدهی انرژی
– ادغام نور طبیعی
– نور به عنوان عنصر مهم در طراحی داخلی و دکوراتیو
روشنایی – اصطلاحات متداول
مقدار کمینه روشنایی Ēm
این مقدار نباید از حدی پایین تر رود که از محدوده بینایی انسان خارج شود.
محدوده قابل دید
شدت روشنایی محیط های مختلف با یکدیگر متفاوت می باشد. سطح کار می تواند افقی، عمودی و یا سطح شیب دار باشد.
مناطق اطراف محدوده بصری
در این مناطق احتمالا باید شدت روشنایی کمتری نسبت به محدوده اصلی داشته باشند (به طور مثال 300 تا 500 lx)
پارامتر تعمیرات و نگهداری ( Maintenance factor)
این پارامتر عامل نفوذ گرد وخاک به لامپ و سالخوردگی آن را در مقدار روشنایی لامپ دخیل می داند. برنامه زمان بندی و نحوه تعمیرو نگه داری لامپ ( شامل تمیز نمودن و تعمیرات لامپ و اتصالات) باید مشخص شود.

یکنواختی (Uniformity Uo)

 

به عبارتی، اختلاف روشنایی بین نقاط مختلف نباید از حد Uo کمتر شود، UO = Emin/Ē.

ضریب بازتاب

ضریب بازتاب برای اتاق و اجزای تشکیل دهنده آن تعریف می شود و نشان دهنده میزان پتانسیل درخشندگی محیط در اثر بازتاب نور می باشد. از جدول ضریب بازتاب می توان برای تعیین این مقدار برای یک اتاق خاص استفاده نمود.

خیرگی

1. تابش مستقیم

پارامترهای کیفی روشنایی

• ویژگی ها
– نور بدون کنترل بر روی خیرگی
– سطح بسیار درخشنده
• تاثیر
– عدم تمرکز
– اشتباهات مکرر دیداری
– خستگی چشم
• راه حل
– استفاده از چراغ های با شدت روشنایی کم
– استفاده از پوشش با ماهیت پراکندگی(دیفیوز) کردن نور

2. تابش غیر مستقیم

پارامترهای کیفی روشنایی• ویژگی ها
– سطوح با قابلیت بازتاب
– تنظیم اشتباه نور پردازی
– موقعیت کاری اشتباه
• تاثیر
– عدم تمرکز
– اشتباه مکرر دیداری
– خستگی چشم
• راه حل
– نورپردازی مطابق با طراحی خاص
– نور پردازی غیر مستقیم
– استفاده در مکان های با سطوح مات

ارزیابی خیرگی

کمیت خیرگی در انواع اتاق ها با پارامتر UGR که در استاندار EN 12464-1 مشخص شده است، سنجیده و مشخص می شود.
UGR چیست؟
UGR مخفف کلمه (Unified Glare Rating) به معنای درجه خیرگی استاندارد، برای ارزیابی (روانشناختی)خیرگی استفاده می شود. کمیت UGR با استفاده از فرمولی محاسبه می گردد. این کمیت برای تمامی چراغ ها تعریف می شود. مقادیر UGR با استفاده از جدول CIE 117 تعیین می شود.

مقادیر UGR را میتوان در چند دسته بندی کلاس بندی نمود. اما بدین معنی نیست که کدام کلاس از بقیه بهتر است، بلکه بستگی به محل کار دارد.

مقادیر UGR

حدود UGR که نباید از این مقادیرتجاوزکند:

  • محیط های رسم فنی 16 UGR ≤
  • محیط های مطالعه، نوشتن، تمرین، جلسه و مکان های کامپیوتری 19 UGR ≤
  • صنایع دستی و سبک 22 UGR ≤
  • صنایع سنگین 25 UGR ≤
  • فضاهای باز، نظیر محیط راه آهن 28 UGR ≤
    حدود UGR در استاندارد EN 12464برای انواع فعالیت ها و محیط های کاری مشخص شده است.

پارامتر UGR با استفاده از درخشندگی دیوار و سقف ها (1) و پارامترهای مربوط به تمامی لامپ های محیط (2) محاسبه می گردد.

پارامترهای کیفی روشنایی

منحنی روشنایی، متوسط روشنایی چراغ را از زاویه 45 درجه تا 85 درجه مشخص می کند. استاندارد جدید اروپایی مقدار ماکزیمم UGR مجاز برای محیط های اداری را 19 تعیین کرده است که معادل روشنایی 500 لوکس در کلاس 1 می باشد. محدوده ی مجاز استفاده شده در این روش از استاندارد DIN 5035 برای مشخص نمودن خیرگی استفاده شده است.
مقدار روشنایی سقف و دیوار
سقف و دیوار خاموش، احساس ناخوشایندی را به بیننده به دست می دهد. سطوح روشن، فضای اتاق را به خوشایند می کند. استاندارد EN 12464 برای سطوح سقف مینیمم 30 و یا 50 لوکس و برای سطوح دیوار حداقل 75 لوکس روشنایی را لازم می داند. البته این مقادیر برای مکان هایی مانند اداره جات، کلاس های درس و بیمارستان هاست.

