نرم افزار طراحی روشنایی دیالوکس
12 فوریه
روشنایی, مقالات روشنایی عمومی

نرم افزار دیالوکس

نرم افزار تخصصی طراحی روشنایی DIAlux (دیالوکس)

نرم‌ افزار دیالوکس یکی از مطرح ترین نرم افزارها در زمینه محاسبات روشنایی و نورپردازی است. با وارد کردن اطلاعات معماری فضا همچون ابعاد اتاق، جنس، رنگ و بافت محیط و مشخص کردن کاربری فضا همچون فضاهای اداری، تجاری و … می‌توان محاسبه روشنایی را با توجه به فاکتورهای نوع چراغ، دامای رنگ چراغ، زاویه پخش نور و بر اساس چیدمان المان های معماری انجام داد. امروزه بسیاری از شرکت‌های تولیدکننده چراغ اطلاعات فنی چراغ‌های خود را بر اساس منحنی پخش نور هر چراغ به صورت فایل‌هایی که پلاگین نامیده می‌شود ارائه می‌دهند. همچنین در سال های گذشته برخی شرکت‌های ایرانی تولیدکننده چراغ، پلاگین‌ چراغ های خود را ارائه داده‌اند و به همین دلیل استفاده از این نرم‌افزار در ایران بسیار رواج پیدا کرده‌است.

ویژگی های دیالوکس

از ویژگی های اصلی این نرم افزار محاسبه میزان لوکس و شدت روشنایی محیط، میزان خیرگی چراغ ها و خروچی 3 بعدی فضای طراحی شده می‌باشد.
نسخه جدید این نرم‌افزار، دیالوکس اوو Dialux evo می‌باشد. این نسخه تفاوت‌هایی با نسخه قدیمی دیالوکس دارد که از آن جمله می‌توان به گرافیک بالا در دیالوک اوو Dialux evo و همچنین طراحی کل ساختمان به صورت یکجا اشاره کرد.
DIALux از نام‌آشناترین نرم‌افزارهای طراحی سیستم روشنایی و نورپردازی فضاهای داخلی و خارجی ساختمان محسوب می‌شود. اساس طراحی‌ها در این نرم‌افزار، بر پایه‌ی روش‌های پیشنهادی مؤسسه‌ی آلمانی استاندارد DIN است.
کمپانی آلمانی DIAL مالک این نرم افزار کاربردی است. دیالوکس تحت حمایت مجموعه‌ی بزرگی از کمپانی‌های تولیدکننده‌ی چراغ، لامپ و ابزارآلات روشنایی قرار دارد. ازاین‌رو شرکت DIAL، آن را به‌صورت رایگان و بدون محدودیت در اختیار کاربران قرار می‌دهد. علاوه بر نسخه‌ی اصلی نرم‌افزار، دسترسی به فایل راهنمای دیالوکس در قالب PDF هم به‌راحتی فراهم است. این راهنما با متن روان و تصاویر ملموس خود، نقش مؤثری در تسلط هرچه بیشتر کاربران در استفاده از این نرم افزار دارد.

شرکت‌های تولیدکننده‌ی لوازم روشنایی این امکان را دارند تا اطلاعات فنی محصولات خود را به‌صورت پلاگین در دیالوکس ارائه دهند. با توجه به این امکان، استفاده از این نرم‌افزار در ایران بسیار گسترش یافته است. شرکت‌های شناخته‌شده‌ای هم‌چون مازی‌نور و … پلاگین‌های محصولاتشان خود در این نرم‌افزار وجود دارند. بنابراین کاربر ایرانی دیالوکس این امکان را دارد تا از تجهیزات نورپردازی این شرکت‌ها، در مدل‌سازی‌های خود بهره ببرد.

دیالوکس چه کاربردهایی دارد؟

نرم‌افزار دیالوکس قادر به نورپردازی اغلب فضاها همچون فضای داخلی ساختمان، نمای خارجی، معابر، فضای سبز و … است. این نرم‌افزار قدرتمند شامل المان‌هایی هم‌چون دیوارهای آجری، شیشه‌ای، در و پنجره، لوازم منزل و … در پیش فرض های خود دارد. با استفاده از این پیش فرض ها کاربر قادر به شبیه سازی مدل‌ 3 بعدی فضا به صورت واقعی تر خواهد بود.

از توانایی‌های دیالوکس می‌توان به امکان Import و Export فایل‌های اتوکد با پسوند DWG و فایل‌های ۳DMAX اشاره کرد. در این نرم‌افزار شبیه‌سازی دو و سه ‌بعدی پروژه و اجزای آن پیش از اجرا امکان‌پذیر است.

همچنین کاربر دیالوکس قادر است با وارد کردن پارامترهایی هم‌چون ارتفاع نصب، زاویه پخش نور، دمای رنگ و نوع منابع نوری، روشنایی مورد نیاز محیط را محاسبه کند و پس از محاسبات، این نرم‌افزار تعداد، قدرت و بهترین محل قرار دادن چراغ ها را مشخص می کند.
در محاسبات نرم افزار دیالوکس شدت روشنایی، یکنواختی توزیع نور و میزان خیرگی تا آن‌جاکه موجب آزار و خستگی چشم نشود بر اساس نوع کابری فضا تعیین می‌گردد.

طراحی روشنایی با نرم افزار دیالوکس

مدل‌سازی نورپردازی کل ساختمان در فضای نرم‌افزار

مقایسه‌ی DIALux و DIALux Evo

کمپانی DIAL نرم‌افزار DIALux Evo را از سال ۲۰۱۲ به‌منظور کاهش زمان رندرینگ و افزایش سرعت DIALux منتشر کرد. با وجود حجم بیشتر این نسخه، گرافیک و سرعت بالاترش نسبت به نرم افزار دیالوکس معمولی، از مزایای آن به‌شمار می‌آید.
از نرم افزار دیالوکس‌اوو بیشتر در طراحی مکان‌هایی که نیازمند مدل سازی با جزییات بیشتر هستند استفاده می‌شود. در این نسخه امکان وارد کردن جزییات معماری فضا هم‌چون میزوصندلی، رنگ‌های مختلف، سرامیک و کاشی، کاغذدیواری و … وجود دارد. اعمال این جزییات به طبیعی‌تر شدن مدل‌سازی‌ها کمک شایانی می‌کند.

طراحی یک‌جای کل ساختمان، نورپردازی و روشنایی فضاهای داخلی و خارجی آن هم از دیگر قابلیت‌های این نسخه است. نرم‌افزار دیالوکس نسبت به دیالوکس‌اوو از CPU، RAM و گرافیک سیستم کمتر استفاده می‌کند اما سرعت و دقت کمتری دارد.

طراحی روشنایی ساختمان با دیالوکس

چه سیستمی برای نصب DIALux Evo مورد نیاز است؟

این نرم‌افزار بر سیستم‌عامل‌های ۳۲ و ۶۴ بیتی و بر ویندوزهای ۷، ۸ و ۱۰ قابل‌نصب است.
برای نصب دیالوکس‌اوو به سیستمی با CPU با قابلیت پشتیبانی SSE2، چهار گیگابایت RAM و کارت گرافیک ۱ گیگابایتی نیاز است. در حال حاضر DIALux Evo 8.1 آخرین نسخه‌ی عرضه شده‌ی کمپانی DIAL است که نسخه‌های Desktop، Android و IOS آن در دسترس هستند.

شرکت سانوتک طراح سیستم های روشنایی شامل روشنایی نما، روشنایی فضای آزاد، روشنایی آفیس و دفتر کار، روشنایی خانه و سیستم های روشنایی اضطراری با استفاده از این نرم افزار و سایر نرم افزارهای مرتبط و توسط مهندسین طراح مجرب در این زمینه می باشد.

طراحی روشنایی موزه
05 فوریه
روشنایی, مقالات روشنایی عمومی

نورپردازی موزه و گالری

نورپردازی

قبل ازاینکه بخواهیم راجع به نورپردازی موزه و گالری صحبت کنیم، باید بدانیم که به راستی نورچیست؟ آیا نور فقط همان چیزی است که ما می بینیم و یا اینکه در پس پرتوهای زیبای آن، راز بزرگی نهفته است؟
در اواسط قرن نوزدهم، دانشمندی به نام «جیمز کلارک مکسول» توانست با استفاده از معادلات ریاضی، تصویری یکپارچه از پدیده‌ی الکترومغناطیس بسازد. طبق نظریه مکسول نور ماهیتی الکترومغناطیسی دارد. آن چه مکسول راجع به نور اظهار داشت، آن‌قدر بزرگ بود که آلبرت انشتین درباره‌ی او می‌گوید: « مکسول برای همیشه جهان را تغییر داد».
طبق این نظریه نوری که چشم انسان قادر به دیدن آن است طیف خاصی از امواج الکترومغناطیسی با طول موج بین 380nm تا 780nm است.

موارد زیر شامل گستره کامل امواج الکترومغناطيسي میشوند:

1- موج راديويي
2- امواج مادون قرمز
3- نور مرئي از طیف رنگی قرمز تا بنفش
4-امواج فرابنفش
5- اشعه ايکس
6- اشعه گاما

اما نیوتون پس از تعدادی آزمایش که با نور و آینه انجام داد، فهمید که پرتوهای نور از قوانین هندسی نیز به دقت پیروی می‌کنند. به عنوان مثال وقتی پرتوی نوری را به یک آینه می‌تابانید، دقیقا به جهت عکس بازتاب می‌شود. او اعتقاد داشت که امواج در چنین مسیر‌هایی، مستقیم و قابل پیش‌بینی حرکت نمی‌کنند، پس نور باید بوسیله‌ی ذرات بسیار ریز و بی‌وزن حمل شود. پس نتیجه گرفت که نور، ماهیت ذره‌ای دارد! همچنین انیشتین نیز همانند نیوتون معتقد بود که نور ماهیت ذره‌ای دارد و این ذره ها را فوتون نام نهاد.
به هرحال، فیزیک‌دانان تصمیم گرفتند به دعوای اینکه نور ذره‌ است و یا موج خاتمه دهند، چون نور به خوبی هر دو رفتار را از خود نشان می‌داد. آن‌ها رفتار نور را یک پارادوکس بزرگ می‌دانستند. پس نتیجه گرفتند که نور هم موج است و هم ذره! چشم انسان نیز در حقیقت حسگری است که از بخش مرئی پرتوی الکترومغناطیس استفاده می‌کند تا انسان بتواند جهان پیرامونش را بهتر درک کند.
با توجه به این توضیحات پی میبریم که چرا درکنار اثرات زیبایی‌شناختی نور، باید به بهداشت و ایمنی نور هم توجه نمود.

چراغ روشنایی موزه-اسپات لایت های روشنایی گالری

نورپردازی موزه و گالری

مقوله‌ی نورپردازی عمومی در اکثر جوامع علی الخصوص کشور ایران، با دید غیر تخصصی و سطحی نگریسته شده است. افراد عموما تنها دغدغه روشن بودن محیط را دارند، درحالی که توجه به این نکته ضروری است که مبحث نورپردازی از جنبه های بسیار متنوعی نظیر محیط‌های بهداشتی، هنری، فرهنگی و فنی متناسب با محیط نورپردازی، قابل بررسی است.
در مبحث محیط‌های گالری و موزه، نورپردازی یکی از اصلی ترین المان های تاثیرگذار در محیط است. همچنین درصورت عدم رعایت اصول نورپردازی در گالری و موزه، آسیب های ناشی از نورپردازی نامناسب در این محیط ها به مراتب نسبت به محیط های عمومی و جنرال بیشتر می باشد. در ادامه به بررسی مسائل پیرامون مطالب ذکرشده خواهیم پرداخت.

اصول طراحی نور در موزه و گالری

همانطور که پیش تر اشاره شد، زمانی که صحبت از نور پردازی می شود، اولین نکته ای که به ذهن افراد می رسد، تاریک نماندن قسمتی از محیط است. البته می توان گفت در اکثر محیط ها تا حدودی این امر درست و طبیعی است. اما باید توجه داشت که ابتدا باید اهداف نورپردازی مطابق با کاربری محیط مشخص شود و سپس در ارتباط با مسائل و نکات فنی آن بحث نمود. به طور مثال همانگونه که ذکر شد وجود سایه در نورپردازی محیط های عمومی یک پدیده اغلب منفی است اما در نورپردازی دکوراتیو و علی الخصوص در موزه ها و گالری های هنری استفاده بهینه از سایه اگر نگوییم اصلی ترین پارامتر، می توان گفت یکی از ویژگی ها و پارامتر های اصلی می باشد.

تاثیر نور بر سلامت آثار هنری

در مورد نورپردازی در گالری و موزه ها مهم ترین فاکتور، حفظ و صیانت از مجسمه ها، تابلو ها و اجسام موجود در نمایشگاه است. نور به دلیل داشتن ماهیت موجی و داشتن انرژی در برخورد با اجسام از خود انرژی ساتع می کند و این انرژی در دراز مدت می تواند باعث تغییرات در رنگ و باعث واکنش های شیمیایی در اجسام شود. شاید در نگاه اول به این فکر فرو رویم که تنها اشعه UV است که اثرات مخرب بر اجسام و افراد را دارد، اما وقتی که متوجه شویم نور مرئی نیز می تواند برای اجسام مشکل ساز باشد، مساله جدی تر خواهد شد.

به عنوان مثال، شدت نوری و مدت زمان در معرض تماس، از عواملی هستند که باعث محو شدگی و تغییر رنگ مواد رنگ شده می شوند. اشعه ماورای بنفش منجر به تضعیف، بی رنگ شدن، زرد شدن کاغذ و مواد آلی شده و همچنین خوانایی را کاهش می دهد. آسیب های نورپردازی نا مناسب بر روی اشیا از دونوع فیزیکی و شیمیایی می باشد. البته باید این نکته را مورد توجه قراردهیم که وقتی صحبت از آسیب های نورپردازی می کنیم، همواره فاکتور زمان نورپردازی نقش مهمی در جملات دارند، زیرا آسیب های نورپردازی از جنس آنی نیستند و همواره در طولانی مدت اثرات خود را برجای می گذارند.

چراغ اسپات لایت روشنایی موزه و روشنایی گالری

منابع نوری

به طور کلی دونوع منبع نور طبیعی و غیر طبیعی وجود دارد، استفاده از نور طبیعی خورشید برای محیط های عمومی بسیار ایده‌‌آل است. این درحالی است که برای نورپردازی گالری ها و موزه ها اثرات بسیار مخرب وجبران ناپذیری را به دنبال دارد. زیرا که نور طبیعی خورشید دارای شدت نور بسیار بالایی است.  میزان اشعه UV خورشید بسیار بالاتر نسبت به سایر منابع مصنوعی است. این اتفاق باعث ایجاد محو شدگی سریع و گسترده و تخریب های شیمیایی در سطح بالا می شود.
انواع مختلف نور مصنوعی برای نورپردازی داخلی انواع محیط ها ازجمله گالری ها و موزه ها به شرح ذیل می باشد:

  • لامپ های رشته ای
  • لامپ های هالوژن کوارتز- تنگستن
  • لامپ های فلورسنت پر شده از بخار جیوه
  • لامپ های متال هالاید
  • لامپ های LED

در میان منابع مصنوعی بالا همانطور که احتمالا می دانید، LED ها امروزه طرفداران زیادی به نسبت دیگر منابع دارند. زیرا که این منابع نوری در مقایسه با منابع قدیمی که مضراتی همچون: عمر مفیدکم، اشعه UV بالا، مخاطرات پوستی، مصرف انرژی بالا و… را دارا نیستند و با اختلاف بسیار زیادی در پارامترهای کارایی از هم گروهیان خود پیشی گرفته اند.
LED ها، نیمه هادی‏هایی هستند که می‏توانند طیف های خاصی از نور را منتشر کنند که این به جنس نیمه هادی استفاده شده بستگی دارد. LED ها اشعه ماورای بنفش یا مادون قرمز را منتشر نکرده و همچنین ایجاد گرما نمی کنند. آنها می توانند در مقایسه با دیگر منابع نوری با حداقل انرژی، نور تولید کنند و عمر طولانی داشته باشند.

از آنجائیکه اشعه ماورای بنفش از مخرب ترین اشعه ها است. در قدم اول نکته حائز اهمیت، حذف این پرتو است. چه با استفاده از منبع نور مناسب و چه با استفاده از فیلتر های مناسب می باشد. این فیلتر‌ها طول موج اشعه ماورای بنفش را تغییر داده و همچنین قادرند مقادیر زیادی از آن را مسدود کنند. این فیلترها هم به صورت شفاف و یا رنگی موجود بوده و در بسیاری از موارد در برابر حرارت نور خورشید، مانند عایق عمل می‏کنند.
لایه‌ی اوزون نقش فیلترینگ این اشعه را برای نورخورشید ایفا می‌کند. برخی از منابع نوری فلورسنت اشعه UV کمتری نسبت به سایر منابع تولید می‏کنند. برخی شرکت های تولید کننده، این میزان را بر روی محصول خود با واحد میکروویو برلومن درج می کنند. در هر صورت بهتر است که در این منابع نیز از فیلتر استفاده شود. اما پس از حذف اشعه UV مساله تمام نشده و کاهش اثرات منفی نور مرئی نیز نیازمند اتخاذ استراتژی های متفاوتی است.

نورپردازی سالن نمایش اشیاء

در مبحث نورپردازی سالن های نمایشگاه و موزه های هنری، نکته حائز اهمیت در انتخاب نوع و چگونگی نصب تجهیزات نورپردازی، اطلاع از درجه اهمیت و حساسیت اجسامی که قصد نورپردازی آنها را داریم می باشد. زیرا مطابق با آن طراح نورپرداز با آزادی عمل‌ بیشتر می‌تواند اقدام به طراحی نماید. به همین دلیل برای نورپردازی این گونه محیط ها نمی توان به یک قاعده واحد در همه‌ی محیط ها رسید، زیرا هر گاه صحبت از هنر است، مقوله‌ی خلاقیت باعث انعطاف پذیر شدن موضوع می گردد. در هرصورت برخی قواعد کلی نورپردازی سالن های نمایشگاهی و موزه های هنری به شرح زیر می باشد:

  • استفاده از درجه روشنایی کم (در حدود 100 لوکس) و استفاده از سایه روشن و کنتراست نور (در مورد اجناس حساس، مانند نقاشی با آبرنگ و عکس های رنگی)
  •  اجناس بدون رنگ و سیاه سفید، نسخه های خطی با جوهر نوشته شده، امکان تماس با شدت نور تا 250 لوکس را دارا می‌باشند.
    استفاده از منابع نور با قابلیت کم و زیاد شدن نور(Dimmable)
  • حساسیت در مورد اجسامی که از جنس چوب، کاغذ، چرم، بافت و به طورکلی ارگانیک اند و یا بسیار شکننده می باشند، بالا می باشد و بهتر است در معرض دائم نمایش قرار نگیرند.
  • ایجاد برنامه زمان بندی نمایش و کاهش مدت زمان در معرض نور قرار گرفتن اجسام حساس
  • توجه به فاکتور مهم زمان در بررسی آسیب ها: زیرا تخریب نور به صورت آنی نیست، ازجنس جمع شونده و برگشت ناپذیراست!
  • حتی الامکان، سیستم نورپردازی جنرال محیط از سیستم نورپردازی اجسام جدا باشد، به طور مثال در هنگام نظافت سالن که جزء زمان نمایشگاه محسوب نمی شود، ترتیبی اتخاذ شود تا نور به اجسام حساس نتابد.
  • حفظ زیبایی فضای نمایشگاه با توجه به ملاحضات نورپردازی
  • نورپردازی غیر مستقیم و ملایم همراه با فیلترهای مناسب بر روی اجسام حساس و استفاده از اصل تطابق چشم ( هرچه محیط اطراف نور کمتری داشته باشد، چشم انسان برای دیدن جسمی خاص، به نورکمتری نیاز دارد)
  • آگاهی رساندن علت نورپردازی ملایم به بازدیدکنندگان
  • نصب علامت های ورودی، خروجی و راهنمای مناسب به بازدیدکنندگان
  • قرار دادن اجناس حساس به نور در جعبه های مخصوص
  • خاموش کردن چراغ ها زمانی که فعالیتی انجام نمی شو و. یا بکارگیری سنسورهای حساس به حرکت
    پوشاندن پنجره ها با پرده
    و بسیاری ملاحظات دیگر که بنا بر اقتضای شرایط محیطی قابل اعمال است…

دپارتمان روشنایی شرکت سامان نوین تکفام علاوه بر فعالیت در حوزه نورپردازی فضاهای هنری در حوزه‌های روشنایی عمومی و اضطراری و همچنین نورپردازی داینامیک و دکوراتیو به صورت تخصصی مشغول به فعالیت می باشد که در این راستا در جهت بهبود دانش فنی خود از تجربیات و اطلاعات شرکت های بزرگ و معتبر در سطح دنیا بهره می برد. با عنايت به اين امر، شرکت سامان نوین تکفام امکان مهندسي ، تامين و اجراي سيستم‌هاي روشنايي را در هر سطحي از پروژه‌ها دارا مي باشد.

سیستم اعلام و اطفا حریق
28 ژانویه
مقالات سیستم های الکتریکال

سیستم اعلام حریق و اطفاء حریق

اصولاً هدف از بكار بردن سیستم اعلام حریق ، اطلاع از شروع آتش‌سوزي و در نتيجه جلوگيري از توسعه و پيشرفت آن مي‌باشد. بنابراين سيستم اعلام حریق جزء مهمي از سيستم حفاظت در برابر آتش محسوب شده و بايستي مورد بررسي و مطالعه قرار گيرد. سيستم اعلام حريق عبارتست از مجموعه‌اي از دتكتورها، شستي‌ها، آژیرها و مركز اعلام حريق كه توسط سيم‌كشي مناسب به يكديگر متصل گرديده و وقوع آتش را در مرحله اول به ساكنين ساختمان و در مراحل بعدي به مسئولين مربوطه اطلاع مي‌دهد.

طبق مقررات ملي ساختماني ايران مبحث 13 در ساختمان‌هاي مسكوني بيش از 4 طبقه، ساختمان‌هاي اداري، تجاري و مراكز اجتماع مانند سالن‌ها، سينماها، مساجد و … پيش‌بيني سيستم اعلام حريق الزامي است.

معرفی سیستم اعلام حریق

کاربرد سیستم اعلام حریق و هدف از اجرای آن، دو مورد زیر می‌باشد:

حفظ جان انسان‌ها (Life  Protection)

برای حفظ جان انسان‌ها، لازم است آلارم صوتی با شدت صوت (دسی بل – DB) کافی در فضا پخش گردیده، به  طوری که  کلیه افرادی که در معرض  خطر آتش هستند، با اطمینان کامل از وقوع  آتش مطلع شده و ضمناً زمان کافی برای تخلیه  ساختمان و خروج از منطقه خطر را داشته باشند. برای حصول این مقصود، علاوه بر کافی بودن شدت صوتی، بایستی راه‌های خروج اضطراری (پله‌های فرار) قابل مشاهده بوده و بدون مانع، رسیدن افراد به پله‌های مذکور میسر باشد. در صورتی که پله‌های فرار به طور مستقیم قابل مشاهده نباشد، بایستی علائم الکتریکی (با منبع تغذیه بدون وقفه) در فواصل معین  نصب گردند تا به کمک آنها، افراد بتوانند خود را سریعاً  و از کوتاه‌ترین مسیر مطمئن به راه‌های خروج اضطراری برسانند.

حفظ ساختمان و اشیاء موجود در آن

در این سیستم، نقش اصلی به عهده دتکتورهای اتوماتیک (شامل حرارتی، دودی و … ) می‌باشد و متناسب با اهمیت بخش‌های مختلف، تعداد و نوع دتکتورها متفاوت خواهد بود (در ادامه گزارش،  راجع به این دتکتورها، بحث خواهد شد).

انواع مدارهای اعلام حریق

مدارهای اعلام را در یک دسته‌بندی کلی می‌توان به دو گروه دستی محلی (Local-Manual)  و اتوماتیک مرکزی (Automatic-Central)  تقسیم نمود.

مدار دستی همگانی یا محلی

با توجه به پیشرفت‌های حاصله در فن‌آوری سیستم­های اعلام حریق، در حال حاضر، از مدارهای دستی برای کشف و اعلام آتش، استفاده نمی‌شود.

سیستم اتوماتیک مرکزی

این سیستم، علاوه بر شستی و زنگ، دارای دتکتورهای اتوماتیک مختلف و همچنین یک سیستم کنترل مرکزی می‌باشد که علاوه بر اعلام  دستی، امکان اعلام اتوماتیک آتش (در اثر احساس حرارت، دود و …) همچنین اعلام طبقه، قسمت و یا حتی اتاقی که آتش‌سوزی از آن محل شروع شده است، وجود دارد.  (Addressable)در واقع یک سیستم هوشمند (Inteligent) به کمک میکروپروسسور، کلیه فضاهای مورد نظر را به صورت دائمی کنترل و حفاظت می‌نماید. این سیستم نقش مهمی در جلوگیری از وقوع و توسعه آتش دارد.

منطقه‌بندي ساختمان

در مورد ساختمان‌های بزرگ، جهت سهولت پیدا کردن محل وقوع آتش و جلوگیری از سرایت آتش به سایر قسمت‌ها، بایستی ساختمان را “منطقه‌بندی” (ZONING)  نمود.

در مورد منطقه‌بندی ساختمان بایستی عوامل زیر مورد توجه قرار گیرد.
سهولت شناسايی منطقه
قابلیت دسترسی (Accessibility)
ابعاد فضا
دیوارها
امکان تمرکز نیروها در منطقه مورد نظر
مقررات زیر بایستی در مورد منطقه‌بندی ساختمان، رعایت گردد.
منطقه مورد نظر نبایستی از دیوارها و سایر عوامل جداکننده، فراتر رود.
مساحت منطقه نبایستی از 2000 مترمربع بیشتر شود.
هر منطقه بایستی فقط یک طبقه را در برگیرد، مگر در حالات زیر :
در مواقعی که مساحت بنا کمتر از 300 مترمربع باشد.
راه‌پله‌ها، نورگیرها، شفت‌های آسانسور و سایر ارتباطات عمودی.
فاصله هر فرد تا نزدیکترین شسی اعلام یا پله فرار، بیشتر از 30 متر نباشد.

همان‌طور که در بحث سیستم آدرس‌ پذیر (Addressable)  خواهیم دید، این منطقه‌بندی از نظر الکتریکی، فقط برای سیستم‌های متعارف (Conventional) صادق می‌باشد ولی از نظر معماری، در مورد هر دو سیستم آدرس پذیری و متعارف بایستی در نظر گرفته شود. البته مورد “د” (فاصله تا نزدیک‌ترین  شستی اعلام) بایستی در هر دو سیستم ملحوظ گردد.

تجهیزات اصلی سیستم اعلام حریق
شستی اعلام

شستی اعلام با پاسخ زمانی کمتر از 1 ثانیه، در راهروها و درهای خروجی، قسمت‌های ورودی و محل جتماعات نصب شده که با شکسته شدن شینه مخصوص، پیامی به مرکز کنترل اعلام حریق ارسال و از آن پس، عملیات برنامه‌ریزی شده، به اجرا درخواهد آمد.

محل نصب شستی (Call  Point) بایستی دارای چه مشخصاتی باشد؟
حداکثر فاصله برای رسیدن به شستی، از 30 متر بیشتر نباشد.
شستی در ارتفاع 40/1 متری از زمین و در نقطه‌ای کاملاً روشن و قابل دسترس و حتی‌الامکان در محل تقاطع نصب شود.
شستی بایستی به صورت روکار یا نیمه توکار نصب گردد، به طوری که از فاصله دور قابل مشاهده باشد .

آژیر اعلام حریق

آژیر اعلام حریق طبق استاندارد  BS  5839  بایستی مشخصات زیر را دارا باشد:

ردیف فرکانس : 500 تا 10000  هرتز
حداقل سطح صوت : 65 دسی‌بل یا 5 دسی‌بل بیشتر ازحداکثر همهمه (Noise)  موجود در فضا (هرکدام بیشتر باشد).
در اتاق‌های خواب : حداقل 75  دسی‌بل در محل تختخواب.
صدای زنگ به فضاهای زیر نفوذ نمی‌نماید:
بیش از 3 پارتیشن
دیوارهايی که بازشو ندارند (Opening)
فضاهای بزرگ (زنگ‌های نصب شده در راهرو مجاور، برای فضاهای بزرگ کافی نمی باشد).
درفضاهايی که معمولاً همهمه زیاد است و یا صدای بلند زنگ موجب ناراحتی شدید افراد خواهد شد، لازم است لامپ مخصوص  (BEACON)  در کنار زنگ نصب گردد.

انواع آلارم دهنده‌ها

بیزر (Buzzer) : با صدای ضعیف.
زنگ (Bell) : با صدای متوسط.
Electronic Sounder : باتنوع زیاد در سطح صوت، فرکانس و تن صدا (Tone).
سیرن (SIREN) : با صدای بسیار زیاد و مناسب برای فواصل دور.
ملاک های انتخاب آلارم‌دهنده‌ مناسب
همهمه موجود در فضا (که بایستی ضعیف‌تر از آلارم باشد).
آلارم‌دهنده‌هايی که برای کاربری‌هايی غیر از اعلام حریق پیش‌بینی شده است (بررسی امکان تداخل آلارم‌ها).
آلارم برای اطلاع چند منطقه در نظر گرفته شده است.
در مورد زنگ‌های معمولی، شدت صوت بستگی به قطر زنگ دارد. قطرهای مرسوم 6 و 8 اینچ می‌باشد که برای فضاهای شلوغ و مساحت زیاد از زنگ بزرگ (قطر 8 اینچ) استفاده خواهد شد.
آژیر اعلام خطر که از نوع الکترومکانیکی با بدنه یکپارچه به رنگ قرمز و با برد صدای حداقل 1 کیلومتر انتخاب و در محوطه مجتمع نصب می‌گردد.

دتکتورهای اعلام حریق

انواع دتکتور که وقوع آتش را احساس و آن را  به مرکز اعلام می نماید به شرح زیر است:

دتکتورهای حرارت (Heat  Detector)

دتکتورهای حرارتی که خود به دو نوع حساس در مقابل مطلق افزایش درجه حرارت (Fixed  Temp) و حساس در مقابل سرعت افزایش درجه حرارت (Rate  Of  Rise) تقسیم می‌گردد.