روشنایی فضایی

برای افزایش تشخیص پذیری و دید بهتر افراد در محیط ها، از مدل استوانه ای برای شبیه سازی افراد استفاده می شود. بنابراین در راستای ĒZ ، روشنایی باید از 150 لوکس برای ارتباط بهتر بیشتر باشد. شبیه سازی بین دو مدل استوانه ای و افقی دارای نسبتی بین .3 و .6 می باشد.

پارامترهای کیفی روشنایی

نور و انواع نور
01 دسامبر
روشنایی, مقالات روشنایی عمومی

نور چیست؟

تعریف

نور یک پدیده فیزیکی است که نتیجه‌ی تابش فوتون‌ها (ذرات نوری) است.این پدیده فیزیکی می‌تواند به صورت موجی یا ذراتی (فوتون) حرکت کند. این پدیده مهم در اکثر جوانب زندگی روزمره و علوم مختلف مانند فیزیک، شیمی، بیولوژی، و فناوری اطلاعات نقش بسزایی دارد.

نور می‌تواند از منابع مختلفی مانند خورشید، لامپ‌های الکتریکی، یا دیگر منابع نوری به وجود آید. این امواج نوری در طول موج مختلف قرار گرفته و امواج مرئی در بخش مشخصی از طیف آن قرار دارند که برای چشم انسان قابل رؤیت است.

این مولفه در علوم فیزیک به عنوان یک رسانه‌ی انرژی نیز مورد مطالعه قرار می‌گیرد. این انرژی می‌تواند به صورت امواج الکترومغناطیسی (مانند امواج نوری) یا ذرات (فوتون‌ها) حمل شود. امواج نوری می‌توانند به انواع مختلفی از مواد برخورد کرده و در نتیجه، اثراتی نظیر انعکاس، شکست، جذب و پراکندگی ایجاد کنند.

در زمینه‌های مختلف علمی و فنی، نور به عنوان یک ابزار قدرتمند برای مطالعه و تحقیقات به کار می‌رود و در تکنولوژی‌های مختلف از جمله لیزر، اپتیک، ارتباطات نوری و دوربین‌ها استفاده

نور طیفی خاصی از امواج الکترومغناطیسی با طول موج بین 380 تا 780 نانومتر است که چشم انسان قادر به دیدن آن است.

اثر ملانوپیک

مردمک چشم انسان دارای سلول های حساس به نور می باشد. میزان ملاتونین در شب 10 برابر آن در روز است.ملاتونین هورمون مسئول خواب می باشد.سرکوب هورمون  ملاتونین در صبح به بیدار ماندن ما در طول شبانه روز کمک می کند.بنابراین می توان این گونه گفت که نور باعث پیدایش ریتم شبانه روزی می باشد.

محدوده ی بینایی چشم انسان

ادراک نسبی از طیف های نور و اثر ملانوپیک

نور نور چیست؟

این مولفه به طور خلاصه سه اثر مثبت بر روی انسان دارد:

برای کاربرد های دیداری
روشنایی محیط زندگی و کار مطابق با استانداردها
روشنایی آرامش بخش همراه با احساس راحتی
برای کاربرد های احساسی
نورپردازی هنری
طراحی صحنه و افکت های زیبا
اثرات بیولوژیکی آن

تنظیم ریتم شبانه روزی

آرامش بخشی ویا تحریک

پارامترهای اساسی در روشنایی

شار نوری – شدت نور- روشنایی- شدت روشنایی

نور چیست

Ω: زاویه کمانی که نور به آن می تابد.
A: مساحتی که نور به آن می تابد.
П : 3.14
AL.CosЄ : محدوده قابل دید منبع نور
Ƥ : میزان بازتاب محیط

نور

شار نوری

این پارامتر نشان دهنده میزان نور تابیده شده از منبع می باشد. در اینجا یک کمیت دیگر به نام بهره الکتریکی نور نیز تعریف می شود که عبارت است از میزان شار نوری خروجی به توان الکتریکی ورودی، با واحد (lm/w) ؛که این کمیت را می توان هم برای منبع و هم چراغ تعریف نمود. این پارامتر تعیین کننده بازدهی چراغ و صرفه اقتصادی آن نیز می باشد.
نماد: Ф Phi ؛ واحد: lm Lumen

شدت نوری

شدت نوری نشان دهنده میزان نور تابیده شده در یک جهت خاص می باشد. این پارامتر مشخصه ی بسیار خوبی برای المان هایی نظیر رفلکتور که نور را به صورت مستقیم بازتاب می کنند، می باشد. این پارامتر با منحنی LDC (Luminous intensity Distribution Curve) نشان داده می شود.
نماد: I واحد: CD Candela

شدت روشنایی

شدت روشنایی به مقدار انرژی نوری است که به ازای هر واحد سطح در یک نقطه خاص از یک منبع نور تابیده می‌شود. این مقدار توسط واحد SI به نام کندلا بر متر مربع (cd/m²) اندازه گرفته می‌شود. یک کندلا بر متر مربع معادل یک واحد شدت روشنایی است.

رابطه‌ی شدت روشنایی (I) با توان نوری (P) و مساحت سطح (A) به صورت زیر است:

در این رابطه:

  • نمایانگر شدت روشنایی است (به واحد کندلا بر متر مربع)
  • توان نوری است (به واحد وات یا جول بر ثانیه)
  • مساحت سطحی است که نور بر روی آن تابیده می‌شود (به واحد متر مربع)

شدت روشنایی مفید است تا نور تولید شده توسط یک منبع به چه میزان در یک نقطه خاص تراکم دارد. این مفهوم مهم در زمینه‌هایی مانند فضای عمومی، نمایشگاه‌ها، برقراری روشنایی مطلوب در فضاهای کاری یا مسکونی و سایر کاربردهای نورپردازی مورد استفاده قرار می‌گیرد.