از دتکتور حرارتی نوع دوم برای فضاهای تأسیساتی و بعضی از انبارها استفاده خواهیم نمود.

دتکتورهای دودی

این نوع دتکتورها برای نظارت دائمی  طراحی شده و وقوع آتش‌سوزی‌هایی را که دارای عکس‌العمل‌های حرارتی کند بوده ولی همراه با دود است، خبر می‌دهد.

سیستم کنترل دود را می‌توان با دتکتورهای حرارتی هم ترکیب نمود تا سیستم کاملاً مطمئنی حاصل گردد. (Optical/Heat Detector)  در مورد دتکتور نوع یونیزاسیون مقدار بسیار کم ماده رادیواکتیو فضای داخل محفظه را یونیزه می‌نماید.

با توجه به احتمال خطرات ناشی از تشعشع مواد رادیواکتیو، کاربرد دتکتور نوع یونیزاسیون توصیه نمی‌گردد.

بنابراین از دتکتور نوع نوری برای حفاظت اکثر فضاهای ساختمان استفاده خواهد شد.

دتکتور گاز (Gas  Detector)

این دتکتورها نشت گاز را احساس و به مرکز اعلام و بوسیله مدارهای مربوط باعث بکار انداختن وسایل مختلف از قبیل آژیر، سیستم آتش نشانی و همچنین قطع هودها و هواکش‌ها و هوارسان‌های  مورد نظر می‌شود.

انتخاب نوع دتکتور برای فضاهای مختلف

در بحث قبلی، نوع عملکرد هر کدام از دتکتورها مشخص گردید. بدیهی است بعضی از آنها عملکرد خاصی داشته و فقط در فضای معینی قابل استفاده  می‌باشند (مثلاً دتکتور گاز). در مورد دو نوع دتکتور اصلی یعنی حرارتی و دودی، کاربری آنها کاملاً متفاوت و متنوع بوده و بایستی  با شناختی که از فضاهای مختلف ساختمان داریم، نوع دتکتور مناسب را تعیین نمايیم.

دتکتور مناسب برای فضاهای مختلف به شرح جدول ذیل است :

نوع مکان نوع دتکتور مناسب
واحدهای مسکونی دتکتور دودی ، گاز شهری و حرارتی برای آشپزخانه
راهروها دتکتور دودی
اتاق آسانسور دتکتور دودی
انتظار و اطلاعات دتکتور دودی
انبارها دتکتور دودی
اتاق‌های برق دتکتور دودی
موتورخانه تاسیسات دتکتور حرارتی+ دودی+گاز شهری
اتاق های هوارسان دتکتور دودی
پارکینگ دتکتور حرارتی ( افزایشی )
اتاق دیزل ژنراتور دتکتور حرارتی ( افزایشی )
اتاق اداری، اتاق کنفرانس، سالن اجتماعات دتکتور دودی
لابی، اتاق انتظار دتکتور دودی
اتاق خواب، اتاق غذاخوری، پذیرایی دتکتور دودی
فروشگاه، انبار، بارانداز دتکتور دودی
مدرسه، کتابخانه دتکتور دودی
درمانگاه، اتاق بستری، اتاق عمل دتکتور دودی
آزمایشگاه، رادیولوژی دتکتور دودی
سالن ورزشی دتکتور دودی
مرکز کامپیوتر، مرکز تلفن دتکتور دودی
کارگاه و کارخانه دتکتور دودی
پلکان دتکتور دودی
چاه آسانسور و داکت دتکتور دودی

سطح پوشش دتکتورهای مختلف
دتکتورهای حرارتی

سطح پوشش دتکتورها تابع شکل فضا و به خصوص ارتفاع نصب آنها می‌باشد سازندگان مختلف هم ارقام متفاوتی را اعلام می‌نمایند. این رقم از حداقل 40 مترمربع تا حداکثر 60 مترمربع در نوسان می‌باشد. به عنوان یک رقم متوسط، سطح تحت پوشش 50 مترمربع را مبنا قرار خواهیم داد.

دتکتورهای دودی

طراحی دتکتورهای دودی با دو شیوه متفاوت صورت می‌گیرد:

نصب دتکتور در بالاترین ارتفاع و درست روی دستگاه مورد نظر که بایستی تحت حفاظت قرار گیرد.
نصب دتکتورها با فاصله کاملاً یکنواخت، به طوری که کل فضا را به صورت یکنواخت تحت پوشش قرا ر دهد.

در این مورد هم سازندگان مختلف، سطح قابل پوشش را متفاوت اعلام می‌نمایند.

طبق استاندارد  BS  5839  PART-1  حداکثر سطح قابل پوشش توسط دتکتور دودی در ارتفاع معمولی 80 مترمربع می‌باشد.

از آنجا که دود سریعاً به بالاترین نقطه فضا رسیده و از منافذ موجود خارج می‌گردد، بایستی دتکتور دودی هم در بالاترین ارتفاع نصب شود.

مشخصات عمومی سیستم اعلام حریق

مراکز سیستم اعلام حریق باید از نوع تحت مراقبت دائم باشد، به گونه‌ای که عملکرد یکی از دتکتورها (کشف حریق) سبب بر هم خوردن تعادل مدار و در نتیجه اعلام حریق در آن مدار شود. قطع شدن یا بروز اتصالی در هر مدار باید به نحوی مطلوب ثبت و اعلام شود. بروز خرابی، از هر نوع، در یک مدار (زون) نباید سبب از کار افتادن سایر مدارها یا کل سیستم شود هر مرکز باید به وسائل تأمین نیروی ایمنی مخصوص به خود (باطری) با کلیه لوازم و متعلقات مربوط، مانند دستگاه شارژ کننده و غیره، مجهز باشد تا سیستم در همه احوال آماده به کار باشد.
مرکز سیستم اعلام حریق باید در محلی که خارج از دسترس عموم است نصب شود و به طور شبانه‌روزی تحت مراقبت افراد کارآزموده باشد.
کلیه مدارهای سیستم اعلام حریق باید مستقل از سایر سیستم‌ها (غیر از سیستم حفاظتی) کشیده شود و فقط در مواردی که بین مرکز اعلام حریق و ایستگاه آتش‌نشانی ارتباط وجود دارد، می‌توان از مدارهای سیستم  تلفن برای این منظور استفاده کرد. کلیه  مقررات شرکت تلفن در این مورد باید رعایت شود.
زنگ‌های اعلام حریق باید در محل‌هايی نصب شوند که هنگام بروز حریق، صدای آنها از دورترین نقطه ساختمان قابل شنیدن باشد.

انواع سیستم اعلام حریق

سیستم اعلام حریق به دو دسته زیر تقسیم  می‌گردند:

سیستم‌های اعلام حریق معمولی (Conventional)

در این سیستم، ساختمان به چند منطقه آتش تقسیم می‌شود. هر منطقه (ZONE)  که مشتمل بر دتکتورها، شستی‌ها و زنگ‌ها می‌باشد، دارای مدار اعلام حریق مستقل است. به محض شروع  آتش در یک منطقه از ساختمان، به صورت دستی یا اتوماتیک ابتدا زنگ‌های همان منطقه به صدا در می‌آید و در صورتی که سیگنال توسط اپراتور یا نگهبان قطع نشود، زنگ سایر منطقه‌ها هم به صدا درخواهد آمد. همزمان با این عمل، به مرکز آتش‌نشانی منطقه هم تلفن زده می‌شود. معمولاً در این سیستم، هر یک از دتکتورها به صورت یک کنتاکت باز بوده که در صورت وقوع حریق کنتاکت مربوطه بسته شده و در اثر افت ولتاژ منتجه سیستم مرکزی وقوع حریق را زون مربوطه اعلام می‌کند.

همانطور که ملاحظه می‌شود، در سیستم معمولی (Conventional)، مرکز اعلام حریق، منطقه‌ای را که آتش‌سوزی در آن شروع شده است، معین می‌نماید. بدیهی است، یافتن محل دقیق یا اتاق معینی از آن منطقه که آتش شروع گردیده مشکل و وقت‌گیر می‌باشد. این سیستم برای ساختمان‌های مرتفع، مناسب نیست. (البته با استفاده از لامپ نشان‌دهنده راه دور می‌توان، تا حدودی این نقص را برطرف نمود.)

سیستم اعلام حریق آدرس‌پذیر (Addressable)

در این سیستم تمام عناصر بکار گرفته شده از قبیل دتکتورها، شستی‌ها، آژیرها و تکرارکننده‌ها توسط یک کد (Code)  یا آدرس (Address)  مشخص می‌شوند و مرکز کنترل، اتاق یا محل مورد نظر را با همان کد یا آدرس شناسايی می‌نماید.

ملاحظه می‌شود که در این سیستم، نقطه‌ای که آتش‌سوزی از آنجا شروع گردیده، بسیار سریع  شناسايی شده و در نتیجه، اقدامات لازم با سرعت کافی انجام خواهد شد.

با توجه به مطالب فوق، سیستم آدرس‌پذیر (Addressable) کیفیت فنی بسیار بالاتری دارد، مشخصات بیشتر این سیستم به شرح ذیل می­باشد:

مشخصات سیستم اعلام حریق آدرس ­پذیر (Addressable)

در این سیستم، تمامی عناصر روی یک یا چند حلقه (Loop)، بسته به تعداد عناصر، قرار خواهد گرفت. تعداد عناصر قابل قبول در یک حلقه در سیستم های مختلف متفاوت است ولی به طور کلی می‌توان گفت که حداکثر ظرفیت هر حلقه حدود 128 عنصر می‌باشد.

در این سیستم دتکتورها در زمان‌های خاص (کسری از ثانیه) شرایط محیطی را (حرارت، نور، غلظت دود و …) به مرکز کنترل ارسال می‌کنند که در صورت بروز تغییرات محیطی در زمان مشخص، وقوع حریق اعلام می‌شود و از آنجايی که هر دتکتور دارای آدرس مشخصی است محل وقوع حریق دقیقاً تعیین می‌شود. بنابراین از اتلاف وقت به منظور جستجو در یک زون و یافتن محل دقیق وقوع حریق که در سیستم‌های (Conventional) الزامی است، جلوگیری به عمل می‌آید. علاوه بر این می‌توان با استفاده از مدارهای واسط (Interface) عناصر حفاظتی از قبیل تجهیزات اطفاء حریق، سنسورهای باز شدن درهای ایمنی، سنسورهای لرزه و هم‌چنین دتکتورهای از نوع  (Conventional) را به سیستم کنترل مرکزی ارتباط داد و به این ترتیب  یک سیستم ایمنی (Security  System) با کنترل مرکزی ایجاد کرد.

باتوجه به اینکه در این سیستم منطقه‌بندی به صورتی که در سیستم‌های Conventional مطرح است، وجود نداشته و تمامی عناصر بر روی یک حلقه یا چند حلقه توسط یک یا چند مدار 2 سیمه (BUS)  به مرکز کنترل مرتبط  می‌شوند، لذا به میزان قابل توجهی از حجم سیم‌کشی کاسته خواهد شد.

سیستم اعلام حریق آدرس پذیر دارای چه اجزایی می­باشد

سیستم مرکزی

تجهیزات کنترل و نشانگر که با استفاده از نرم‌افزارهای کامپیوتری و بهره‌گیری از سیستم‌های میکروپروسسوری عمل کرده و با هریک از عناصر موجود در هر لوپ با یک کد (Code)  مشخص ارتباط برقرار می‌کند و به این ترتیب  اطلاعات لازم را از دتکتورها دریافت کرده و فرمان‌های لازم را به آژیرها و مدارهای واسط (جهت اطفاء حریق،  بستن بعضی از درها، یا خاموش کردن سیستم‌های تهویه وتعویض هوا) ارسال می‌کند.

شستی، زنگ و دتکتورها

این نوع عناصر، تفاوت کیفی با سیستم اعلام حریق معمولی ندارند، جز آنکه  پایه‌های مربوطه از نوع آدرس‌دهی می‌باشد.

مدار واسط

سیستم‌های اعلام حریق علاوه بر صدور فرمان هشدار جهت تخلیه ساختمان و آگاه نمودن مسؤلین ساختمان برای انجام اقدامات مرتبط با اطفاء حریق، می‌بایست به صورت همزمان و به طور اتوماتیک فرمان‌های موازی دیگری نیز صادر نمایند. برخی از این فرامین که همگی به منظور حفظ ایمنی عمومی ساختمان و افراد حاضر درآن است عبارتند از :

فعال نمودن سیستم اطفاء حریق (در صورت وجود و بسترسازی لازم)
انتقال آسانسورها به طبقه اصلی و توقف در آنجا
توقف دستگاه‌های هوارسان در محدوده وقوع حریق (در صورت وجود)
بستن درهای ضد حریق (در صورت وجود)
روشن کردن هواکش‌های تخلیه دود راه‌پله‌های فرار
روشن کردن دمنده‌های فشار مثبت راه‌پله‌های فرار

در عمل، متناسب با تأسیسات موجود در هر ساختمان، ممکن است بعضی از فرامین فوق غیر ضروری بوده ولی در عوض موارد دیگری مورد نیاز باشد.

      درطراحی سیستم‌های کشف و اعلام حریق آدرس‌پذیر، در هر نقطه‌ای از طرح که ایجاب نماید، می‌توان با وارد نمودن یک ماژول فصل مشترک در داخل حلقه آدرس‌پذیر
(Interface I/O Module)، یک فرمان به خارج از حلقه صادر نمود. این فرمان می‌تواند جهت فعال‌سازی سیستم اطفاء حریق، انتقال آسانسورها، توقف هوارسان یا هر نیاز متناسب دیگری به کارگرفته شود.

ایزولاتور (Isolators)

در سیستم‌های قابل آدرس‌دهی به منظور  حفاظت حلقه در مقابل اتصال کوتاه، حلقه را به چند گروه سنسور تقسیم‌بندی و بین گروه‌های مختلف ایرولاتور قرار می‌دهند که در صورت بروز اتصال کوتاه در یک گروه دتکتور، ایزولاتورهای مربوطه عمل کرده و دتکتورها را از حلقه جدا کرده به نحوي که اخلالی در عملکرد بقیه عناصر بوجود نیاید. توصیه می‌شود که هر گروه حداکثر شامل 25 عدد  دتکتور باشد.

لوپ ‌بندی ساختمان

مبنای تعیین تعداد لوپ های اعلام حریق و حفاظتی ساختمان ، به شرح زیر می‌باشد:

حداکثر تعداد عناصر روی یک لوپ

همانطور که در قسمت قبل گفته شد، تعداد عناصری را که می‌توان بر روی یک حلقه (اعم از دتکتورها، شستی، زنگ، سنسورهای امنیتی و غیره) متصل نمود، با توجه به مشخصات دستگاه سازندگان مختلف، متفاوت می‌باشد.

هرگاه به طور متوسط، یک حلقه را متشکل از 4 گروه و هر گروه را شامل حداکثر 25 دتکتور (به اضافه شستی، زنگ و …) در نظر بگیریم، تعداد دتکتورهای روی هر حلقه حداکثر 100 عدد خواهد شد. (این  عدد به عنوان یک رقم میانگین تلقی می‌شود که برای سازندگان معتبر از قبیل  GENT ، رقم حداقل را تشکیل خواهد داد که طبیعتاً باعث بالا رفتن ضریب اطمینان سیستم خواهد شد).حداکثر طول حلقه (لوپ)

حداکثر طول مجاز برای لوپ اعلام حریق و حفاظتی، در مورد سازندگان مختلف متفاوت می‌باشد. مثلاً  GENT  آن را  1000 متر ولی  KIDDE  FEWALL  حداکثر 3000 متر اعلام می‌نماید. در این مورد هم برای رعایت احتیاط، رقم 1500 متر را مبنا قرار می‌دهیم.

کاربری فضاهای مختلف

باتوجه به متفاوت بودن کاربری‌ها، مستقل نمودن لوپ مربوط به هر نوع کاربری، ترجیح خواهند داشت.

مرکز اصلی اعلام حریق و حفاظتی

مرکز اصلی اعلام حریق معمولاً در طبقه همکف اتاق نگهبانی یا لابی من مستقر می‌گردد. این مرکز شامل پانل نشان‌دهنده وضعیت و آدرس دتکتورها و سایر عناصر، مونیتور، مدارات تست عناصر مختلف، میکروپروسسور اصلی، منبع تغذیه، آلارم صوتی و نوری و همچنین امکان ارتباط تلفنی با مسئولین آتش‌نشانی و غیره، خواهد بود.

تجهیزات اصلی سیستم اعلام حریق

شستی اعلام
شستی اعلام با پاسخ زمانی کمتر از 1 ثانیه، در راهروها و درهای خروجی، قسمت‌های ورودی و محل جتماعات نصب شده که با شکسته شدن شینه مخصوص، پیامی به مرکز کنترل اعلام حریق ارسال و از آن پس، عملیات برنامه‌ریزی شده، به اجرا درخواهد آمد.

محل نصب شستی (Call Point) بایستی دارای چه مشخصاتی باشد؟
حداکثر فاصله برای رسیدن به شستی نباید بیشتر از 30 متر باشد.
شستی در ارتفاع 40/1 متری از زمین و در نقطه‌ای کاملاً روشن و قابل دسترس و حتی‌الامکان در محل تقاطع نصب شود.
شستی بایستی به صورت روکار یا نیمه توکار نصب گردد، به طوری که از فاصله دور قابل مشاهده باشد .

سیستم پیام رسانی صوتی
07 ژانویه
مقالات سیستم های الکتریکال

سیستم صوتی و آیفون تصویری

سیستم پیام‌رسانی صوتی

طراحی سیستم صوتی عمومی (Public Address)
برای طراحی یک سیستم صوتی مناسب، صدای خروجی از بلندگوها باید بگونه‌ای باشد که سطح قدرت آن از صدای محیط اطراف بیشتر باشد، قدرت خروجی بلندگوها باید بگونه‌ای محاسبه قرار گردد که بتواند بر صدای محیط اطراف غلبه کند و کیفیت صدا بگونه‌ای باشد که به راحتی قابل شنیدن باشد. در ادامه به بیان مباحث پایه ای برای تعین و انتخاب سیستم صوتی مي‌پردازیم.

  • –  سطح فشار صوت

این مشخصه بیان‌کننده حجم صدایی است که بلندگو قادر به تولید آن مي‌باشد. برای اندازه‌گیری آن به این صورت عمل مي‌کنیم که یک وات توان ورودی را به بلندگو وارد مي‌کنیم و سطح شار صوتی را در یک متری بلندگو اندازه‌گیری مي‌کنیم. واحد آن بر حسب db (دسی بل) مي‌باشد. این مقدار سطح فشار صدا که به آن سطح فشار، فشار صدای مرجع بلندگو نیز مي‌گویند با احتساب مقادیر مرجع (1w/1m) و برای یک بلندگو محاسبه مي‌شود. در صورتی که توان ورودی بلندگو و یا تعداد بلندگوهای نصب شده در یک فضا تغییر نماید، سطح فشار صدای تولیدی توسط مجموعه بلندگو‌ها نیز تغییر مي‌نماید که در ادامه به تشریح این دو مطلب خواهیم پرداخت.

اختلاف فشار صوتی (D.S.P-Difference Sound Pressure)

همان‌طور که در قسمت قبل اشاره شد سطح فشار صدای تولیدی توسط بلندگو با توان ورودی آن متناسب است. اختلاف فشار صوتی تولیدی بلندگو بر اثر تغییر توان ورودی از رابطه زیر محاسبه مي‌شود که در این رابطه P توان ورودی و P0 توان ورودی مرجع که برابر 1 وات می‌باشد.

به عنوان مثال برای یک بلندگوی 10 وات با S.P.L=92 db مقادیر D.S.P و فشار صدای کل مطابق جدول 1 است.

جدول 1- مقادیر اختلاف فشار صدا و فشار صدای برای یک بلندگوی نمونه¬ای 10 وات با S.P.L=92Db

  • تعداد بلندگو (N.S-Number of Speaker)
  • نکته بعدی که بر روی سطح فشار صدا تأثیرگذار است، تعداد بلندگوهای نصب شده در یک فضا مي‌باشد. جدول 2 فشار صدای افزایش یافته بر اثر تغییر تعداد بلندگو را نشان مي‌دهد.

 

 

جدول 2- فشار صدای افزایش یافته بر اثر تغییر تعداد بلندگو

 

  • سطح نویز (L- Noise Level)

مشخصه مهم دیگری که باید درنظرگرفت میزان صدای محیط یا میزان نویز محیط اطراف مي‌باشد. برای محاسبه میزان سطح فشار صدای مورد نیاز باید این مشخصه را نیز در نظر گرفت.
با توجه به کاربری فضاها میزان سطح نویز در طول ساعات مختلف ثابت نبوده و مي‌تواند تلرانس 10 تا 15 db داشته باشد. طراحی سیستم صوتی باید به گونه¬ای باشد که این تغییر میزان سطح نویز را با تغییر توان ورودی بلندگوها بتوان اصلاح نمود.

  • محاسبه سطح فشار صدا مورد نیاز(S.P.L Require)

سطح فشار صدای کل باید به گونه‌ای باشد که علاوه بر فشار صدای لازم برای غلبه بر نویز، فشار لازم برای غلبه بر تضعیف صوت به دلیل فاصله و فشار لازم برای وضوح و اعوجاج صوت را پوشش بدهد.
برای محاسبه سطح فشار صوتی مورد نیاز داریم:

که در این رابطه خواهیم داشت:
S.P.L(req): میزان سطح فشار صدا مورد نیاز برحسب db
N.L: سطح صدای محیط (نویز) برحسب db
SPD: اختلاف قدرت صدای موردنیاز (این مشخصه برای وضوح بیشتر قدرت سیستم صوتی نسبت به صدای محیط به رابطه اضافه مي‌گردد). این مقدار باید در حدود 6 تا 10 db باشد.
PF: فاکتور پیک، این مشخصه بیان کننده اختلافی است که باید بین سطح قدرت متوسط صدا و سطح قدرت ماکزیمم صدا برای یک سیستم صوتی وجود داشته باشد. این مقدار برای سیستم‌های صوتی برای سخنرانی به همراه موسیقی پس زمینه در حدود db10 و برای سیستم‌های تخصصی موسیقی در حدود db20 مي‌باشد.
SA: بیان کننده میزان تضعیف صدا که متناسب است با فاصله¬ی بلندگو و نقطه¬ای که صدا شنیده مي‌شود و برابر است با:

SA=20 log(D)

که D در این رابطه بیان کننده فاصله مي‌باشد.
ارتفاع متوسط شنیده شدن صدا در حدود 2 متر از کف تمام شده است. در محاسبه فاصله D از روابط فوق باید به این نکته توجه داشت که این فاصله معادل فاصله بلندگو تا دورترین نقطه در ارتفاع 2 متری است و نباید آن را برابر با فاصله بلندگوها از هم گرفت.
برای رسیدن به یک کیفیت مطلوب صوتی میزان خروجی بلندگوها با توجه به طرح¬های ساختمان و ماکزیمم فاصله نقطه شنوایی از یک بلندگو با استفاده روابط فوق قابل محاسبه خواهد بود.
حال با توجه به روابط گفته شده محیطی که قراراست بلندگوها قرار گیرند، تعداد بلندگوهای لازم، فاصله¬ای که بلندگوها در آن محیط نسبت به هم دیگر داشته باشند، میزان توان خروجی بلندگو، محل نصب بلندگو را محاسبه نمود.

اجرای سیستم صوتی

جهت ارتباط پنل مرکزی سیستم صوتی با بلندگوها از کابل‌هاي شیشه­ای یا شیلددار استفاده مي‌شود و مسیر این کابل‌ها باید به گونه‌ای باشد که از مجاورت برق فشار ضعیف LV و فشار متوسط MV عبور داده نشود تا نویز ناشی از آنها بر روی سیگنال صوت قرار نگیرد. استفاده از لوله مشترک برای انتقال کابل‌هاي سسیتم صوتی و سایر مصرف‌کننده به هیچ وجه مجاز نمي‌باشد.

برای فضاهای با سقف کاذب از بلندگوهای سقفی 3 یا 5 وات استفاده مي‌شود تا هم پخش صوت یکنواخت و مناسب داشته باشیم و هم از نظر بصری سیستم صوتی هماهنگ تری داشته باشیم.

در پارکینگ‌ها از بلند گوهای دیواری 10 تا 20 وات استفاده خواهد شد.

سیستم صوتی حرفه ای در فضاهای عمومی

در فضاهای عمومی مانند سالن های اجتماعات و فضاهای ورزشی و تفریحی و رستوران سیستم‌های صوتی مستقل طراحی مي‌گردند.

سیستم آیفون تصویری و ارتباط داخلی (اینترکام)

در برج ها و مجتمع های مسکونی و اداری به منظور ارتباط مراجعین با واحدها از محل پذیرش مجتمع و نیز تماس این واحدها با نگهبانی و خدمات، می بایست سیستم آیفون تصویری و ارتباط داخلی (اینترکام) طراحی و اجرا گردد.

شرح آیفون تصویری:

اجزای اصلی تشکیل‌دهنده سیستم آیفون تصویری عبارتند از :
1) مانیتور 2) پنل زنگ 3) ترانس (منبع تغذیه) 4) سوئیچر 5) سیم

1- مانیتور:
کلیۀ مانیتورها دارای لامپ تصویر و یا LCD، گوشی دستی (در بعضی موارد بدون گوشی و یا گوشی بیسیم)، دکمه On & Off، دکمه در باز کن و براکت (جهت نصب) مي‌باشند.
مانیتورها در دو نوع رنگی و سیاه و سفید مي‌باشند، مانیتورهای سیاه و سفید به وسیلۀ لامپ تصویر و مانیتورهای رنگی به وسیله LCD عمل مي‌کنند، مانیتورهای رنگی در اندازه‌های مختلف مي‌باشند. واحد اندازه‌گیری مانیتورها اینچ مي‌باشد. همانند TV (از “4.5 الی “7.5) موجود مي‌باشد.
مانیتورهای سیاه و سفید عموماً از ؛ (“5) تجاوز نمي‌كند.
2- پنل زنگ:
پنل زنگ به عنوان یک عنصر ورودی شناخته مي‌شود و در واقع فرمان‌دهنده مي‌باشد.

پنل‌های زنگ در برندها و مارک‌های مختلف استاندارد‌های مختلفی دارند، ولی عموماً پنل‌های تک واحدی، 2 واحدی، 4 واحدی، 6 واحدی الی … موجود مي‌باشد هر چقدر تعداد واحدها یا شستی‌ها بیشتر شود قوانین و استانداردهای آن در زمینه‌های نصب، اجرا و حتی نوع کالا فرق مي‌كند.
3- ترانس (منبع تغذیه):
وظیفه اصلی آن برق‌دهی به کل سیستم مدار داخلی سیستم آیفون تصویری مي‌باشد.
4- سوئیچر:
جهت تفکیک‌سازی زنگ‌ها از عنصری به نام سوئیچر استفاده مي‌کنند.

شمای کلی سیستم آیفون تصویری تک واحدی:

سیستم صوتی

طراحی سیستم صوتی

کابلی که در سیستم آیفون تصویری به کار برده مي‌شود کابل زوجی (تلفنی) مي‌باشد. به وسیلۀ 4 رشته سیم تلفن مي‌توان یک سیستم تک واحدی آیفون تصویری را نصب و راه‌اندازی نمود.

سیستم صوتی

طراحی سیستم آیفون تصویری و صوتی

 

عملکرد این 4 سیم:
2 رشته از سیم‌ها تأمين برق مدار را به عهده دارد و یک رشته جهت صدا و رشته دیگر برای تصویر مي‌باشد.
در سیستم تک واحدی ترانس فقط نقش در بازکن را دارد ولی از یک واحد به بالا علاوه بر وظیفۀ دربازکن، تأمين برق سیستم را نیز عهده‌دار است.
با توجه به توضیحاتی که ارائه شده نتیجه مي‌گیریم هر واحد جهت عملکرد صحیح در سیستم آیفون تصویری نیاز به 4 رشته سیم دارد که این 4 رشته سیم مي‌تواند به صورت هر واحد مجزا و یا 4 رشته مشترک بین تمامي واحد‌ها با یک تغییرات جزئی باشد.
در حالت کلی بهتر است 4 رشته سیم مجزا از هر واحد کشیده شود. یعنی اگر ساختمانی 10 واحد باشد به ازای هر واحد باید 4 رشته سیم تا جعبه تقسیم اصلی کشیده شود.

انواع آیفون تصویری

سیستم آنالوگ:

در سیستم آنالوگ فرمان تحریک زنگ از طریق شستی¬های فشاری صورت مي‌گیرد، یعنی زمانی که شستی زنگ را فشار مي‌دهیم ولتاژ از طریق پنل به سوئیچر ارسال مي‌شود و به محض رسیدن ولتاژ به سوئیچر، سوئیچر تحریک شده و پس از فرمان تصویر دوربین به مانیتور باعث ایجاد صدای زنگ و تصویر در مانیتور مي‌شود. البته تمامی مراحل فوق به صورت لحظه‌ای اتفاق مي‌افتد.
وظیفه اصلی سوئیچر تفکیک زنگ، تصویر و صدا از سایر مانیتورهای دیگر است، در واقع اگر عنصری به نام سوئیچر در سیستم آیفون تصویری وجود نداشت با فشار دادن یک دکمه تمامی مانیتورها (گوشی‌های داخل واحد) به صورت همزمان زنگ مي‌خورد.
سیستم‌های آنالوگ در ساختمان‌های بیشتر از 30 واحد استفاده نمي‌شود.