از سوی دیگر شار نوری تابیده شده بر واحد سطح را شدت روشنایی می نامیم. روشنایی نسبی مناسب برای محیط ها با انواع استانداردها به طور مثال طبق استانداردEN 12464 مشخص شده اند.
Illuminance:E(lx)=(luminous flux (lm))/(area (m2))
نماد : E واحد: lx Lux

روشنایی

روشنایی از پارامترهای پایه ای نور می باشد که توسط چشم انسان قابل درک است. این پارامتر از سویی به روشنایی ساتع شده از منبع نور بستگی دارد و از طرفی دیگر به درجه ی بازتابش سطح و رنگ آن بستگی دارد.

نماد: L واحد: cd/m2

خروج اضطراری و اگزیت ساین و مقررات خروجی های اضطراری
17 نوامبر
روشنایی, مقالات روشنایی اضطراری (ایمنی)

مقررات و اصول طراحی سیستم علائم خروج و چراغهای اضطراری

علامتگذاری راههای خروجی

طبق مقررات ملی ساختمان به منظور هدایت صحیح افراد از ساختمان در زمان های حادثه، می بایست کلیه خروجی های ساختمان توسط علائم و تابلو خروج اضطراری استاندارد به صورت کاملا واضح و آشکار مشخص گردند. تا کلیه افراد حاضر در ساختمان نسبت به راههایی خروجی غیر از راهی که از آن به ساختمان وارد شده اند آگاه گردند. نوع ،طراحی و نصب این علائم و تابلوها دارای قوانین می باشد که در ادامه به برخی از این مقررات اشاره می گردد:

  • در تمامی مکان می بایست از روشن شدن تابلو خروج اضطراری نصب شده بر فراز درب های خروج به محض اعلام خطر اطمینان حاصل شود.
  • اگر امکان قرار دادن چراغ خروج اضطراری بر فراز درب وجود ندارد. می بایست چراغ خروج اضطراری در محلی نصب گردد که به وضوح قابل رویت و کمترین امکان کثیف و یا پنهان شدن در پشت موانع را دارد .
  • اگر خروجی در معرض دید نباشد و یا کسی را که در حال گریختن است دچار تردید نماید. نصب چراغ های خروج اضطراری مکمل به همراه جهت نما ها به تعداد لازم و در مکانهای مناسب در طول مسیر خروج الزامی است.
  • علائم خروج اضطراری می بایست دارای نورپردازی داخلی باشد. دارای حروف سفید رنگ بر اساس ضخامت قلم حداقل 20 میلیمتر در روی زمینه شفاف سبز رنگ ، حاوی کلمات ” خروج اضطراری” یا ” راه پله اضطراری ” باشند. در نزدیکی درب یا پنجره ای که به خروجی اضطراری هدایت می شوند نصب گردند.
  • در صورتیکه از همه نقاط خروجی، تابلو خروج اضطراری دیده نشود. می بایست تابلوهای خروج اضطراری دیگری به صورت جهت نما، با نور پردازی داخلی یا خارجی با حروف سفید بر اساس ضخامت قلم حداقل 10 میلیمتر، با زمینه سبز در راهروها یا گذرگاه ها نصب شود.
  • در راه پله ها چراغ های اضطراری باید در داخل محوطه پلکان و متصل به سیستم برق اضطراری باشند. و حداقل یک چراغ سفید رنگ در هر پاگرد طبقه و یک چراغ های خروج اضطراری از داخل نور پردازی شده بر روی درب خروج ، راهنما به سمت خارج یا خیابان نصب شود. ضمناً باید چراغ سفید رنگ دیگری نیز در پاگرد وسط طبقات ( که می تواند متصل به سیستم برق اضطراری نباشد ) قرار داشته باشد.
  • روشنایی چراغ های اضطراری راه پله ها نباید از 40 وات کمتر باشد . چراغ های کنار هر پله می تواند 10 وات باشد سایر چراغ های اضطراری نباید ضعیف تر از 25 وات باشند.
  • در هر تغییر مسیر راهروها و گذرگاه های خروج یا تقاطع آنها با راهروهای عمومی ، پله ها ، باید یک چراغ سفید متصل به سیستم برق اضطراری نصب گردد.
  • این چراغ باید در بالای هر علامت راهنما، هر در گاهی و راه فرار از حریق در بیرون ساختمان نیز نصب شود. مگر در صورتی که مسئول آن ، نورپردازی موجود خیابان را برای روشنایی آن کافی بداند.
  • هر راهرو عمومی ، گذرگاه خروج اضطراری و راه فرار از حریق ، باید حداقل یک چراغ اضطراری سفید رنگ برای هر 24 متر طول راهرو یا بخش های وابسته آن ، داشته باشد و باید روشنایی عمومی که به سیستم چراغ های اضطراری متصل نمی گردد ، تکمیل کننده آن باشد . در صورتیکه تعداد چراغ ها از یک چراغ اضطراری و یک چراغ عادی کمتر نباشد می توان از چراغ اضطراری برای تامین نور عمومی نیز استفاده کرد.
  • تابلو خروج اضطراری باید در محل خروج ها، یا محل قرارگیری خروجی های حریق در راهروهای عمومی نصب گردد. مگر در مواردی که آن خروجی ها محل اتصال به اتاق یا فضاهای دیگری باشد که دارای اتصال مستقیم به راهرو هستند.
  • چراغ خروج اضطراری باید در محل همه درب ها و پنجره هایی که بعنوان خروج به راه پله ، سطوح شیبدار ، خروجی های افقی راهروها ، پلکانهای خارجی یا گذرگاه ها استفاده می شوند تعبیه شود. در شرایط خاصی که مسئول آن بخاطر عدم استفاده از کاربری در ساعات شب اجازه می دهد ( مثل بانک ها یا کاربری های عادی دیگر ) این علائم تصویری می تواند فاقد روشنایی داخلی باشند.
  • تمام دسترسهای خروج باید با علامتهای تایید شده که سمت و جهت دستیابی به خروج را با پیکان نشان می دهد مشخص شوند. مگر آنکه خروج و مسیر دسترسی به آن به آسانی و فوریت ، قابل دیدن باشد. تعداد و موقعیت این علائم باید به گونه ای انتخاب شود که فاصله هیچ نقطه ای از دسترس خروج تا نزدیکترین علامت قابل مشاهده ، از 30 متر بیشتر نشود.
  • تمام خروجهای هر بنا، به استثناء درهای اصلی واقع در جداره های بیرونی، باید با علامتهای تایید شده مشخص شوند. علامت هر خروج باید در موقعیتی نصب شود که از تمام جهات دسترسی به آن خروجی به آسانی دیده شود.
  • علائم خروجی باید موقعیتی مناسب و رنگ و طرحی متضاد با تزئینات و نازک کاریهای داخلی و سایر علائم و نشانه ها داشته باشند تا با آسانی دیده شوند. هیچ نوع تزئینات ، مبلمان ، تجهیزات و تاسیسات نباید مانع دیده شدن علائم خروج شود.
همچنین استفاده از انواع نور پردازی ، نمایش تصویر و یا شیئی که روشنایی آن بیشتر از روشنایی علائم خروج بوده یا در مسیر رویت علائم خروج توجه را به فرد جلب کند، مجاز نخواهد بود.
  • تابلو خروج باید ساده و قابل فهم برای همگان بوده و کلمه “خروج” را بطور ساده خوانا و آشکار نشان دهند.
  • هر راه عبور یا راه پله ای که خروج نبوده و به دسترس خروج نیز منجر نمی شود ، اما به دلیل موقعیت خود ممکن است با یک خروج یا دسترس خروج اشتباه گرفته شود ، باید با علامتی تایید شده که عبارت ” خروج نیست ” بر آن نوشته شده ، مشخص گردد.
  • علائم خروج باید بوسیله یک منبع نور قابل اطمینان ، از روشنایی مناسب برخوردار باشد. علائم خروج می توانند از درون روشن یا از بیرون نورپردازی شوند . اما در همه حال و در هریک از دو حالت روشنایی عادی و اضطراری بنا ، باید به خوبی دیده شوند.
  • شدت روشنایی علائم چه از بیرون و چه از داخل نور پردازی می شوند نباید کمتر از 54 لوکس باشد.
  • در تمام مواردی که در این مقررات ، پیوستگی روشنایی راههای خروج تصریح شده ، چراغ های خروج اضطراری باید بطور پیوسته روشن باشند ، مگر در مواردی که همزمان با فعال شدن شبکه حریق ، روشنایی علائم خروج بصورت چشمک زن در می آیند.
  • همچنین در تمام مواردی که در این مقررات ، ضرورت استفاده از تسهیلات روشنایی اضطراری اعلام شده ، علائم خروج باید به شبکه روشنایی اضطراری متصل باشند.

مقررات علائم خروج اضطراری

الزامات

  • روشنایی راههای خروجی باید به گونه ای طراحی و تنظیم شود که در مواقعی از شبانه روز که بنا مورد تصرف است. روشنایی به طور مداوم و پیوسته بر قرار باشد و متصرفان بتوانند راه را به درستی تشخیص داده و مسیر خروج را به راحتی طی کنند.
  • شدت روشنایی کف راههای خروج نباید کمتر از 10 لوکس باشد . در تصرفهای تجمعی ، در حین اجرای تئاتر یا نمایش فیلم و اسلاید ، دسترس خروج استثناً می تواند به حداقل 2 لوکس کاهش داده شود.
  • تعداد و موقعیت منابع روشنایی و طرح نور پردازی باید به گونه ای باشد که با خارج شدن یک چراغ یا منبع روشنایی از مدار، هیچ قسمت از راه خروج در تاریکی فرو نرود.
  • برق مورد نیاز برای روشنایی مسیرهای خروج باید از منبع مداوم و مطمئن تامین شود. در مواردی که حفظ تداوم روشنایی مسیرهای خروج به تعویض منبع تامین برق بستگی یابد ، این تعویض باید طوری پیش بینی شود که وقفه محسوس در روشنایی راههای خروج ایجاد نگردد. چنانچه از ژنراتور های اضطراری استفاده می شود ، شبکه باید بطور خودکار عمل نموده و وقفه ایجاد شده در روشنایی ، از 10 ثانیه بیشتر نشود.
  • ژنراتورها برق اضطراری باید بتواند به مدت حداقل 5/1 ساعت ، شدت روشنایی مقرر شده را تامین کنند. پس از گذشت این زمان ، شدت روشنایی می تواند به 6 لوکس افت کند.
  • سیستم روشنایی اضطراری ( روشنایی ایمنی ) باید از نوع عملکرد پیوسته یا از نوع عملکرد خودکار بدون واسطه و خود تکرار انتخاب شود.
  • در مواردیکه برای روشنایی اضطراری ( روشنایی ایمنی ) راههای خروج ، از نیروی باطری کمک گرفته شود. نحوه طراحی سیستم ، نوع باطریها و چگونگی شارژ شدن آنها باید به تایید مقام قانونی مسئول برسد.