سیستم دیجیتال (کدینگ):

در سیستم دیجیتال (کدینگ) پنل در ورودی دارای صفحۀ KeyPad مي‌باشدکه با فشار دادن شماره واحد مورد نظر طی یک دستورالعمل استاندارد، واحد مربوطه زنگ خورده و ارتباط با آن برقرار مي‌شود.
سیستم آیفون دیجیتال در ساختمان‌های با واحدهای زیاد استفاده مي‌شود و دارای قابلیت‌های بهره ‌بردای زیادی مي‌باشد. به طور مثال:
اگر شخصی بخواهد به یکی از واحدها در یک برج 100 واحدی مراجعه کند، در این حالت پنل دیجیتال فقط مي‌تواند با لابی من ارتباط بر قرار کند و باید طبق دستورالعمل‌هایی که به صورت تابلوی راهنمای استفاده از این پنل جلوی در ورودی نصب شده عمل کرد. فرض کنید کُد مانیتور لابی من 101 مي‌باشد پس از شماره¬گیری آن ارتباط با لابی من برقرار شده، لابی من ابتدا مشخصات مراجعه کننده را گرفته و بعد از ارتباط با واحد مورد نظر از طریق دستگاه نگهبانی از واحد مربوطه اجازه گرفته و ارتباط تصویری را از طریق دوربین پنل ورودی با واحد مورد نظر برقرار کرده و سپس در باز مي‌شود.

آیفون تصویری با امکانات جدید

اخیراً برخی سازندگان آیفون‌های تصویری بیسیم را ارائه نموده‌اند که مي‌تواند مانند یک گوشی تلفن بیسیم در واحد جابجا شود. این مزیت در واحدهای بزرگ قابل توجه مي‌باشد.
برخی عملکرد‌های جدید که در آیفون‌های تصویری دیجیتال توسط سازندگان مختلف ارائه مي‌گردد عبارتند از:

– قابلیت ارتباط داخلی:
با این قابلیت دستگاه، واحد‌های مختلف یک آپارتمان مي‌توانند از طریق آیفون تصویری با یکدیگر و با نگهبان ساختمان ارتباط برقرار کنند.
– قابلیت انتقال زنگ:
این امکان جهت انتقال زنگ یک واحد به واحد دیگر پیاده‌سازی شده است.
– قابلیت اتصال دوربین‌های مداربسته
در این حالت می‌توان یک یا چند دوربین مداربسته را به سیستم آیفون تصویری متصل نمود و برحسب نیاز تصاویر آنها را مشاهده کرد.
– سیستم کارت‌خوان (RFID)
در این حالت پنل بيروني اين آيفون تصويري مجهز به سيستم كارت‌خوان است و با استفاده از يك كارت الكترونيكي (RFID) مي‌توان وارد ساختمان شد. اين كارت از امنيت بالايي برخوردار است زيرا كدگذاري شده و غيرقابل تكثير و هرگونه سوء استفاده است.

تهیه کننده و گردآوری کننده: مهندس محمد عابدین

 

طراحی روشنایی خانه سالمندان
04 ژانویه
مقالات روشنایی عمومی

روشنایی محیط افراد مسن باید چگونه باشد؟

تاثیر روشنایی و نورپردازی محیط برای افراد مسن:

طبق تحقیقات صورت گرفته در یک موسسه سوئدی، تاثیر مستقیم کیفیت روشنایی محیط بر کیفیت زندگی افراد مسن مورد بررسی قرارد گرفته و تاثیرات آن طبق موارد زیر اعلام شده است:

  • افزایش میزان اشتها به صرف غذا
  • بهبود سلامت جسمانی و سطح عمومی سلامت
  • افزایش اعتماد به نفس
  • بهبود خلق و خو افراد
  • کاهش عصبانیت و احساس تنهایی

پردازش بصری تصویر

سیستم بینایی انسان بر اساس یک سیستم پردازش تصویر با همکاری چشم ها، شبکه عصبی و مغز به صورت خودکار عمل می کند. چشم ها بر اساس نور بازتابیده شده از محیط تصویری از فضای پیرامون فرد را بر روی شبکیه چشم ایجاد کرده و این تصویر بر اساس سیگنال های عصبی به مغز انسان انتقال می یابد. در مغز انسان تجزیه و تحلیل های لازم و پرداز تصویر بر روی اطلاعات ارسالی انجام میشود سپس دستورات لازم توسط مغز به سایر اندام های بدن ارسال خواهد شد.

مشکلات و بیماری های شایع سیستم بینایی در افراد سالمند

مطابق تحقیقات صورت گرفته قبل از 80 سالگی، بیشتر بیماری های سیستم بینایی انسان قبل از شبکیه چشم اتفاق می افتد، که شامل برخی از موارد زیر می باشد:

  • متراکم و مات شدن عدسی چشم که موجب کدر دیده شدن تصاویر می گردد
  • کوچک شدن و کاهش واکنش پذیر مردمک چشم
  • کاهش خاصیت الاستیکی عدسی

بیماری های فوق بر روی سیستم پردازش تصویر انسان تاثیرهای زیادی می گذارد به گونه ای که مطابق تحقیقات صورت گرفته در سن 50 سالگی به طور متوسط میزان نور در شبکیه چشم انسان نصف این میزان در 20 سالگی می باشد. در نتیجه در نور پردازی می بایستی به این نکته توجه کرد که افراد مسن نیاز به داشتن حدود 25 تا 50 درصد میزان نور بیشتر به نسبت افراد جوان کمتر از 25 سال هستند . همچنین در افراد سالمند میزان تطبیق پذیری چشم در سطوح مختلف روشنایی کاهش می یابد.

نورپردازی محیط برای افراد سالمند

در نور پردازی در محیط هایی که افراد سالمند در آن زندگی می کنند می بایستی به نکات زیر توجه شود:

  • افزایش میزان سطح روشنایی
  • استفاده از منابع نور با CRI بالای 80 درصد
  • کنترل میزان نور طبیعی
  • ایجاد کنتراست مناسب در محیط
  • نور پردازی مسیرها و نیز فضاهای خاص مانند زیر پله ها، کنار تخت خواب، دور آینه در دستشویی و …
  • کاهش خیرگی در محیط و چراغ
  • انتخاب چراغ با طراحی مناسب جهت ایجاد فضای دلپزیر و مناسب برای این افراد
    جهت کاهش میزان خیرگی محیط و چراغ می توان به صورت زیر عمل کرد:
  • استفاده از دیفیوز و نیز تنظیم جهت چراغ
  • استفاده از کفپوش مات در محیط
  • استفاده از آنتی رفلکتور در در صفحه نمایش
  • فیلتر نور مستقیم ورودی از پنجره ها
  • استفاده از نور پردازی غیر مستقیم
  • پرهیز از استفاده از چراغهای دارای فلیکر

طراحی روشنایی خانه سالمندان

سطح روشنایی

مطابق توصیه انجمن نور پردازی شما آمریکا IESNA، میزان نور مناسب برای این گروه های سنی مختلف شامل موارد زیر می باشد:
افراد 30 تا 40 سال

  • نور عمومی : 50 لوکس
  • محوطه غذا خوری: 50 لوکس
  • مطالعه: 300 لوکس
  • آشپزخانه : 100 لوکس
    افراد 60 سال به بالا
  • نور عموی : 300 لوکس
  • نور متوسط در محیط غذا خوری: 500 لوکس
  • جهت مطالعه: 750 لوکس
  • در آشپزخانه: 300 لوکس به طور متوسط و در سطوح کاری 500 لوکس

نور پردازی با توجه به جنبه روانشناختی و سلامت انسانها

میزان سطح نور و روشنایی محیط به طور کلی بر روی ترشح ملاتونین و نیز ریتم کاری ساعت بدن تاثیر می گذارد. ملاتونین بر روی افزایش سطح سراتونین در بدن تاثیر می گذارد، که این امر بر موارد زیر تاثیر گذار هست:

  • افزایش میزان ناخرسندی و غم
  • اختلال در خواب
  • اختلال در سیستم ایمنی بدن
  • ایجاد انواع بیماری های مختلف منجمله سرطان

ترشح ملاتونین با در معرض نور قرار گرفتن به شدت کاهش می یابد و با قرار گرفتن در محیط با سطح روشنایی 550 لوکس این کاهش ترشح 90 درصد و نیز در محیط های با سطح روشنایی 100 لوکس این میزان کاهش 50 درصد می باشد.
روشنایی وسلامت افراد مسن
مشابه گوش که دارای دو عملکرد شنیداری و نیز بالانس نمود بدن می باشد.

چشم و امواج نور

چشم نیز در دریافت امواج نور دو نقش زیر را دنبال می کنند:

  • نقش دیداری و شکل دادن تصویر که توسط سلول های مخروطی و لوله ای در چشم صورت می پذیرد
  • تنظیم رفتارها و روانشناسی، که به طور طبیعی توسط سلول گانگلیون شبکیه که یک نوع نورون در نزدیکی سطح داخلی (لایه سلولیگانگلیون) از شبکیه چشم صورت می گیرد.

روشنایی خانه سالمندان

مطابق تحقیقات بین 40 تا 70 درصد افراد بالای 65 سال دارای اختلال در خواب می باشند، که این امر عموما به دلیل کاهش میزان فعالیت، تغییر در ساعت کاری بدن،گذراندن بیشتر وقت در محیط های داخل خانه و در نتیجه عدم دسترسی به نور روز می باشد. خواب ناکافی و نامناسب موجب کاهش ملاتونین و همچنین کاهش ملاتونین موجب اختلال در خواب می باشد که این امر موجب یک چرخه معیوب در سیستم خواب می شود. با در معرض نور طبیعی قرار گرفتن و نیز تنظیم مناسب میزان روشنایی در ساعات شبانه روز می توان به کاهش اختلالات خواب در افراد سالمند کمک نمود. رعایت موارد مذکور تاثیر زیادی در سلامت بینایی و کاهش علائم بیماری های بینایی در افراد مسن می گردد.

01 ژانویه
روشنایی, مقالات روشنایی عمومی, مقالات سیستم های الکتریکال

رک چیست؟

رک ( Rack ) یک محفظه فلزی مربع یا مستطیل شکل است که انواع مختلف تجهیزات شبکه و مخابرات نظیر پچ پنل، روتر، سوییچ، مودم، سانترال و تمامی تجهیزات اکتیو و پسیو شبکه در آن نصب می شود . دلیل استفاده از رک ها، محافظ فیزیکی از تجهیزات و همچنین گردآوری تمامی تجهیزات در یک نقطه به جهت عیب یابی ساده تر در صورت خرابی قطعات است.

هر رک می بایست از یک سیستم تهویه مناسب به جهت کاهش دمای، قطعاتی که درون آن قرار می گیرد برخوردار باشد. آنها معمولا دارای تجهیزاتی هستند که نقش مهمی در استفاده از سایز تجهیزات در کنار آن ها را دارند . این تجهیزات شامل پاورماژول، نگهدارنده و مرتب کننده کابل های پچ کورد، سینی ثابت و متحرک (سینی رک)، لایت پنل، پچ پنل های مسی و فیبر نوری، فن خنک کننده، مدیریت کابل، پنل کنترل حرارت و… می باشند.شرکت های مختلفی تولید کننده انواع رک های شبکه هستند که در داخل و خارج از ایران مشغول به فعالیت هستند . از جمله این شرکت ها می توان به پایا سیستم، تیام شبکه، تایکو، اچ پی و لگراند اشاره کرد.

راهنمای خرید

هر رک دارای مشخصاتی نظیر جنس بدنه، ابعاد و عمق، تعداد یونیت، نوع نصب و است که هنگام خرید در صورتی که فروشنده واقعا قصد فروش جنس مورد نیاز شما را داشته باشد از شما سوال خواهد کرد و حتی الامکان باید از آن ها آگاهی داشته باشید تا در صورت عدم سوال فروشنده هم بتوانید موارد مورد نیاز خود را درخواست کنید.

جنس بدنه

جنس بدنه رک ها معمولا از ورق های گالوانیزه ساخته می شوند که قطر ورق بسته به برند و شرکت سازنده متفاوت است که بالاتر بودن این قطر، رک را در برابر ضربه و فشار ناشی از وزن مقاوم تر می کند . معمولا شرکت های سازنده میزان مقاومت رک ها را در برابر ضربه با استاندارد IK نشان می دهند .

در کنار IK اعدادی مثل 00، 01، 02 و…09 و 10 قرار می گیرد که حداکثر این عدد 10 است .برای مثال اگر یک جسم 5 کیلوگرمی با میزان انرژی 20 ژول به سطح یک رک با استاندارد IK10 برخورد کند، بدنه رک می تواند در برابر این مقدار ضربه مقاومت کافی را از خود نشان دهد که این مسئله خود بیانگر جنس بسیار خوب ورق گالوانیزه و قطر بالای آن است . استفاده از ورق با کیفیت با قطر مناسب سبب بالا رفتن میزان تحمل وزن بیشتر توسط رک ها می شود. بعضی از رک ها دارای حفاظت در مقابل رطوبت و آب می باشد که بسته کارخانه های سازنده IP55 نشانه ضد آب بودن رک در مقابل آب می باشند .

رک

انواع سایز

رک ها توسط شرکت ها با طول، عرض، ارتفاع و عمق های متفاوتی طبق استاندارد ساخته می شوند. که همگی ملزم به تبعیت از این استاندارد ها هستند . برای آشنایی بیشتر با این استاندارد ها، نیاز است تا نگاهی به درون آنها بیندازیم .
فاصله آداپتور : از نمای رو به رو اگر به درون رک نگاه کنیم. یک ستون در سمت راست و یک ستون در سمت چپ آن قرار دارد که بر روی هر کدام سوراخ هایی قرار دارد. به هر یک از ستون ها آداپتور رک گفته می شود که تمامی قطعات رک مونت ( قابل نصب بر روی رک ) همگی مابین این دو ستون قرار می گیرند . فاصله طولی استاندارد مابین آداپتور ها می تواند 19inch یا 10inch باشد که رایج ترین آن 19inch است.
یونیت : واحد اندازه گیری ارتفاع رک ها یونیت است که هر یونیت معادل 4/445 میلی متر یا سه سوراخ آداپتور است . ارتفاع قطعات معمولی مثل پچ پنل، پاور ماژول و … که درون رک نصب می شوند بر اساس یونیت است به همین دلیل فضای یک رک را بر اساس تعداد یونیت ها می سنجند که نشان می دهد یک رک قابلیت نصب چند پچ پنل یک یونیت را دارد به همین خاطر هنگام خرید فروشنده اولین سوالی که از شما خواهد پرسید تعداد یونیت های رک مورد نیاز است .
عمق : شرکت های سازنده با حفظ استاندارد های فوق، عمق هایی را نیز برای آنها در نظر می گیرند. عمق های مختلف سبب می شوند تا مطابق با طول قطعه، عمق مورد نیاز  انتخاب گردد . رایج ترین عمق ها 35، 45، 60، 80، 100، سانتی متر هستند.

رک دیواری

نوع ایستاده و دیواری

رک ها از لحاظ قابلیت نصب به دو نوع دیواری و ایستاده تقسیم می شوند . هر کدام از مدل ها با توجه به کاربری و نیاز خریدار تولید شده که در ادامه به بررسی آن ها می پردازیم.

دیواری:

معمولا بین 4 تا 21 یونیت بسته به شرکت سازنده تولید و عرضه می شوند . این نوع قابلیت نصب بر روی دیوار را دارند و با عمق های مختلفی تولید می شوند که از آن ها معمولا برای شبکه های کوچک یا بخشی از شبکه های بزرگ استفاده می شود.