بایدها تابلو خروج

به منظور هدایت صحیح افراد ، خروجی های مختلف ساختمان باید توسط علائم و تابلو ها کامل واضح و آشکار گردند تا مردم بدانند راههایی غیر از راهی که ار آن وارد شده اند نیز برای خروج وجود دارد .

باید از روشن شدن چراغ ها و علائم نورانی نصب شده بر فراز درب های خروج به محض اعلام خطر اطمینان حاصل شود.

اگر امکان قرار دادن علامت نورانی بر فراز درب وجود ندارد. باید در محلی که به وضوح قابل رویت بوده و کمتر امکان کثیف و یا پنهان شدن در پشت موانع را دارد ، نصب گردد.

اگر خروجی در معرض دید نباشد و یا کسی را که در حال گریختن است دچار تردید نماید. نصب علائم مکمل خروج اضطراری به همراه جهت نما ها به تعداد لازم و در مکانهای مناسب در طول مسیر خروج الزامی است.

علائم نورانی خروج باید دارای نورپردازی داخلی و دارای حروف سفید رنگ بر اساس ضخامت قلم حداقل 20 میلیمتر در روی زمینه شفاف سبز رنگ ، حاوی کلمات ” خروج اضطراری” یا ” راه پله اضطراری ” باشند و در نزدیکی درب یا پنجره ای که به خروجی اضطراری هدایت می شوند نصب گردند.

در صورتیکه از همه نقاط خروجی، علامت خروج اضطراری دیده نشود. باید علائم نورانی دیگری به صورت جهت نما، با نور پردازی داخلی یا خارجی با حروف سفید بر اساس ضخامت قلم حداقل 10 میلیمتر، بر زمینه سبز در راهروها یا گذرگاه ها نصب شود.

الزامات راه پله

در راه پله ها چراغ های اضطراری باید در داخل محوطه پلکان و متصل به سیستم برق اضطراری باشند. و حداقل یک چراغ سفید رنگ در هر پاگرد طبقه و یک علامت نورانی خروج اضطراری از داخل نور پردازی شده بر روی درب خروج ، راهنما به سمت خارج یا خیابان نصب شود. ضمناً باید چراغ سفید رنگ دیگری نیز در پاگرد وسط طبقات ( که می تواند متصل به سیستم برق اضطراری نباشد ) قرار داشته باشد.
روشنایی چراغ های اضطراری راه پله ها نباید از 40 وات کمتر باشد . چراغ های کنار هر پله می تواند 10 وات باشد سایر چراغ های اضطراری نباید ضعیف تر از 25 وات باشند.
در هر تغییر مسیر راهروها و گذرگاه های خروج یا تقاطع آنها با راهروهای عمومی، پله ها، باید یک چراغ سفید متصل به سیستم برق اضطراری نصب گردد.
این چراغ باید در بالای هر علامت راهنما، هر در گاهی و راه فرار از حریق در بیرون ساختمان نیز نصب شود. مگر در صورتی که مسئول آن، نورپردازی موجود خیابان را برای روشنایی آن کافی بداند.

الزامات راهروها

هر راهرو عمومی، گذرگاه خروج اضطراری و راه فرار از حریق، باید حداقل یک چراغ اضطراری سفید رنگ برای هر 24 مترطول راهرو یا بخش های وابسته آن، داشته باشد. و باید روشنایی عمومی که به سیستم چراغ های اضطراری متصل نمی گردد ، تکمیل کننده آن باشد . در صورتیکه تعداد چراغ ها از یک چراغ اضطراری و یک چراغ عادی کمتر نباشد می توان از چراغ اضطراری برای تامین نور عمومی نیز استفاده کرد.

الزامات محل خروج و درب خروج

علامت نورانی خروج اضطراری باید در محل خروج ها، یا محل قرارگیری خروجی های حریق در راهروهای عمومی نصب گردد. مگر در مواردی که آن خروجی ها محل اتصال به اتاق یا فضاهای دیگری باشد که دارای اتصال مستقیم به راهرو هستند.
علامت نورانی خروج اضطراری باید در محل همه درب ها و پنجره هایی که بعنوان خروج به راه پله، سطوح شیبدار، خروجی های افقی راهروها، پلکانهای خارجی یا گذرگاه ها استفاده می شوند تعبیه شود. در شرایط خاصی که مسئول آن بخاطر عدم استفاده از کاربری در ساعات شب اجازه می دهد ( مثل بانک ها یا کاربری های عادی دیگر ) این علائم تصویری می تواند فاقد روشنایی داخلی باشند.
تمام دسترسهای خروج باید با علامتهای تایید شده که سمت و جهت دستیابی به خروج را با پیکان نشان می دهد مشخص شوند. مگر آنکه خروج و مسیر دسترسی به آن به آسانی و فوریت ، قابل دیدن باشد. تعداد و موقعیت این علائم باید به گونه ای انتخاب شود که فاصله هیچ نقطه ای از دسترس خروج تا نزدیکترین علامت قابل مشاهده ، از 30 متر بیشتر نشود.
تمام خروجهای هر بنا، به استثناء درهای اصلی واقع در جداره های بیرونی، باید با علامتهای تایید شده مشخص شوند. علامت هر خروج باید در موقعیتی نصب شود که از تمام جهات دسترسی به آن خروجی به آسانی دیده شود.

الزامات ساختار تابلو خروج

علائم خروجی باید موقعیتی مناسب و رنگ و طرحی متضاد با تزئینات و نازک کاریهای داخلی و سایر علائم و نشانه ها داشته باشند. تا با آسانی دیده شوند. هیچ نوع تزئینات ، مبلمان ، تجهیزات و تاسیسات نباید مانع دیده شدن علائم خروج شود . همچنین استفاده از انواع نور پردازی، نمایش تصویر و یا شیئی که روشنایی آن بیشتر از روشنایی علائم خروج بوده یا در مسیر رویت علائم خروج توجه را به فرد جلب کند، مجاز نخواهد بود.
علائم خروج اضطراری باید ساده و قابل فهم برای همگان بوده و کلمه “خروج” را بطور ساده خوانا و آشکار نشان دهند.
هر راه عبور یا راه پله ای که خروج نبوده و به دسترس خروج نیز منجر نمی شود. اما به دلیل موقعیت خود ممکن است با یک خروج یا دسترس خروج اشتباه گرفته شود. باید با علامتی تایید شده که عبارت ” خروج نیست ” بر آن نوشته شده ، مشخص گردد.
علائم خروج باید بوسیله یک منبع نور قابل اطمینان ، از روشنایی مناسب برخوردار باشد. تابلو خروج می توانند از درون روشن یا از بیرون نورپردازی شوند . اما در همه حال و در هریک از دو حالت روشنایی عادی و اضطراری بنا ، باید به خوبی دیده شوند.

شدت روشنایی تابلو خروج اضطراری چه از بیرون و چه از داخل نور پردازی می شوند نباید کمتر از 54 لوکس باشد.

در تمام مواردی که در این مقررات ، پیوستگی روشنایی راههای خروج تصریح شده، علائم خروج باید بطور پیوسته روشن باشند. مگر در مواردی که همزمان با فعال شدن شبکه حریق ، روشنایی تابلو خروج بصورت چشمک زن در می آیند. همچنین در تمام مواردی که در این مقررات ، ضرورت استفاده از تسهیلات روشنایی اضطراری اعلام شده ، علائم خروج باید به شبکه روشنایی اضطراری متصل باشند.

روشنایی راههای خروج

روشنایی راههای خروجی باید به گونه ای طراحی و تنظیم شود که در مواقعی از شبانه روز که بنا مورد تصرف است. تامین روشنایی به طور مداوم و پیوسته بر قرار باشد. و متصرفان بتوانند راه را به درستی تشخیص داده و مسیر خروج را به راحتی طی کنند.
خروج نباید کمتر از 10 لوکس باشد . در تصرفهای تجمعی، در حین اجرای تئاتر یا نمایش فیلم و اسلاید، شدت روشنایی کف راههای دسترس خروج استثناً می تواند به حداقل 2 لوکس کاهش داده شود.
تعداد و موقعیت منابع روشنایی و طرح نور پردازی باید به گونه ای باشد. که با خارج شدن یک چراغ یا منبع روشنایی از مدار، هیچ قسمت از راه خروج در تاریکی فرو نرود.
برق مورد نیاز برای روشنایی مسیرهای خروج باید از منبع مداوم و مطمئن تامین شود. در مواردی که حفظ تداوم روشنایی مسیرهای خروج به تعویض منبع تامین برق بستگی یابد. این تعویض باید طوری پیش بینی شود که وقفه محسوس در روشنایی راههای خروج ایجاد نگردد. چنانچه از ژنراتور های اضطراری استفاده می شود ، شبکه باید بطور خودکار عمل نموده و وقفه ایجاد شده در روشنایی ، از 10 ثانیه بیشتر نشود.
ژنراتورها برق اضطراری باید بتواند به مدت حداقل 1.5 ساعت ، شدت روشنایی مقرر شده را تامین کنند. پس از گذشت این زمان ، شدت روشنایی می تواند به 6 لوکس افت کند.
سیستم روشنایی اضطراری باید از نوع عملکرد پیوسته یا از نوع عملکرد خودکار بدون واسطه و خود تکرار انتخاب شود.
در مواردیکه برای روشنایی اضطراری راههای خروج، از نیروی باطری کمک گرفته شود. نحوه طراحی سیستم، نوع باطریها و چگونگی شارژ شدن آنها باید به تایید مقام قانونی مسئول برسد.