درب جلویی رک های دیواری می تواند از نوع شیشه ای و یا توری باشد که هر کدام مزایا و معایب خود را نیز به همراه دارند. برای مثال درب های شیشه ای از قیمت کمتری نسبت به درب توری برخوردار هستند. و متقابلاً درب های توری استحکام و تهویه بهتری نسبت به درب های شیشه ای دارند. برخی از انواع رک های دیواری هستند که درب های پشتی آن ها از نوع لولا دار است . این دسته قابلیت باز شدن از قسمت پشتی به جهت دسترسی آسان تر به محتویات پشتی را دارند. شرکت لگراند یکی از تولید کنندگان بزرگ این محصول است که انواع مختلفی از نوع لولادار را به تولید می رساند.

رک

ایستاده:

رک های ایستاده معمولا در دو نوع دیتاسنتری و معمولی تولید می شوند. از نوع ایستاده دیتاسنتری در شبکه های بزرگ و دیتاسنترهایی که نیاز به استقامت بالا، عمق بیشتر و تعداد بالایی از یونیت ها دارند استفاده می شود . این رک ها از سیستم های مدیریت کابل پشتیبانی می کنند و در بعضی موارد قابلیت نصب سینی کابل را بر روی خود دارند . نوع ایستاده به جهت استفاده از سرور های پردازشگر، قابلیت نصب یا اتصال به سیستم های خنک کننده و تهویه را نیز دارند .

این مدل از رک ها مانند سری های دیواری از درب های شیشه ای و توری استفاده می کنند. که در مدل های درب توری عددی به همراه درصد بیان می شود که این عدد تا 100% متغیر است . هرچه میزان این عدد به صد نزدیک تر باشد درب رک مورد نظر دارای حفره های بیشتری است. در مورد درب آن ها همچنین می توان به مدل هایی اشاره کرد که از لحاظ امنیت دارای سیستم های باز کننده اثر انگشت هستند. و به جهت جلوگیری از دسترسی به هاردها و یا محتویات آن توسط افراد به وسیله قفل های مخصوص تجهیز می شوند .

روشنایی و نورپردازی و مفهوم رنگ در روشنایی
01 ژانویه
روشنایی, مقالات روشنایی عمومی

رنگ و نور

نور و رنگ ها

نیوتن معتقد بود که نور از ذرات تشکیل شده، از طرفی کریستین هویگنس هلندی می گفت که نور نیز همانند صدا موج است. نظریه تئوریکی جیمز کلارک ماکسول اسکاتلندی با قدرت ثابت کرد که نور یک موج الکترو مغناطیسی است! هاینریش هرتز آلمانی در آزمایشگاه نیز نظریه ماکسول را تایید کرد. در زمانی که همه مطمئن بودند نور موج است. ماکس پلانگ آلمانی خاصیت موجی نور را به چالش کشید و اینشتین با پدیده فتو الکتریک نشان داد که نور متشکل از ذرات است.

نور و رنگ ها

زمانی که فیزیکدانان از این دوگانگی متحیر شده بودند، سرانجام لویی دوبروی ثابت کرد که نور هم موج است و هم ذره. نه تنها نور بلکه هر ذره ای خاصیت موجی نیز دارد! البته برای ذرات بزرگ مانند یک توپ مشاهده خاصیت موجی امکان پذیر نیست! بنابر این نور هم یک موج الکترومغناطیسی و هم فوتون ذره ای است! در واقع نور مریی بخش کوچکی از طیف الکترومغناطیس است که چشمان ما توسط آن محیط را می بیند. امواج الکترو مغناطیس به ترتیب کاهش طول موج متشکل است از امواج رادیویی، که موج، مادون قرمز، نورمریی ، فوق بنفش، اشعه ایکس، اشعه گاما و اشعه کیهانی. اگر چه تمام این امواج توسط کیهان و به ویژه خورشید زمین را هدف قرار می دهند، اما شدت نور مریی در سطح زمین از بقیه بیشتر است و منطقا چشمان ما و بسیاری از جانوران به همین خاطر به نور مریی حساس شده است.

همان طور که نیوتن برای اولین بار نشان داد، نور سفید، خود از هفت نور (رنگین کمان) و در واقع سه نور اصلی زرد، قرمز و آبی تشکیل شده است. خورشید نور سفید منتشر می کند، پس چرا زرد دیده می شود؟! چون نور سفید خورشید با برخورد به اتمسفر زمین تجزیه می شود! نور آبی به خاطر طول موج کوتاه تر در جو زمین پراکنده می شود و آنچه مستقیم از خورشید به چشمان ما می رسد، نور سفیدی است که آبی آن حذف شده، یعنی زرد! نور آبی در کل آسمان پخش می شود و به همین خاطر آسمان آبی است! البته فکر نکنید منظور این است که نور آبی خورشید به کلی حذف می شود. اگر این طور بود که نیوتن رنگ آبی نور خورشید را کشف نمی کرد!

حال شما بگویید چرا زمان طلوع یا غروب خورشید قرمز دیده می شود؟ چرا طول موج کوتاه تر دچار پراکندگی می شود؟ چگونه نور به لیزر تبدیل می شود؟ هنگامی که نور به اجسام برخورد می کند چه اتفاقی می افتد؟

۱- از درون جسم کاملا عبور می کند که دو حالت دارد : عبور منظم شبیه شیشه، عبور نامنظم شبیه شیشه مات

۲- توسط جسم کاملا جذب می شود مانند اجسام سیاه (نور جذب شده به گرما تبدیل می شود).

۳- توسط جسم کاملا منعکس می شود که دو حالت دارد: انعکاس بی نظم مانند یک برگ سفید! ، انعکاس منظم مانند آینه (آینه شیشه ای است که یک طرف آن نقره اندود شده است).

۴- بخشی از نور توسط جسم جذب و بقیه از درون جسم عبور می کند مانند شیشه های رنگی!

۵- بخشی از نور توسط جسم منعکس و بقیه از درون جسم عبور می کند مانند شیشه های رفلکس!

۶- نور توسط جسم جذب و ذخیره شده و به تدریج آزاد می شود مانند اجسام فسفرسانس که به اجسام شب تاب در بین عموم معروف است ( برخی اجسام امواج الکترومغناطیس غیر مریی را جذب و به نور مریی تبدیل می کنند مانند اجسام فلوئورسانس که در لامپ های مهتابی یا کم مصرف از داخل به شیشه لامپ چسبیده اند و نور فوق بنفش را به مریی تبدیل می کنند. )

۷- نور توسط جسم جذب و به برق (انرژی الکتریکی) تبدیل می شود مانند سلول های فتو ولتایی.

۸- نور توسط جسم جذب و به انرژی شیمیایی تبدیل می شود مانند برگ گیاهان با عمل فتوسنتز.

۹- بخشی از نور توسط جسم جذب و بقیه منعکس می شود مانند اجسام رنگی! اگر انعکاس منظم باشد براق و در غیر این صورت مات دیده می شوند! نور جذب شده در این اجسام به گرما تبدیل می شود.

نور و رنگ ها

مورد آخر باعث رنگی شدن تمام چیزهایی است که در طبیعت می بینیم! تمامی رنگ ها نیز از ترکیب سه رنگ اصلی آبی، زرد و قرمز به وجود می آیند. ترکیب این سه رنگ برخلاف نورها می شود سیاه! پس اگر جسمی نور قرمز مریی را جذب کند زرد دیده می شود و اگر قرمز و زرد را جذب کند، آبی خواهد شد! آب نیز نور آبی را پراکنده می کند و همچون آسمان آبی است ( البته در واقع آب زلال و آسمان آبی خیلی کمرنگ هستند و در عمق کم بی رنگ دیده می شوند ). در برخی رودها و دریاچه ها آب سبز دیده می شود که ناشی از انعکاس نور زرد مایل به سبز توسط شن های زیر آب است که در ترکیب با رنگ آب سبز می شود! یک نکته عجیب لازم به گفتن است و آن این که از نگاه علمی بیشتر از یک طول موج رنگی در جهان خارج وجود ندارد و این مغز ماست که از اختلاف طول موج نورهای مریی استفاده کرده و رنگ ها را می سازد! این یک برهمکنش زیبا و مفید میان علم و حواس ماست.

گفتیم اجسامی همچون شیشه که تمام نور را عبور می دهند بی رنگ هستند، اما اگر همین شیشه کاملا خرد شود، ذرات آن نور را پراکنده کرده و بنابراین سفید دیده می شود. یخ بی رنگ است، اما برف (یخ خرد شده) سفید است. بلور واقعی نمک بی رنگ است، اما نمک خوراکی (بلور خرد شده) سفید است! کرم های آرایشی همانند شیر ذرات ریز ناشی از تعلیق روغن درآب هستند که نور را پراکنده کرده و سفید دیده می شوند. هرگاه این کرم ها روی پوست مالیده شوند، آب و روغن از هم جدا شده و بی رنگ می شوند.

اگر ما می توانستیم بسیار سریع (متناسب با فرکانس نور) پلک بزنیم می توانستیم نور مریی را تجزیه کنیم و آن را در رنگ های مختلف ببینیم! البته این کار نشدنی است. با این حال مشابه آن برای دیسک نیوتنی اتفاق می افتد. دیسک نیوتنی، صفحه گردی است که از رنگ های رنگین کمان ساخته شده و طبق پیش بینی، هنگام چرخیدن سریع به رنگ سفید دیده می شود. اما با تابش نور متناوب (متناسب با فرکانس چرخش دیسک)، مجددا رنگی دیده می شود! رنگ ها زیبا هستند و یک نقاش با ترکیب رنگ ها به یک اثر زیبا می رسد، اما هیچ طرحی به زیبایی طبیعت رنگین نیست! به گفته اشو اگر گاهی از هر چه پیش ساخته ها و منفی بافی های ذهن خلاص شویم و فقط و فقط بدون هیچ گونه داوری مشاهده کنیم، با دیدن هر بخشی از طبیعت اوج زیبایی را کشف می کنیم.

استفاده شده از سایت تبیان

سیستم ارت و همبندی و تجهیزات الکتریکال
30 دسامبر
مقالات سیستم های الکتریکال

سیستم اتصال زمین و همبندی

سیستم ارت و همبندی (EARTH & BONDING SYSTEM)

زمین از اجزاء اساسی سیستم‌های انتقال قدرت بوده و آشنائی کامل با سیستم اتصال زمین و همبندی در طراحی و اجرای سیستم‌های الکتریکی ضروری می‌باشد. ماهیت زمین و ارتباط آن با سیستمهای برقی از نقطه نظر حفاظت می‌باشد.

عوامل عمده خطر در تأسیسات الکتریکی

1- جریانهای برق گرفتگی

2- دماهای زیاد که ممکن است باعث ایجاد سوختگی‌ها، آتش‌سوزیها و دیگر صدمات شود.

هر دو عامل فوق به نحوی به سیستم اتصال زمین وابسته هستند در زیر اصول اساسی اتصال زمین مورد بررسی قرار می‌گیرد.

حفاظت در برابر تماس غیر مستقیم

طبق مقررات اشخاص و حیوانات اهلی باید در مقابل خطرات احتمالی ناشی از تماس با بدنه‌های هادی به یکی از روشهای زیر حفاظت شوند.

الف) جلوگیری از عبور جریان اتصالی از بدن اشخاص یا حیوانات اهلی

ب) محدود کردن جریان اتصالی که ممکن است از بدن عبور کند به میزانی کمتر از جریان برق گرفتگی

پ) قطع خودکار تغذیه در موقعی که جریان مساوی یا بیشتر از جریان برق گرفتگی باشد.

اهمیت اتصال زمین

اتصال به زمین سیستم‌هایی که به نحوی با جریان برق در ارتباط هستند از اساسی‌ترین اقداماتی است که می‌بایستی مورد توجه قرار گیرد. این اتصال از دو نظر مورد توجه است:

الف) اتصال به زمین یک نقطه از سیستم الکتریکی با عایق بودن آن از زمین، عامل مهمی در حفظ سلامت خود سیستم و عایقبندی آن است.

ب) حفاظت در برابر برق‌گرفتگی (سلامت و ایمنی افراد)

رعایت ایمنی یکی از اصول اساسی سیستم‌های برقی می‌باشد. روش رعایت ایمنی با توجه به نوع سیستم متفاوت است ولی در هر حال همه روشهای ایمنی نوعی اتصال به زمین بدنه‌های هادی تجهیزات الکتریکی را تجویز می‌کنند.

گروه‌بندی سیستم‌های الکتریکی طبق استاندارد IEC

در نامگذاری سیستمها، استاندارد IEC مبنا را زمین قرار داده و گروه‌بندی خود را براساس محوریت زمین انجام داده است. این استاندارد سیستم نیرو را با توجه به جنبه‌های زیر مشخص می‌کند.

الف- نوع و تعداد هادیهای برقدار و حفاظتی یک سیستم (فاز یا فازها، خنثی، حفاظتی یا حفاظتی خنثی)

ب- نحوه اتصال به زمین سیستم نیرو (وصل یا عدم وصل هادی خنثی به زمین)

 پ- وصل بدنه‌های هادی به هادی خنثی و زمین یا وصل مستقیم آنها به زمین برای جلوگیری از برق‌گرفتگی

در این دسته‌بندی علائم اختصاری و حروف زیر بکار می‌روند:
L برای مشخص کردن هادی فاز Line
N برای مشخص کردن هادی خنثی Neutral
PE برای مشخص کردن هادی حفاظتی Protective Earthing
PEN برای مشخص کردن هادی مشترک حفاظتی و خنثی+Neutral Protective Earthing

درسیستم جریان متناوب :
1- هادی فاز L=Line
2-هادی خنثی N=neutral
3- هادی حفاظتی PE=Protective Earthing
4- هادی مشترک حفاظتی/خنثی Protective Earthing+Neutral

تکفاز: دو سیمه L1+PEN, L1+L2, L1+N
سه سیمه L1+N+PE

سه فاز: سه سیمه L1+L2+L3
چهارسیمه (PEN یا PE یا N ) L1+L2+L3+
پنج سیمه L1+L2+L3+N+PE

درسیستم جریان مستقیم : L+ هادی مثبت
L- هادی منفی
M هادی میانی (Mid)

PE هادی حفاظتی (Protective Earth)

نوع رابطه یک سیستم الکتریکی با زمین

نقطه خنثی همه سیستم‌های عادی برق بایستی به زمین وصل باشند و در مورد سیستم (IT) که نسبت به زمین عایق است باید اتصال به زمین وجود داشته باشد تا در صورت وقوع خرابی در سیستم، اتصال به زمین قابل کشف باشد.
در استاندارد IEC وصل بودن یک نقطه از سیستم را با زمین با حرف (Terra)T نشان می‌دهند. و وصل نبودن را با (Isolated) I مشخص می‌کنند. همچنین برای مشخص کردن مقدار مقاومت اتصال به زمین هادی خنثی (یا فاز) از نشانه R_B استفاده می‌شود.
نحوه اتصال به زمین بدنه‌های تجهیزات الکتریکی
برای حفظ ایمنی انسان در برابر خطر برق گرفتگی بدنه‌های هادی تجهیزات برقی باید یا از طریق هادی خنثی یا به‌طور مستقیم به زمین متصل گردد. استاندارد IEC وصل بودن بدنه‌های هادی تجهیزات را به زمین از طریق هادی خنثی با حرف (Netural) N و وصل مستقیم بدنه‌های هادی تجهیزات را به زمین با حرف T نمایش می‌دهد و برای مشخص کردن مقدار مقاومت اتصال به زمین بدنه هادی تجهیزات الکتریکی در سیستم‌های IT و TT از نشانه RA استفاده می‌شود.

انواع سیستمها از نظر ایمنی

الف) سیستم TN

این سیستم دارای نقطه‌ای است که مستقیماً به زمین وصل است (نقطه خنثی) و کلیه بدنه‌های هادی تأسیسات الکتریکی از طریق هادی حفاظتی (PE) به این نقطه متصل می‌شوند.
بسته به نحوه استفاده از هادی خنثی (N) و هادی حفاظتی (PE) این سیستم به 3 دسته زیر تقسیم می‌شود.
1- سیستم TN-S

سیستم TN-S با هادیهای مجزای حفاظتی و خنثی در سرتاسر سیستم

2- سیستم TN-C-S

سیستم TN-C-S

در بخشی از سیستم TN-C-S از یک هادی مشترک به عنوان هادی حفاظتی – خنثی استفاده می‌شود.

3- سسیستم TN-C

در سرتاسر سیستم TN-C از یک هادی مشترک به عنوان هادی حفاظتی – خنثی استفاده می‌شود.

نکته: از سه گونه‌ای که برای سیستم TN ذکر شد نوع TN-C-S متداولترین آنها است.

ب- سیستم TT

در این سیستم یک نقطه از سیستم مستقیماً به زمین وصل است. و بدنه‌های هادی مستقلاً و مستقیماً به زمین وصل می‌باشند.

سیستم TT جز در موارد خاصی که شرایط محل برای استقرار آن مناسب باشد و یا وسایل حفاظتی مخصوص (کلیدهای جریان باقی مانده RCCB یا RCD) بهره‌برداری از آن را ممکن کند قابل استفاده نیست و در کشور ما استفاده از آن تنها با اجازه مقامات صلاحیت‌دار مجاز می‌باشد.

پ- سیستم IT

این سیستم کلاً از زمین مجزا است و بدنه‌های هادی مستقیماً به زمین وصلند.

سیستم IT به علت لزوم استفاده از وسایل حفاظتی مخصوص در آن جز در مواردی که ضرورت ایجاب کند به صورت گسترده مورد استفاده قرار نمی‌گیرد. موارد استفاده این سیستم در اتاق‌های عمل و خطوط زنجیره‌ای تولید می‌باشد.
نکته: از سه سیستم ذکر شده، سیستم TN متداولترین سیستم می‌باشد و دلیل آن سادگی و کم خرجی نسبت به دو نوع دیگر می‌باشد. در این سیستم از فیوز که ارزانترین وسیله حفاظتی است به عنوان عامل ایجاد ایمنی در برابر اتصال کوتاه فاز به بدنه‌های هادی تجهیزات و در نتیجه برق گرفتگی استفاده می‌شود.
گروه بندی سیستم های الکتریکی براساس IEC-TC64
شناسایی نوع رابطه یک سیستم الکتریکی با زمین و نحوه اتصال به زمین بدنه‌های الکتریکی براساس IEC :

سه سیستم به صورت IT, TT, TN مطرح است که متداولترین آنها سیستم TN می‌باشد (به خاطر سادگی و کم خرجی) چون عامل اصلی ایجاد ایمنی در مقابل اتصال کوتاه فاز به بدنه‌های هادی تجهیزات می‌باشد.

زیر سیستمهای TN :

لزوم اجرای سیستم TNCS برابر مقررات مبحث 13

در سیستم TNCS مدار در سیستم تک فاز در کلیه قسمت‌های ساختمان باید 3 سیمه و در مدارات سه فازه در کلیه قسمت‌ها بایستی 5 سیمه باشد. رعایت این موضوع و اجرای صحیح سیم‌کشی در شبکه‌های کامپیوتری و بیمارستان‌ها که وجود نویز باعث اختلال در کارکرد سیستم‌ها می‌شود (به جز اتاق‌های عمل که از سیستم IT استفاده می‌گردد) بسیار مهم و ضروری است.

سیستم زمین

اصلاً زمین کردن یعنی چه؟
چرا بدنه‌های هادی تجهیزات را زمین می‌کنیم؟
چرا بدنه‌های تجهیزات را عمداً به برق وصل می‌کنیم؟
اتصال زمین از دو جهت مهم است :
حفظ سلامت خود سیستم (صرف‌نظر از خواست‌های ایمنی)
حفظ سلامت و ایمنی افرادی که از سیستم برق استفاده می‌کنند.(مهم‌تر)
اتصال به زمین از نظر کار صحیح و سالم سیستم دو هدف را دنبال می‌کند :
ایجاد شرایطی که در آن سیستم از نظر فنی درست عمل کند
(برقراری مسیری از طریق زمین به منبع تغذیه و کشف اتصال به زمین با استفاده از رله‌های حساس)
ایجاد شرایطی که در آن عایقبندی سیستم سالم بماند.

شرایط از بین رفتن عایق‌ها :

حرارت زیاد
بالا رفتن بیش از حد ولتاژ و اثر آن به مدت طولانی
ترکیب حالت 1 و 2

حفاظت در برابر برق‌گرفتگی

(مقررات و دستورالعمل‌های تدوین شده برای استفاده بی خطر از برق براساس IEC)
دو خطر عمده در استفاده از برق
1- برق گرفتگی (تماما مربوط به تاسیسات و تجهیزات استفاده کننده از برق)
2- آتش سوزی (قبل از تبدیل انرژی برق یا بعد از تبدیل)
حفاظت در برابر آتش سوزی ناشی از تجهیزات برق مدنظر است و معمولاٌ روش های جلوگیری از این آتش سوزی ، حفاظت خود اجزای سیستم را نیز تامین می کند .
کلاٌ خطرهای ناشی از برق دو نوع می باشد :

خطرهای مستقیم: برق‌گرفتگی و آتش سوزی در اثر وجود نقص در سیستم
خطرهای غیر مستقیم: خطرهای ناشی از آتش‌سوزی بعد از تبدیل برق (حرارت- روشنایی- مکانیکی)

همبندی اصلی برای هم ولتاژ کردن

مهمترین روشی است که برای پیشگیری از برق‌گرفتگی در یک ساختمان وجود دارد. اگر اسکلت هادی ساختمان (اسکلت فلزی یا میلگرد‌های بتنی) و بدنه‌های هادی بیگانه (انواع لوله‌کشیها و نظایر آن) و بدنه‌های هادی تجهیزات الکتریکی ساختمان‌ها (هادی حفاظتی PE و هادی اصلی زمین E) با یک هادی که دارای سطح مقطعی بزرگ است (کم مقاومت) به همدیگر وصل شوند. بین اجزای ذکر شده در بالا حتی اگر جریان‌های زیاد برقرار شده باشند. اختلاف پتانسیل قابل ملاحظه‌ای وجود نخواهد داشت تا باعث برق‌گرفتگی شود. همبندی حوزه هم‌ولتاژ در حجم ساختمان به‌وجود می‌آورد که بزرگی آن بستگی به وسعت ساختمان دارد.
به عبارت دیگر، هدف از ایجاد همبندی اصلی برای هم‌ولتاژ کردن جلوگیری از تشکیل ولتاژهای خطرناک است بین اجزای مختلفی که ممکن است به وسیله یک نفر به‌طور همزمان لمس شوند. در اینجا هم نباید نقش زمین فراموش شود. بنابراین برای اینکه همبندی موثر باشد، باید پتانسیل اجزای همبندی شده خیلی نزدیک به پتانسیل زمین باشد. نتیجه وارد کردن هادی‌های بیگانه و اجزای فلزی ساختمان در همبندی، همین است.
ممکن است که در بعضی از شرایط اتصالی، ولتاژ نقطه اصلی همبندی برای هم‌ولتاژ کردن نسبت به جرم کلی زمین از حد مجاز بالاتر رود (مانند حالتی که یکی از فازها از طریق یک قسمت هادی بیگانه که در همبندی منبع اصلی شرکت ندارد با زمین اتصال کوتاه شود) اما چون در داخل حوزه همبندی شده همه ولتاژها به علت وجود همبندی با هم برابر یا نسبت به هم خیلی کم تفاوت دارند، فردی که در داخل حوزه قرار دارد دچار برق گرفتگی نخواهد شد. برق‌زدگی در اثر تماس همزمان بدن با دو نقطه‌ای که دارای پتانسیل‌های مختلف‌اند بروز می‌کند و یک پتانسیل هیچگاه سبب برق‌زدگی نمی‌شود.

نکته‌ای ابتدایی که اغلب به فراموشی سپرده می‌شود.

در ساختمان‌های کوچک تک واحدی، داشتن یک حوزه هم‌ولتاژ کافی خواهد بود، در حالی که در ساختمان‌های بزرگ ممکن است لازم شود چند حوزه هم‌ولتاژ تشکیل گردد. اگر چند ساختمان از یک منبع تغذیه کنند، در محل ورود سرویس به هرکدام از ساختمان‌ها باید یک سیستم هم‌ولتاژ کننده به وجود آید و بنابراین هر ساختمان دارای یک حوزه هم‌ولتاژ مستقل خواهد بود. اگر ساختمان وسیعی چند نقطه ورودی سرویس داشته باشد، حوزه هم‌ولتاژ کننده باید در هر یک از این نقاط به وجود آید. در این گونه ساختمان‌ها مخصوصاً در انواع بلند مرتبه، ترمینال‌های اصلی اتصال به زمین را با یک هادی که هادی حفاظتی اصلی (MPE) است به همدیگر وصل می‌کنند.
علاوه بر ایمنی در برابر برق‌گرفتگی، همبندی سیستم‌های الکترونیک را در برابر تداخل امواج الکترومغناطیسی (EMI) حفاظت می‌نماید. برای همین همبندی بسیار مهم می‌باشد و در ساختمانهای بزرگ ایجاد همبندی علاوه بر نقطه ورود سرویس به ساختمان، در نقاط اضافی مانند تابلوهای برق تغذیه کننده لوازم فنی، بسیار مفید خواهد بود.

همه همبندی‌های هم‌ولتاژ کننده باید موارد زیر را شامل شوند:

– هادی حفاظتی (PE)
– لوله‌کشی‌های فلزی آب
– لوله‌کشی‌ها و سیستم‌های خنک کننده
– سیستم‌های تهویه
– اجزای فلزی سازه‌های ساختمان (اسکلت فلزی و یا میلگردهای بتن مسلح)
– هرگونه لوله‌کشی‌های فلزی دیگر
– ساختمان‌هایی که باید از TN-S استفاده کنند برای مثال عبارتند از ساختمان‌های مربوط به تأسیسات فنی مخابرات، ساختمان‌های دارای شبکه‌های رایانه و بیمارستان‌ها و ساختمان‌های مشابه آنها در مورد بیمارستان‌ها یادآور می‌شود که امروزه هم در زمینه‌های تشخیص و هم درمان، از وسایل الکترونیکی حساس نسبت به امواج الکترومغناطیسی استفاده می‌شود (CT-SCAN, MRI) و بسیاری تجهیزات حساس دیگر)
– بدیهی است که مطالب گفته درباره مزایای سیستم TN-S نسبت به سیستم TN-C فقط در هنگام سالم بودن کلیه مدارها صحیح خواهد بود و ما اگر به هر دلیل در یکی از مدارها اتصالی بروز کند تا قطع خودکار اتصالی (به مدت بسیار کوتاه) یا اگر در سیستم نشتی قابل ملاحظه‌ای وجود داشته باشد، (به طور دائم) تداخل امواج الکترومغناطیسی (EMI) وجود خواهد داشت.
یادآوری می‌شود که هم‌بندی، علاوه‌ بر تأمین ایمنی، سیستم‌های الکترونیکی را در برابر آثار امواج الکترومغناطیسی حفاظت می‌نماید. برای همین در آستانه قرن 21 که یکی از مشخصه‌های آن ورود الکترونیک و ارتباطات به همه انواع ساختمان‌ها است، عمل هم‌بندی بسیار مهم‌تر به ‌شمار خواهد آمد و در ساختمان‌های بزرگ ایجاد هم‌بندی علاوه بر نقطه ورود سرویس‌ها به ساختمان، در نقاط اضافی مانند تابلوهای برق تغذیه کننده لوازم فنی، لازم خواهد بود.
به‌طور کلی برای جلوگیری از (Electro- magnetic interference)-EMI یا تداخل امواج الکترومغناطیسی، که ممکن است به طور عمده در اثر جریان‌های برگشتی هادی خنثی از چند مسیر به وجود آیند، لازم است از سیستم‌هایی که دارای سازگاری و هم‌خوانی بسیار خوبی از نظر اثر امواج الکترو مغناطیسی هستند، استفاده شود.

تشکیل شبکه اصلی اتصال زمین

برای تشکیل شبکه اصلی اتصال زمین باید شماری الکترود مخصوص اتصال زمین، که تعداد آن بر حسب مقاومت الکتریکی زمین متفاوت خواهد بود، محاسبه و در اطراف ساختمان یا در منطقه‌ای که برای این منظور در نظر گرفته می‌شود، به ترتیبی که فاصله بین هر الکترود و الکترود بعدی از دو برابر طول الکترود کمتر نباشد نصب شود، سپس کلیه الکترودها به وسیله سیم یا شمش مسی به یکدیگر متصل شود.

مقاومت الکتریکی شبکه اصلی اتصال زمین

مقاومت الکتریکی شبکه اصلی اتصال زمین در نقطه ورود به ساختمان، پس از نصب، و همچنین در اندازه‌گیریهای سالانه، باید حداکثر دو اهم یا کمتر باشد.

نوع و شمار الکترودهای اتصال زمین

انتخاب نوع و شمار الکترودهای اتصال زمین به نوع زمین بستگی دارد، لذا با توجه به نوع زمین از انواع الکترودهای زیر می‌توان استفاده کرد:
– در مورد زمینهای نرم و شور، ممکن است لوله سیاه آب به قطر چهار اینچ و طول دو تا سه متر، یا میله مسی با مغز فولادی مخصوص اتصال زمین، به تعداد لازم، به کار برد.
– برای زمینهای نیم سخت و سخت، می‌توان به تعداد لازم، از میله مسی با مغز فولادی مخصوص اتصال زمین، یا چاه اتصال زمینی استفاده کرد، که در آن صفحه مسی، با ابعاد و ضخامت لازم، همراه با خاک زغال، نمک و یا نمک سنگ، در عمق مرطوب چاه نصب می‌شود.
– برای زمینهای بسیار سخت و صخره‌ای، باید یک شبکه بافته شده از مفتول مسی، در مساحتی به وسعت حدود 600 مترمربع یا بیشتر، در عمق هفتاد تا هشتاد سانتیمتری زمین، ایجاد و دفن شود.