سیستم های روشنایی اضطراری
17 نوامبر
روشنایی, مقالات روشنایی اضطراری (ایمنی)

چرا باید از چراغ های روشنایی اضطراری و علائم خروج استفاده کرد؟

ضرروت استفاده از چراغ های اضطراری

چرا باید از علائم و چراغ های اضطراری در ساختمان ها استفاده شود؟ شرایط و ضوابط استفاده از چراغهای روشنایی اضطراری (روشنایی ایمنی ) چه می باشد؟

مقدمه

در شرایط بحرانی می توان از اضطراب و سردرگمی به عنوان یکی از عوامل خطر آفرین نام برد که این عامل را می توان با قرار دادن یک استراتژی شرایط اضطراری کاهش داد. در این استراتژی روشنایی مسیر فرار به وسیله چراغ های روشنایی اضطراری ( روشنایی ایمنی ) تامین و درب های خروج به وسیله علائم خروج نشان داده می شوند، این مسئله بسیار حائز اهمیت است که در زمان بحران ، محل های خروجی به وضوح با تابلو مشخص و قابل مشاهده باشند.

این امر می تواند به افراد حاضر در ساختمان این اطمینان راه بدهد که می توانند به خارج از ساختمان بروند. همچنین ضرورت استفاده از علائم خروج با منبع روشنایی داخلی زمانی مشخص می گردد که در زمان بروز حریق و ایجاد دود سفید در ساختمان تنها منابع روشنایی با رنگ سبز دارای وضوح دید می باشند که این امر می تواند به نیروهای امدادی در خروج افراد و مسدومین از ساختمان کمک قابل توجه ای انجام دهد.

تعاریف :

مسیر فرار : مسیر تعیین شده برای فرار به یک محل امن در شرایط اضطراری .
روشنایی اضطراری ( روشنایی ایمنی ) : آن بخش از نور اضطراری که این اطمینان را حاصل می کند که در زمان اضطرار افراد حاضر در ساختمان بتوانند با خیال راحت محل را ترک کنند.
منطقه باز (Open Area) : مناطق تجمع مردم و یا مناطق با مساحت بیشتر از 60 متر مربع.
خروج اضطراری : راهی که در زمان اضطرار استفاده می شود .
خروج نهایی : نقطه انتهایی از یک مسیر فرار.

هدف :

روشنایی اضطراری ( روشنایی ایمنی ) در زمان قطع برق فعال می گردد. هدف از روشنایی اضطراری (روشنایی ایمنی ) این است که اطمینان حاصل شود تا در زمان قطع برق نور ایمنی ارائه شده به سرعت ، به طور خودکار و برای مدت زمان مناسب در یک منطقه مشخص شده فعال گردد تا افراد داخل محیط ساختمان با خیال راحت بتوانند محیط را ترک کنند.
هدف کلی از چراغ اضطراری این است که در زمان بروز حادثه و قطع برق امکان خروج ایمن از محیط و ساختمان با ایجاد شرایط مناسب بصری در جهت پیدا کردن مسیر راه فرار فراهم گردد

در مکانهایی که در آن کارهای پرخطر (مانند آزمایشگاهها ) انجام می پذیرد، باید نورپردازی اضطراری بالایی در نظر گرفته شود تا افراد در موقع قطع برق و بروز حادثه نور کافی جهت قرار دادن مواد و لوازم را در محفظه های مخصوص داشته باشند.
هدف از روشنایی اضطراری ( روشنایی ایمنی ) تامین روشنایی برای ادامه فعالیت افراد نمی باشد و صرفا جهت تامین حداقل روشنایی لازم برای خروج افراد از ساختمان در بروز حادثه می باشد.
در زمان طراحی سیستم روشنایی اضطراری می بایست به این نکته توجه کرد که نباید میزان روشنایی کمتر و یا بیشتر از حد استاندارد تعیین شده در مقررات لحاظ گردد.

علامت خروج و خروج اضطراری

کلیات :

همانگونه که در قبل اشاره گردید، چراغ های روشنایی اضطراری ( روشنایی ایمنی ) جهت روشنایی عادی و ادامه کار در زمان قطع برق طراحی نمی گردند، بلکه این سیستم در مسیرهای فرار اضطراری و روشنایی علائم خروج برای شناسایی راحت مسیر فرار توسط افراد حاضر در ساختمان و همچنین تامین حداقل روشنایی در محل های تجمع افراد که قطع برق در این مکان ها موجب وحشت شود و نیز در مناطق کار پرخطر نصب می گردند.
محل نصب چراغ های اضطراری :
1- در بالای هر درب خروج

2-نزدیک راه پله
3- نزدیک هر گونه تغییر مسیر و سطح
4- خروج اضطراری اجباری و علائم ایمنی
5- در هر تقاطع و راهرو
6- خروج نهایی در خارج از ساختمان
7- نزدیک به تجهیزات اطفاء حریق
8- نزدیک جعبه کمک های اولیه
9- اتاق جلسات و سمینار ( محل استقرار بیش از 4 نفر)
10- دفاتر بزرگ ( محل استقرار بیش از 4 نفر )
11- اتاق های بدون پنجره
12- سرویس های بهداشتی ، لابی ها و پستو های بیشتر از 8 متر مربع
13- اتاق دیزل ، کنترل و برق
14- آشپزخانه ها
15- آزمایشگاهها
16- داخل آسانسورها

شرکت سامان نوین تکفام به عنوان اراِئه دهنده راهکارهای روشنایی، قویترین شرکت در زمینه ارائه محصولات روشنایی اضطراری و ایمنی در ایران است. برای مشاهده محصولات این شرکت می توان به قسمت محصولات اضطراری مراجعه فرمایید.