نصب الکترودهای اتصال زمین

الکترودهای اتصال زمین باید در زمین بکر و در عمق مرطوب زمین کوبیده یا دفن شود به گونه‌ای که خشک شدن یا یخ‌زدگی در فصل‌های مختلف سال اثر قابل ملاحظه‌ای بر میزان مقاومت آن نداشته باشد. حداقل عمق الکترودها در زمین بکر نباید از مقادیر زیر کمتر باشد:

  • الکترودهای کوبیده یا دفن شده به صورت قایم: 2 متر
  •  لبه بالایی الکترود صفحه‌ای از سطح زمین: 5/1 متر
  •  الکترودهای افقی تسمه‌ای یا هادی مسی: 7/0 متر
الزامات
  •  الکترودهای نوع میله مسی با مغز فولادی و یا لوله‌ای قابل کوبیدن در زمین، باید به کمک کلاهک مخصوص مستقیماً در زمین کوبیده شود. در این گونه موارد، در صورت نیاز به ازدیاد طول الکترود در زمین، باید میله‌ها با لوله‌های بعدی به کمک بوشن به یکدیگر متصل و سپس در زمین کوبیده شود.
  • برای نصب الکترودهای نوع لوله‌ای ساده، لوله‌ای پرسی، و یا صفحه مسی تخت و مشبک باید، چاهی با عمق لازم تا رسیدن به رطوبت طبیعی زمین حفر و سپس ته آن تا ارتفاع 15 الی 20 سانتی‌متر با مخلوطی از نمک سنگ خرد و سرند شده و خاکه زغال انباشته و تسطیح شود، آنگاه الکترود درون چاه قرار داده شده و در اطراف و روی آن تا ارتفاع حدود دو متر با لایه‌هایی از نمک مزبور و خاکه زغال هر یک به ضخامت 15 سانتی‌متر انباشته و فشرده گردد و سپس ارتفاع باقیمانده چاه نیز با خاک سرند شده لایه به لایه خاکریزی، فشرده و پر شود.
  •  چاه حفر شده برای سیستم اتصال زمین باید ویژه نصب الکترود اتصال زمین بوده و برای هیچ منظور دیگری مورد استفاده قرار نگیرد و به همین ترتیب نیز استفاده از دیگر چاهها (مانند آب، فاضلاب و غیره) برای نصب الکترود اتصال زمین مجاز نخواهد بود.
    در مواردی که برای اتصال هادی زمین به صفحه مسی از کابلشو مسی پرسی (با پرس هیدرولیک) استفاده می‌شود، کابلشو باید به وسیله دو عدد پیچ مسی همراه با مهره‌های اصلی و قفل کننده به صفحه مسی محکم شود و در صورتی که اتصالات به وسیله جوش اکسیژن (لحیم سخت) صورت می‌گیرد باید دقت لازم مبذول گردد تا هادی به کابلشو و نیز کابلشو به صفحه مسی در تمامی سطح تماس به یکدیگر جوشکاری شود و صرفاً به جوشکاری پیرامون کابلشو اکتفا نشود.
سطح مقطع هادیهای اتصال زمین

سطح مقطع سیمها یا شمش مسی شبکه اصلی اتصال زمین (از الکترود به الکترود، و از الکترود به بدنه نرانسفورماتورها و تابلوی اصلی توزیع برق)، و سیم‌های اتصال زمین انشعابی فرعی (از تابلوی اصلی به تابلوهای فرعی، و از تابلوهای فرعی به وسایل و دستگاهها)، به قدرت ترانسفورماتور، قدرت تابلوهای فرعی، و دستگاهها بستگی دارد ولی، در هر صورت، سطح مقطع آنها نباید از سطح مقطع سیم نول کابل مربوط، یعنی یک دوم سطح مقطع سیم فاز کابل مربوط، کمتر باشد.
در مواردی که سیم اتصال زمین جزء کابل، و یا سیم فاز و نول در یک لوله نبوده، و به طور مجزا کشیده شده باشد، از لحاظ مقاومت مکانیکی، حداقل سطح مقطع سیم نباید از 16 میلی‌متر مربع کمتر باشد.

سطح مقطع هادی وصل کننده الکترود زمین و ترمینال اصلی اتصال زمین در صورتی که در برابر خوردگی و زنگزدگی حفاظت نشده باشد باید حداقل 25 میلی‌متر مربع در نظر گرفته شود.

جعبه اتصال آزمون

برای تسهیل در امر آزمون اندازه‌گیری میزان مقاومت الکتریکی هر الکترود اتصال زمین باید یک جعبه اتصال آزمون جداگانه برای هر یک از آنها پیش‌بینی و نصب شود تا پس از نصب سیستم یا در زمان بهره‌برداری، میزان مقاومت آن نسبت به جرم کلی زمین اندازه‌گیری و کنترل شود.
جعبه اتصال آزمون باید در روی سطح نزدیکترین دیوار به الکترود مربوط و در ارتفاع 5/1 متر از کف تمام شده زمین نصب شود.
گرفتن هرگونه انشعاب از هادیهای اتصالی بین الکترود و جعبه اتصال آزمون به هیچ‌وجه مجاز نمی باشد. کلیه انشعابات و تشکیل حلقه شبکه سیستم اتصال زمین و مانند آن باید پس از جعبه اتصال آزمون انجام شود.

آزمون سیستم اتصال زمین

برای حصول اطمینان از عدم تجاوز میزان مقاومت الکترودها نسبت به جرم کلی زمین از حداکثر مجاز، مقاومت الکتریکی تمامی الکترودها باید پس از نصب با دستگاه‌های اندازه‌گیری مخصوص و به وسیله افراد کار آزموده دقیقاً اندازه‌گیری شود.
به منظور حصول اطمینان از ممتد و متصل بودن کابلهای شبکه سیستم اتصال زمین و نیز کنترل میزان مقاومت مجاز کل آن، به تمامی شبکه سیستم مزبور باید پس از اتمام عملیات نصب به وسیله دستگاه‌های ویژه به دقت مورد آزمون و اندازه‌گیری مقاومت قرار گیرد.

شناسنامه سیستم اتصال زمین

هر الکترود یا سیستم اتصال زمین باید دارای شناسنامه‌ای حاوی مشخصات کامل آن باشد. این مشخصات شامل نوع و جنس الکترود یا الکترودها و ابعاد لازم، تاریخ احداث، محل استقرار، جنس خاک، مقدار مقاومت اندازه‌گیری شده اولیه و دوره‌های متعاقب، و دیگر اطلاعات ضروری می باشد. در اندازه‌گیریهای دوره‌ای علاوه بر میزان مقاومت و تاریخ باید ساعت اندازه‌گیری، دمای هوا (درجه سلسیوس)، رطوبت نسبی، مقدار بارندگی در 48 ساعت گذشته به میلی‌متر نیز ثبت شود. این شناسنامه باید در اختیار فرد یا افراد و یا تشکیلات بهره‌بردار از سیستم بوده و برای بازرسی در دسترس باشد.
سطح مقطع سیم اتصال زمین پریزهای برق که با سیم‌های فاز و نول در یک لوله قرار می‌گیرد، باید مساوی سطح مقطع سیمهای فاز و نول مربوط باشد.

تهیه کننده و گردآوری: مهندس محمد عابدین

نورپردازی و طراحی روشنایی محل کار و اداره
03 دسامبر
روشنایی, مقالات روشنایی عمومی

روشنایی محل کار

مفاهیم روشنایی محل کار

تعریف محیط کاری برای اهداف مختلف نورپردازی روشنایی محل کار، همانگونه که در استاندارد EN 12464 آمده است، افق های جدیدی را در مقوله ی روشنایی ایجاد کرده است. امروزه تعداد و کیفیت روشنایی و چراغ برای هر محیطی مشخص شده است. این امر موجب افزایش بهره وری روشنایی در هر محیط با توجه به نیاز های کاربر از روشنایی محیط می شود. در نتیجه باعث افزایش کیفیت روشنایی میگردد که نه لزوما همراه با افزایش هزینه آن است.

همانطور که در تصویر فوق مشاهده می کنید، روشنایی محل کار به صورت یکنواخت می باشد و در نقطه ای سایه وجود ندارد. در این روش نورپردازی بر روی نقطه ای فوکوس و تمرکز روشنایی وجود ندارد.

در این تصویر مشاهده می شود که در بالای میز کار، چراغ های روشنایی سقفی باعث روشنایی هرچه بیشتر میز کار به نسبت سایر نقاط شده است که این امر موجب داینامیک تر شدن محیط می شود. همچنین نورپردازی بر روی دیوارها باعث باز ترشدن محیط و بزرگتر جلوه کردن آن می شود.

ویژگی های روشنایی رضایت بخش عبارتند از:

نور کافی باشد.
نور از نظر توزیع فرکانس مطلوب باشد.
درخشندگی سطوح سبب خیرگی نشود.
سایه های مزاحم موجود نباشد.
تامين نور كافي و مناسب در محل كار موجب مي‌شود كه:

ميل و رغبت به كار در كارگر افزايش يابد.
دقت عمل در كار بيشتر شود.
راندمان و نتيجه كار افزوده گردد.
سلامت چشم و قدرت بينايي كارگر محفوظ مانده و خستگي اعصاب كمتر شود.
كار، بهتر،‌ راحت تر و دقيق‌تر انجام شود.
ميزان حوادث حين كار كاهش یابد.

منابع نور:

براي روشنايي كارگاهها از دو منبع نور طبيعي و نور مصنوعي مي‌توان استفاده نمود.

در حالت کلی به دلایل زیر استفاده از روشنایی مصنوعی بر طبیعی برتری دارد:

-میزان نور طبیعی دایم در حال تغییر است.

-استفاده درست از نور طبیعی بستگی به طرز و محل نصب پنجره دارد.

-شدت و ضعف نور طبیعی قابل کنترل نیست.

روشنايي طبيعي:

نور خورشید سالم‌ترين و ارزان‌ترين وسيله روشنايي و يكي از منابع مهم تامين انرژي نوراني مي‌باشد.

به منظور استفاده بهتر و صحيح‌تر از روشنايي روز بايستي به نكات زير توجه نمود:

در سطوح مساوی، پنجره های بلند از پنجره های عریض بهتر است.
فاصله بین میز کار و پنجره نباید از فاصله دو برابر ارتفاع پنجره ها تجاوز کند.
در صورتي كه كارگاه يا محل كار بزرگ باشد و پنجره‌هاي آن براي رساندن نور به همه قسمتها كافي نباشد بايد در قسمتهايي از سقف از پوشش شيشه‌اي استفاده شود.
براي جلوگيري از تابش مستقيم نور خورشيد در تابستان بهتر است بالاي پنجره‌ها سايبان داشته باشد.
براي استفاده بيشتر از نور آفتاب بايد سقف كارگاه و ديگر سطوح منعكس كننده نور به رنگ روشن بوده تا نور را بهتر منعكس كند.
پنجره ها باید به نحوی نصب گردند که شیشه ها از ایجاد خیرگی و تابش نور مستقیم به چشم ها جلوگیری کند.
براي اينكه نور كافي به محل كار برسد بايستي با توجه به نوع كار، تابش نور و آفتابي بودن محل، مجموع سطوح پنجره ها و يا سقف شيشه‌اي كارگاه متناسب با مساحت كف كارگاه باشد. موثرترین مساحت سطح شیشه نسبت به کف گارگاه مطابق جدول شماره 1 می باشد.

جدول 1 – موثرترین مساحت سطح شیشه نسبت به کف گارگاه بر حسب نوع کار

نوع کار

مساحت

کارهای ظریف

3/1  تا 5/1

کارهای معمولی

5/1 تا 7/1

انبار ها و راهروها

10/1

روشنایی مصنوعی:

در طرح نور مصنوعي براي روشنایی محل كار اين نكات بايد مورد توجه قرار گيرد:

نور حاصله از منابع روشنايي بايد تا حدامكان به روشنايي روز نزديك باشد.
سقف و قسمت بالايي ديوارها معمولاً به منظور افزايش راندمان روشنايي وارده از پنجره ها به رنگ روشن و قسمت پايين ديوارها براي ايجاد شرايط آسايش به رنگ تيره رنگ آميزي ميشوند.
مقدار نور حاصله از منابع روشنايي بايد ثابت و به اندازه كافي بوده و بر كليه سطوح محيط كار به طور يكنواخت توزيع شود تا از بوجود آمدن سايه و زواياي تاريك جلوگيري شود.
تعمير و سرويس به موقع منابع روشنايي
تميز و پاك نمودن نورگيرها به طور مرتب
در مورد ميزان نور براي كارگاههاي مختلف جدول شماره 2 مي‌تواند راهنماي مناسبي باشد:

جدول 2 – میزان روشنایی مطلوب بر حسب نوع کار

محل كار

ميزان روشنايي مطلوب بر حسب لوكس

كارهاي بزرگ

80 – 100

كارهاي ظريف

150 – 250

كارهاي بسيار ظريف

500 – 1000

 

نورپردازی و انواع نور
02 دسامبر
روشنایی, مقالات روشنایی عمومی

نورپردازی و انواع آن

انواع نورپردازی

 نورپردازی مستقیم

در این روش، منابع نور به صورت مستقیم به سطوح و اجسام در فضا تابانده می‌شوند. این نوع نورپردازی باعث ایجاد سایه‌های واضح و تأثیرات قوی نور و سایه می‌شود. این روش بیشتر در فضاهایی که نیاز به نور قوی و مستقیم دارند، مانند فضاهای کاری، رستوران‌ها یا فضاهای بازرگانی، مورد استفاده قرار می‌گیرد.

ویژگیها:

  • نور به صورت مستقیم از چراغ به سطح کار می تابد.
  • کم کردن خیرگی دراین حالت مهم است.
  • سقف ممکن است کمی تاریک به نظر برسد.
  • طرح محیط کار نباید اجازه ایجاد هرگونه سایه ای را بدهد.
  • بهره وری انرژی بالا برای محیط های کار

نورپردازی غیر مستقیم

در این حالت، نور به سطوح به صورت غیر مستقیم و از طریق سطوح دیگر یا اجسام منتشر می‌شود. این روش باعث ایجاد نوری نرمتر و ملایمتر با توزیع یکنواخت نور در فضا می‌شود. نورپزداری غیر مستقیم معمولاً در فضاهایی که نیاز به ایجاد یک محیط آرام و دلنشین دارند، مانند اتاقهای خواب یا فضاهای استراحت، مورد استفاده قرار می‌گیرد.

ویژگیها:

  • نور به صورت مستقیم به دیوار و سقف می تابد، ولی برای محیط کار به صورت غیر مستقیم است.
  • اثرات نور به صورت یکنواخت به علت عدم وجود سایه پخش می شود.
  • ارتفاع اتاق بیشتر به نظر می آید.
  • نور بدون خیرگی
  • انواع چیدمان اتاق کار ممکن است.
  • بهره وری انرژی پایین به نسبت سایر روش ها

ترکیبی

  • ترکیبی از نورپردازی مستقیم بر روی سطح کار وغیر مستقیم بر دیوار وسقف
  • زیبایی محیط کار
  • یکی از پرطرفدارترین روش ها
  • درجه کنتراست نور خوب
  • انواع چیدمان اتاق درحالتی که سهم نورپردازی غیرمستقیم بالای %60 باشد، ممکن است.
  • ترکیب مناسبی از بهره وری انرژی خوب و زیبایی نور پردازی

ملایم

  • مزایای نور پردازی ترکیبی در سقف ودیوار قابل مشاهده است.
  • امکان انواع چینش های محیط کار و عدم محدودیت ناحیه دید
  • عدم خیرگی، پذیرش عمومی بالا
  • تداعی روشنایی طبیعی در فضا
  • ترکیب مناسب بهره الکتریکی-کیفیت روشنایی