تهیه کننده مقاله:

مهندس حسام سلطانی
دیزل ژنراتور و کاربرد آن
04 نوامبر
مقالات سیستم های الکتریکال

دیزل ژنراتور و سایزینگ آن

نحوه انتخاب و سایزینگ دیزل ژنراتور بر اساس نوع کارکرد و کاربرد دستگاه

دستگاه های دیزل ژنراتور بر اساس سه نوع توان مصرفی بسته به نوع کارکرد و کاربری مد نظر بهره بردار سایز و انتخاب می شوند. نحوه انتخاب توان مورد نیاز از یک دستگاه دیزل ژنراتور می توان تاثیر مستقیم در سایزینگ و قدرت دستگاه داشته باشد.

بر این اساس سه توان درخواستی برای دستگاه های دیزل ژنراتور تعریف می گردد:

  • توان استندبای (Standby Power)
  • توان پرایم (Prime Power)
  • توان کانتینیوس (Continuous Power)

در ادامه نحوه انتخاب و سایزینگ هر یک از توان های مورد نیاز برای یک دستگاه دیزل ژنراتور آورده شده است.

توان استندبای Standby Power :

اندازه ی توان استندبای جهت استفاده دیزل ژنراتور یا ژنراتور گازسوزی است که به صورت اضطراری در مدار قرار داشته باشد و هیچگونه اضافه بار (Over load) در طول کارکرد آن رخ ندهد. این توان بیشتر در جاهایی به کار میرود که برق قابل اطمینان دارند و فقط در هنگام قطعی برق به دستگاه احتیاج پیدا خواهند شد. به عبارت دقیق تر چنانچه قرار باشد از دیزل ژنراتور در یک سال کمتر از 200 ساعت با ماکسیموم ضریب توان 0.8 استفاده شود، به شما پیشنهاد میکنیم که در انتخاب دیزل ژنراتور مناسب توان استندبای را مد نظر قرار دهید و تنها به این نکته توجه داشته باشید که در یک سال بیش از ۲۵ ساعت با توان ماکسیموم استندبای آن کار نکنید تا آسیبی به دستگاه شما نرسد.

توجه: اگر بر اساس توان استندبای دیزل ژنراتور خود را انتخاب کردید هرگز دستگاه را در حالت اضافه بار (Over load) قرار ندهید چرا که ممکن است آسیب جدی به دستگاه وارد شود.

توان پرایم Prime Power :

“rtl” style=”text-align: justify;”>چنانچه قرار است دیزل ژنراتور شما در یکی از دو حالت زیر به کار گرفته شود میتوانید از این توان جهت سایزینگ دستگاه استفاده کنید:

  1. تایم نامحدود کارکرد دستگاه:

چنانچه قرار است دستگاه شما به میزان نامحدود در سال به کار گرفته شود و همچنین شما دارای یک بار متغییر هستید و توان ثابتی از دستگاه نمیکشید، میتوانید با توجه به این توان دیزل ژنراتور خود را انتخاب نمایید، با این شرط که میانگین توان استفاده شده در ۲۵۰ ساعت از هر دوره کارکرد دستگاه نباید بیشتر از ۷۰ درصد توان پرایم باشد و همچنین مجموع ساعاتی که با حداکثر توان پرایم از دیزل ژنراتور بهره میبرید نباید از 500 درصد توان پرایم دستگاه در یک سال تجاوز کند.

همچنین شما میتوانید تا ده درصد اضافه بار (Over Load) از دستگاه جریان بکشید. به شرطی که به ازای هر ۱۲ ساعت کارکرد تنها یک ساعت اضافه بار وجود داشته باشد و همچنین دستگاه شما در یک سال بیش از ۲۵ ساعت در حالت اضافه بار قرار نگیرید.

  1. تایم محدود کار دستگاه:

چنانچه دستگاه شما به میزان تایم محدودی کمتر از 750 ساعت در سال زیر بار ثابت قرار گیرد و مطمین باشید. که هیچگونه اضافه باری به دستگاه وارد نمیشود ما به شما پیشنهاد میکنیم بر اساس توان پرایم دستگاه خود را سایز نمایید.

توجه: در صورت استفاده از دستگاه در یک سال کمتر از ۲۵۰ ساعت کار را با توان استندبای و استفاده بیستر از ۷۵۰ ساعت کار را با توان کانتینیوس دستگاه میبایست تامین کرد. بنابراین بهترین بازه کارکرد برای انتخاب دستگاه بر اساس توان پرایم بین 250 ساعت تا 750 ساعت کارکرد در یک سال می باشد.

توان کانتینیوس Continuous Power :

dir=”rtl” style=”text-align: justify;”>چنانچه در یک سال بیش از ۷۵۰ ساعت از دستگاه دیزل ژنراتور استفاده خواهید کرد. قطعا باید این توان را جهت سایزینگ مد نظر قرار دهید و توجه داشته باشید. به هیچ وجه اضافه بار رخ ندهد چرا که آسیب جدی به دستگاه وارد خواهد شد.

تهیه کننده: مهندس محمد عابدین